با پیشرفت سریع فناوریهای نوآورانه و افزایش تقاضای بازار، برخی از شرکتهای خصوصی به سرعت به شهرت رسیدهاند و ارزشگذاریهای آنها از مرز یک میلیارد دلار عبور کرده و به آنها لقب «شرکتهای یونیکورن» داده شده است. این شرکتها نهتنها در بخشهای مربوطه خود پیشرو هستند، بلکه نقشهای محوری را نیز در اقتصاد جهانی ایفا میکنند. در سال 2024، شرکت «اسپیسایکس» برای اولین بار به بزرگترین شرکت یونیکورن جهان تبدیل شد. این دستاورد نهتنها نوآوریهای اسپیسایکس را در فناوری هوافضا و مدلهای تجاری برجسته میکند، بلکه تأثیر قابل توجه آن را بر اقتصاد جهانی نیز نشان میدهد. «کرانچبیس» (Crunchbase) به عنوان یکی از معتبرترین پایگاههای اطلاعاتی جهانی برای ثبت و معرفی استارتاپها، برندهای شخصی، شرکتهای نوآور و سرمایهگذاران حوزه فناوری و دیجیتال مارکتینگ فعالیت میکند. طبق دادهها، در این پایگاه بیش از 1600 استارتاپ یونیکورن یا شرکت خصوصی با ارزش فعلی یک میلیارد دلار یا بیشتر ثبت شدهاند. کل ارزش شرکتهای یونیکورن در سال 2025 به رقمی بالغ بر 6 هزار میلیارد دلار رسیده است. این فهرست که با استفاده از دادههای جامع این شرکت تهیه شده، با ارزشگذاری شرکتها به ارزش یک میلیارد دلار یا بیشتر در یک دور جدید تأمین مالی، بهروزرسانی میشود. ارزشگذاریها براساس جدیدترین دورهای تأمین مالی صورت گرفته که از سوی شرکتها افشا شده است.
یونیکورنها چگونه انتخاب شدند؟
فهرست یونیکورنهای منتخب «کرانچبیس» شامل شرکتهای یونیکورن خصوصی است که ارزشگذاری آنها پس از جذب سرمایه به رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار یا بیشتر رسیده و براساس دادههای این پایگاه داده تهیه شده است. شرکتهای جدید با رسیدن به ارزشگذاری یک میلیارد دلاری به عنوان بخشی از یک دور تأمین مالی، به این فهرست شرکتهای یونیکورن اضافه میشوند. دادههای شرکتهایی که از قبل در جدول رتبهبندی حضور دارند، با اعلام دور تأمین مالی جدید، بهروزرسانی میشوند. برای حفظ یکپارچگی، این فهرست براساس ارزشگذاریهای تعیینشده توسط سرمایهگذاران در طول دورهای تأمین مالی قیمتگذاریشده برای شرکتها رتبهبندی شده است. فهرست یونیکورنها ارزشگذاریهای داخلی شرکتها را، مانند ارزشگذاریهایی که از طریق فرایند 409a برای اختیار خرید سهام کارکنان تعیین میشود، منعکس نمیکند؛ زیرا این ارزشگذاریها با یک دور تأمین مالی قیمتگذاریشده متفاوت بوده و به احتمال زیاد پایینتر از آن محاسبه میشود. این فهرست همچنین ارزشگذاریها را براساس کاهش ارزش سهام سرمایهگذاران که بهصورت فصلی تغییر میکنند، تنظیم نمیکند؛ چراکه سرمایهگذاران مختلف در یک دوره سهماهه ارزشگذاری یکسانی برای یک شرکت انجام نمیدهند.
یونیکورنهای خارجشده یا «اگزیت» به شرکتهایی اطلاق میشود که سهامداران یا سرمایهگذاران این شرکتها تمام یا بخشی از سهام خود را به شخص یا شرکت دیگری واگذار میکنند. فهرست این گروه از یونیکورنهای خارجشده شامل شرکتهایی است که به عنوان شرکتهای خصوصی به ارزش یک میلیارد دلار یا بیشتر رسیده و به دنبال آن از طریق خرید یا عرضه اولیه سهام (IPO) از بازار خارج شدهاند. این فهرست براساس مجموعه دادههای پایگاه کرانچبیس و دادههای بازار تهیه شده است. شرکتهایی که برای اولین بار بهواسطه خروج از استارتاپ به ارزش بیش از یک میلیارد دلار میرسند، در این فهرست گنجانده نشدهاند.
یونیکورنهای نوظهور گردآوریشده توسط پایگاه «کرانچبیس» شامل شرکتهای خصوصی با ارزش 500 میلیون دلار یا بیشتر اما کمتر از یک میلیارد دلار میشود. فهرست یونیکورنهای نوظهور این پایگاه زمانی بهروزرسانی میشود که یک شرکت جدید به آن محدوده ارزشگذاری برسد یا تغییری در ارزشگذاری شرکتی ایجاد شود که از قبل در جدول رتبهبندی قرار داشته است.
کاهش ارزشگذاری یونیکورنها از 2022
به دنبال کاهش قیمت سهام شرکتهای سهامی عام، به نظر میرسد که ارزشگذاری داخلی بسیاری از شرکتهای یونیکورن نیز از سال 2022 با روند رو به کاهش روبهرو بوده است. با وجود این، بخش اعظمی از این کاهش ارزشگذاری هنوز در دادههای این پایگاه منعکس نشده است؛ چراکه ارزشگذاریهای «کرانچبیس» ارزشگذاریهایی هستند که در طول یک دور تأمین مالی اعلامشده افشا شدهاند و بسیاری از شرکتهای عضو این پایگاه افزایش سرمایه مازاد را در طول رکود بازار به تأخیر انداختهاند. تا ژانویه 2025، بین 1586 شرکت یونیکورن، بیش از نیمی از آنها از ابتدای سال 2022 در یک تأمین مالی ارزشگذاری شدهاند. این درصد به یکچهارم کل شرکتهای یونیکورن کاهش مییابد که از سال 2023 در یک تأمین مالی ارزشگذاری شدهاند. حدود 35 درصد از کل شرکتهای یونیکورن آخرین بار در سالهای 2020 و 2021 ارزشگذاری شدهاند. اگر شرکتهای 2022 را نیز در نظر بگیریم، این رقم به 60 درصد افزایش مییابد. این شرکتها در حباب بازار فناوری ارزشگذاری شدهاند.
جذب سرمایه هزار میلیارد دلاری 1586 شرکت خصوصی یونیکورن
طبق آخرین دادههای یونیکورن که از سوی پایگاه «کرانچبیس» منتشر شده، بیش از 1500 شرکت خصوصی در سراسر جهان وجود دارند که وضعیت یونیکورن فعلی را دارا هستند. این شرکتها صنایع مختلفی از جمله هوش مصنوعی، خدمات مالی، مراقبتهای بهداشتی، تجارت الکترونیک و حملونقل را پوشش میدهند. در مجموع، این شرکتهای یونیکورن بیش از هزار میلیارد دلار در بیش از 8000 دور تأمین مالی از 10 هزار سرمایهگذار جمعآوری کردهاند. کل مبلغ تأمین مالی جمعآوریشده توسط یونیکورنها از اواسط دهه 2000 بهطور پیوسته سالبهسال افزایش یافته است، اگرچه این مقدار در سالهای 2022 و 2023 سالبهسال کاهش یافته است. نزدیک به 500 استارتاپ یونیکورن دیگر در طول زمان از گردونه خارج شده و تعداد کل یونیکورنهای فعلی و سابق را به بیش از 2000 رساندهاند.
xAI، باارزشترین یونیکورن 2024
بیش از 100 شرکت در سال 2024 به وضعیت یونیکورن رسیدند. باارزشترین یونیکورن جدید سال 2024، شرکت xAI بود که برای اولین بار در ماه «می» با ارزش 24 میلیارد دلار به این جمع پیوست. ارزش این شرکت شش ماه بعد در دور جدیدی از تأمین مالی دو برابر شد و به 50 میلیارد دلار رسید. از دیگر یونیکورنهای جدید سال 2024 میتوان به شرکت جستجوی هوش مصنوعی «پرپلکسیتی» مستقر در سانفرانسیسکو، شرکت مدلسازی بنیادی Safe Superintelligence، استارتاپ کدنویسی هوش مصنوعی «پولساید» و AI legaltech Harvey اشاره کرد. از پکن، شرکت مدلسازی بنیادی «مونشات AI» و شرکت مدلسازی توکیو Sakana AI در سال 2024 به پایگاه «کرانچبیس» پیوستند.
سیر تشکیل یونیکورنها در 2023 کند شد
ایجاد یونیکورنهای جدید در سال 2023 با پیوستن 100 شرکت به پایگاه «کرانچبیس» کُند شد. باارزشترین شرکتهای یونیکورن که در سال 2023 به این جمع پیوستند عبارتاند از: شرکت «کورویو» واقع در نیوجرسی که یک شرکت زیرساخت ابری است و به تازگی ارزش 23 میلیارد دلاری را ثبت کرده است. از چین، دو شرکت نیمهرسانا به این جمع پیوستند: شرکت «نیمهرسانای GTA» تولیدکننده تراشه خودرو با ارزش 6 میلیارد و 300 میلیون دلار و شرکت تراشه حافظه Changxin New Bridge با ارزش 6 میلیارد دلار. از اروپا، شرکت فناوری دفاع نرمافزار هوش مصنوعی Helsing، مستقر در آلمان، 5 میلیارد و 300 میلیون دلار و Mistral AI نیز بهعنوان یک شرکت مدلسازی زبانی بزرگ بنیاد، مستقر در پاریس، 6 میلیارد و 100 میلیون دلار ارزشگذاری شد.