فرهیختگان: دانش‌آموزان به عنوان آینده‌سازان کشور نقش پررنگی در جهت‌دهی آینده کشور دارند شاید بتوان با بررسی روند انتخاب‌های این گروه از جامعه تصویر نسبی از آینده کشور به‌دست آورد؛ اما زمانی در مسیر این انتخاب‌ها خطا اساسی به وجود می‌آید که تحت جو موجود در جامعه پدید آمده باشد و متأثر از یک هدایت تحصیلی دقیق مبتنی بر ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌های ذهنی و عملی دانش‌آموزان نباشد؛ خطای دیگر هنگامی رخ می‌دهد که دانش‌آموز بستری برای قرار گرفتن در رشته دانشگاه دلخواه در مقابل خود نبینند و فرصت ظهور و بروز استعداد‌های خود را پیدا نکنند نتیجه آن خواهد شد که پشت سد کنکور بمانند و مایوس شوند و دست به انتخاب‌های دیگر بزنند که بعضا سبب تضییع استعداد آن‌ها می‌شود.
باید توجه داشت که تضییع استعداد هر نوجوان تضییع یک فرصت پیشرفت و خدمت در کشور است و مقوله آموزش یکی از اساسی‌ترین محور‌های پیشرفت در جوامع است که جوامع پیشرو با حساسیت، به آن بهای مادی و معنوی داده و پیوسته سعی در اصلاح فرایند‌ها و توسعه ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی خود دارند. امروز توسعه حوزه آموزش پزشکی از چند وجه اهمیت ویژه‌ای در کشور ما پیدا کرده است، در وهله اول تأمین نیاز به خدمات درمانی در کشور با توجه به تغییر هرم سنی کشور و با توجه به افق سالمندی کشور در دو دهه آینده بسیار ضروری بوده و همچنین بهره‌گیری از فرصت‌های توسعه‌ای مانند گردشگری سلامت که ناظر به جایگاه دیپلماسی سلامت و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در منطقه است کاملاً نیازمند توسعه حیطه آموزش پزشکی در کشور است؛ گفتنی است تحقق سیاست‌های کلی سلامت در راستای تبدیل شدن به قطب سلامت منطقه و جهان اسلام کاملاً وابسته به اقداماتی چون گسترش آموزش پزشکی کشور است. از تقاضای بالایی که در داخل کشور برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی وجود دارد می‌توان به عنوان یک فرصت طلایی برای گسترش آموزش پزشکی کشور بهره برد؛ موضوع اشتیاق دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی قابل توجه است به طوری که در 20 سال گذشته نسبت داوطلبان گروه تجربی به مجموع داوطلبان گروه علوم انسانی و ریاضی از حدود 30 درصد به 50 درصد افزایش پیدا کرده است که نشان‌دهنده رشد قابل توجه تمایل به تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی است.

رقابت 3+4 درصدی‌ها

در آن سوی کنکور تجربی و این رقابت به‌شدت سخت تنها 7 درصد شانس قبولی در رشته‌های علوم پزشکی را پیدا می‌کنند که همین 7 درصد نیز سه درصد مربوط به سه رشته پرطرفدار پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی است و 4 درصد دیگر نیز مربوط به بقیه رشته‌های علوم پزشکی از قبیل پرستاری، مامایی، هوشبری، تکنسین اتاق عمل، علوم آزمایشگاهی، فیزیوتراپی، بینایی سنجی، رادیولوژی است و البته که این ظرفیت پذیرش شامل پذیرش در همه رشته محل‌های دانشگاه‌های آزاد و دولتی است و در واقع بقیه 93 درصد هیچ فرصتی برای حضور در رشته‌های علوم پزشکی نه در بخش دولتی و نه در دانشگاه آزاد اسلامی پیدا نمی‌کنند و باید پرسید که چه آینده‌ای در انتظار آن‌هاست و در مواجهه با نبود فرصت حضور در رشته مورد علاقه‌شان چه مسیری را در آینده در پیش خواهند گرفت؟

کوچ اجباری؛ گزینۀ در دسترس

دانش‌آموزان در مواجهه با عدم قبولی در هیچ رشته‌ای از گروه علوم پزشکی چند گزینه در مقابل خود می‌بینند در ابتدا ماندن پشت کنکور و به جان خریدن اتلاف عمر با امید قبولی در سال آینده و هزینه‌های گزاف کلاس‌های کنکوری که عمدتاً هم درنهایت کمتر دانش‌آموزی شانس قبولی پیدا می‌کند؛ گزینه‌ای که بسیاری از دانش‌آموزان در برابر خود انتخاب می‌کنند مهاجرت برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی است که امروز در بیلبورد‌های خیابانی و همچنین پیامک‌های تبلیغاتی توسط شرکت‌های مهاجرتی به صورت روزانه قابل مشاهده است و همچنین آن چنان همه‌گیر شده که طبق مصاحبه رسمی دکتر مسعودی، مدیرکل سابق امور بورس و اعزام دانشجوی وزارت علوم 22 هزار دانشجوی ایرانی در حال حاضر در ترکیه و همچنین بیش از 8 هزار دانشجو در روسیه عمدتاً در رشته‌های علوم پزشکی مشغول تحصیل؛ طی مصاحبه دیگر از مشاور معاونت آموزشی وزارت بهداشت دکتر اکبری حدود 40 هزار دانشجوی ایرانی در رشته‌های علوم پزشکی در دانشگاه‌های خارج از کشور مشغول تحصیلند که جمعیت بسیار بالایی است؛ چراکه تقریباً آمار 40 هزارنفری برابری می‌کند با قبولی سالانه کنکور تجربی در همه رشته محل‌های علوم پزشکی که از لحاظ تعداد جمعیت بسیار قابل توجه است.

دانشگاه آزاد و ظرفیت پاسخ به مسئله

با نگاه به اخبار رسانه‌ها آن‌چه که موجب عدم افزایش ظرفیت قابل توجه در بخش دولتی شده است به گفته و اعلام رسمی معاونت آموزشی وزارت بهداشت دو مانع تأمین نشدن بودجه و زیرساخت لازم برای توسعه آموزش پزشکی است که افزایش هزینه‌های جاری دولت در محل آموزش با توجه به کسری بودجه در مورد اول و زمان‌بر بودن توسعه زیرساخت‌های آموزشی و همچنین هزینه‌زا بودن آن‌ها در مورد دوم به کرات در رسانه‌ها توسط مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان شده است.

باتوجه به محدودیت بودجه و زیرساخت و از طرفی دیگر تقاضای بالای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی راهکار بهره‌مندی از ظرفیت بخش غیردولتی به ذهن می‌رسد جایی که هم با شهریه پرداختی دانشجویان هزینه‌های لازم برای آموزش آن‌ها تأمین می‌شود و هم با بسیج زیرساخت‌های بخش غیردولتی مشکل محدودیت زیرساخت‌های آموزشی برطرف می‌شود و درواقع بستری ایجاد می‌شود که هزینه‌ای که خانواده‌ها در قالب ارز در خارج از کشور برای تحصیل فرزندانشان هزینه می‌کردند با هزینه خیلی کمتر و به صورت ریالی در کشور خودمان بابت تحصیل فرزندانشان در مجاورت خودشان هزینه کنند و موجبات توسعه زیرساخت آموزشی و درمانی و پیشرفت کشور را رقم بزنند.

وضعیت فعلی رشته‌های پزشکی در دانشگاه آزاد

نقشه سمت چپ نشان‌دهنده تراکم استان‌های دارای واحد با رشته پزشکی در کشور است؛ استان‌های با رنگ خاکستری واحد‌های بدون رشته پزشکی هستند که شامل 13 استان البرز، مرکزی، قزوین، زنجان، همدان، گیلان، گلستان، ایلام، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، کردستان، کرمانشاه می‌شود.

رنگ زرد استان‌هایی را نشان می‌دهد که در شهرستان‌ها دارای واحد با رشته پزشکی هستند از قبیل شهرستان شاهرود در استان سمنان و شهرستان کازرون در استان فارس و شهرستان نجف‌آباد در استان اصفهان و واحد‌های قشم و کیش در استان هرمزگان که البته این استان‌ها استان‌های بزرگ و با زیرساخت بیمارستانی قابل توجهی هستند و درمراکز این استان‌ها هم قابلیت راه‌اندازی واحد با رشته پزشکی وجود دارد. استان‌هایی که با رنگ سبز روشن نشان داده شده است استان‌هایی هستند که واحد مرکز استان رشته پزشکی دارد و استان مازندران که سبز پررنگ است دو واحد در آن رشته پزشکی دارند.

4 استان نیازمند و مستعد تقویت آموزش پزشکی

گفتنی است ظرفیتی که به شدت مغفول است ظرفیت آموزش پزشکی در برخی از استان‌هایی است که باتوجه به ظرفیت بالای آموزشی و بیمارستانی و جمعیتی و نزدیکی به پایتخت، در آن‌ها واحد‌های دارای رشته پزشکی و دندانپزشکی وجود ندارد مانند استان البرز، قزوین، مرکزی، زنجان، گیلان، گلستان. به عنوان مثال استان البرز با رشد جمعیتی بالا در ده‌ ساله گذشته و همچنین زیرساخت آموزشی بالا دارای مطلوبیت جهت راه‌اندازی رشته پزشکی و دندانپزشکی است؛ همچنین نزدیکی به پایتخت از جهت استفاده از امکانات آموزشی پایتخت و تأمین استاد نیز مطلوبیت بالایی دارد.

در گروه رشته‌های علوم پزشکی، رشته دندانپزشکی از رشته‌های پرطرفدار است که ظرفیت پذیرش بسیار پایینی دارد به گونه‌ای که ورودی این رشته در سال1403 کمتر از 2 هزار و پانصد نفر بوده که سهم دانشگاه آزاد از این پذیرش تنها 14 درصد بوده است. باتوجه به تقاضای بالای دانش‌آموزان و نیز نیاز جدی کشور می‌توانند در استان‌های دارای زیرساخت توسعه یابند.

فرصت دیپلماسی آموزش

مطابق اعلام حوزه بین‌الملل دانشگاه آزاد در نمایشگاه تحول (آذرماه ۱۴۰۲)، حوزه بین‌الملل دانشگاه آزاد عبارت است از 15 واحد، دارای دانشکده بین‌الملل؛47 واحد دارای مجوز جذب دانشجوی خارجی؛ همچنین ۳۱ هزار دانشجوی خارجی در واحد‌های دانشگاه آزاد در حال تحصیل هستند که از ۱۶ ملیت دانشجو در واحد‌های دانشگاه آزاد مشغول به تحصیلند. این توانایی که یقیناً تا به امروز افزایش بیشتری نیز داشته است ظرفیت بالایی در حوزه توسعه دیپلماسی آموزشی است که موجب افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در منطقه و مواجهه با اقدامات دشمنان با هدف ایران هراسی می‌شود. موضوعی که با جدیت در کشور‌های پیشرو دنبال می‌شود به گونه‌ای که آمریکا بیش از یک میلیون دانشجوی خارجی و چین نزدیک به 500 هزار دانشجوی خارجی و انگلستان بیش از 400 هزار دانشجوی خارجی و آلمان و کانادا و فرانسه بیش از 300 هزار نفر دانشجوی خارجی دارند؛ باید توجه داشت ظرفیت و امکانات آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ظرفیت قابل توجهی برای جذب دانشجویان از کشور‌های منطقه دارند.

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.