پیام فضلینژاد، سردبیر مجله نقد اندیشه، معتقد است در مجموع آنچه در جلسه روز گذشته با رئیسجمهور مطرح شد، مثبت بوده اما آفتی که به نظر میرسد این قبیل جلسات به آن دچارند، اتکا به دیدارها و صحبتهای نمایشی با رئیسجمهور، بدون توجه به کارکردهایی است که برای افکار عمومی دارد. مشروح این گفتوگو را از نظر میگذرانید.
فرصت حضور رسانههای محذوف
فضلینژاد درباره وجه تمایز این جلسه با دیگر جلساتی که رئیسجمهور با رسانهها داشته است، گفت: «تفاوت این جلسه با دیدارهایی که مدیران رسانهها با رئیسجمهور برگزار میکنند، این بود که بخشی از رسانههای محذوف که از قضا رسانههای مرجع و مهمی هم میتوانند باشند، به این جلسه دعوت شده بودند. در بارزترین شکل آن، مدیران مسئول مجلات و مطبوعات فرهنگی در این جلسه حضور داشتند. به هرحال مدیران حاضر بخشی از مسائلی که کمر روزنامهنگاری فرهنگی را در ایران شکسته مطرح کردند. این موضوعات در چند دسته قابل تقسیم است. یک مسئله جدی، عاجل و کشنده کاغذ بود. الان با تورم و انفجار قیمت کاغذ روبهرو نیستید، بلکه با نایاب بودن کاغذ مجلات روبهروییم، کاغذ مرغوبی که پیش از این داشتیم، تبدیل به یک کاغذ نیمهمتوسط از نظر کیفیت شده و چه بسا ضعیف است.»
آفت نمایشیشدن دیدار با رئیسجمهور
نمادین شدن جلسات با رئیسجمهور، آفتی است که دیدار با رسانهها نیز به آن مبتلا شده است. فضلینژاد به این نکته اشاره کرد و توضیح داد: «تمام افراد حاضر در جلسه متقاضی بحث بودند، نکات و تذکرات و آنچه در واقعیت مطبوعات میگذرد را بیان کردند. وجه تمایز این جلسه با دیگر جلسات، وجه نمادین برگزاری چنین جلساتی است. دولتها همواره به این موضوع اهتمام داشتهاند که در هر دورهای بتوانند جلسات نمادینی برگزار کنند. متأسفانه در مواردی حتی کارکردها و آثار تبعات این جلسات نیز نمادین شده است.
علیرغم تلاشهایی که انجام شده، دوستان نهاد ریاست جمهوری و آنهایی که سکاندار هستند، دغدغه سرنوشت مطبوعات فرهنگی و روزنامهنگاری مطلوب را به صورت کلی، بالاخص مطبوعات فرهنگی، دارند اما به نظر میرسد این فریادها خیلی به جایی نمیرسد. این دومین بار است که چنین جلسهای در حضور آقای پزشکیان برگزار میشود. وقتی یکی از مدیران رسانهها جلسه پارسال را مرور میکرد، در ذهن آقای رئیسجمهور نبود؛ البته دلایل متعددی هم دارد؛ کثرت اتفاقاتی که از سال گذشته تا الان رخ داده و حجم رویدادهای غیرمترقبه و غیرقابل پیشبینی، اما به هر حال نکات جلسه هم مرور شد.»
ستون فقرات شکسته تولید قدرت
فضلینژاد به این موضوع هم اشاره کرد که برای کارآمد شدن این جلسات میبایست کمیتهای پیگیر نکات مطرح شده شود و گفت: «باید شخص یا گروهی مامور پیگیری اتفاقها، صحبتها، مذاکرات و دغدغههایی که مطرح میشود، بشود. معمولاً هیچ پیگیری بعدی وجود ندارد. این جلسات، جلسه مرثیهخوانی است. در این جلسه هم به آقای پزشکیان گفتم که مطبوعات، نشریات فکری و مطبوعات فرهنگی و روزنامهنگاری دانشورانه سختترین دوره خود را میگذرانند.
اینها ستون کارخانه تولید قدرت ملی هستند در حالی که ستون فقراتشان شکسته و این دو پیامد دارد؛ یکی اینکه حکومت را تبدیل به حکومت صامت میکند و دیگر حتی حکومت تکصدایی نیست و بلکه بیصداست. نکته دوم اینکه کارخانه تولید قدرت ملی را تعطیل میکند و موجب انواع شکافها و بحرانها از جمله در زمینه گفتمانسازی و جریانسازی میشود؛ یعنی هم جامعه و هم نخبگان قدرت گفتمانسازیشان را در غیاب رسانههایی که افکار جدی را پرورش میدهند، از دست میدهند. پیشنهاد ما این بود که آقای رئیسجمهور در بازدیدها و ملاقاتهای سرزده از دفتر مجلات هم بازدید کنند. مجلاتی که قرار است پرورش افکار دهند به چه روزی افتادهاند و با چه مصیبتی مواجه هستند.»
صدایی متمایز از مطبوعات فرهنگی
فضلینژاد معتقد است صدای متمایزی در این جلسه از مطبوعات فرهنگی شنیده شده و توضیح داد: «ما به جای تولید افکار باید به پرورش افکار بپردازیم و این در نشریات دانشورانه و رسانههای فرهنگی رقم میخورد. این موضوع هم نکته دیگری بود که در کنار بحثهای سیاسی و نکات روزمرهای که دیگران مطرح کردند، مطرح شد. در شرایط موجود کشور با بحرانهایی که داریم و شکافهایی که مدام تشدید میشود، برگزاری این جلسات مغتنم است و باید از چنین گفتوگوهایی استقبال کنیم و در عین حال مطالباتمان را مطرح کنیم.
جمعبندی من از این جلسه مثبت بود و صدای متمایزی هم از مطبوعات فرهنگی شنیده شد که قبلاً کمتر شنیده میشد. در این جلسات عموماً بیشتر بحثهای انتزاعی سیاسی مطرح میشود؛ از آنجا که بخشی از مدیران مسئول نشریات و بنگاههای خبری، نمایندگان جریانهای سیاسی هستند، تنها چیزی که شنیده نمیشود، مصائب واقعی روزنامهنگاران است. احساس میکنم آنچه در این جلسه رقم خورده این است که بخشی از بدنه روزنامهنگاری ما به این جلسه دعوت شده و توانستند نکاتشان را مطرح کنند. برای مثال حضور سردبیر مجله اندیشه پویا، آگاهی نو و مجلات دیگر نشان میدهد که فضای مورد انتظار در این جلسات بیشتر شکل گرفته و امیدواریم استمرار و امتداد پیدا کند.»