عدن (Eden) ماجرای گروهی از آدم‌هاست که از تمدن فرار می‌کنند تا بهشت خودساخته‌ای در جزیره‌ای دورافتاده بسازند. اما خیلی زود همه‌چیز به‌هم می‌ریزد و روابط انسانی به خشونت، فریب و رقابت کشیده می‌شود. عدن ضعیف‌ترین فیلم ران هاوارد است؛ به این دلیل که حرف و پیامش خیلی جلوتر از فرم روایی آن پیش می‌رود. بنابراین می‌شود درباره‌ آن راحت‌تر حرفی غیرسینمایی زد. 

داستان از ابتدا تلاش دارد این پیام را منتقل کند که انسان، در غیاب قانون و نظم اجتماعی، درگیر جنگ و خودخواهی می‌شود. اما نکته‌ مهم اینجاست: همین پیام به‌ظاهر انتقادی، درواقع از نظم فعلی جهان دفاع می‌کند. فیلم با این استدلال که «انسان بدون قانون، خطرناک و فاسد است»، به‌نوعی به ما می‌گوید اگر نظم فعلی -با همه‌ نابرابری‌ها و ناعدالتی‌هایش- نباشد، وضع از این هم بدتر می‌شود. 

این مضمون، در فیلم‌های ستایش‌شده‌ بسیاری از جمله جوکر، انگل، پلتفرم و... در قرن ۲۱ تکرار شده است؛ فیلم‌هایی که هشدار می‌دهند هر تلاشی برای ساخت دنیایی متفاوت یا طبیعی‌تر، محکوم به شکست است. 

آدم‌ها در عدن نه از روی فقر یا بحران، بلکه از سر آرمان‌گرایی یا ماجراجویی وارد جزیره می‌شوند. اما خیلی زود تبدیل به نسخه‌های خشن و بی‌رحمی از خودشان می‌شوند. این تصویر، درواقع ترسی عمیق را بازتاب می‌دهد: ترس از فروپاشی نظام موجود جهانی؛ نظامی که غرب به آن عادت کرده و حالا نگران تغییرات جدید، تغییر توازن قدرت و ظهور نظمی تازه در آن است. 

درواقع فیلم به‌جای آن‌که چشم‌اندازی نو را ترسیم کند، با ناامید کردن بیننده از هر بدیلی برای وضع موجود، به‌نوعی می‌گوید: «بهشت همین‌جاست»؛ همین جهنمی که در آن زندگی می‌کنیم و در آن، پیش چشممان غزه را داریم که مدعیان تمدن، روزانه در آن ده‌ها انسان را با گرسنگی دادن می‌کشند.

در عدن، شخصیت‌هایی که می‌خواهند زندگی جدیدی بسازند، یکی‌یکی سقوط می‌کنند: دکتر که نماینده‌ روشنفکری است، خودش به خشونت و قتل روی می‌آورد. بارونس که می‌خواهد ساخت‌وسازی تازه راه بیندازد، شخصیتی اغواگر و فریب‌کار تصویر می‌شود. و در نهایت، تنها کسی که زنده می‌ماند و تصمیم به ماندن در جزیره می‌گیرد، زنی است محافظه‌کار، خانواده‌محور و محتاط که از ابتدا به‌دنبال تغییر نبود. 

در نتیجه، عدن در ظاهر فیلمی درباره‌ طبیعت انسان است، اما در عمق، دفاعی است از نظم موجود جهانی. این نگرانی، بازتاب واهمه‌ای است که در بسیاری از آثار غربی امروز دیده می‌شود؛ ترس از جهانی که در حال دگرگونی است و دیگر قرار نیست تنها یک صدا در آن شنیده شود. 

متن یادداشت‌های مرتبط با نقد فیلم «عدن» را در پیوندهای زیر بخوانید:
 - ایمان‌ عظیمی، خبرنگار گروه فرهنگ:  جزیره سرگردانی
- مریم فضائلی، خبرنگار گروه فرهنگ: بردن به قیمت نابودی
- محمد خالوندی، منتقد: بازخوانی هابزی یک اتوپیای شکست‌خورده