روشن بود که تعرفههای تجاری ترامپ با هدف امتیازگیری اعمال شده و روز گذشته ضربالاجل کاخ سفید به شرکای تجاری آمریکا، سررسید. طی این مدت برخی کشورها به توافق تعرفهای با آمریکا دست یافتند و برخی دیگر خیر. کانادا یکی از کشورهایی بود که از همان آغاز به کار ریاست جمهوری ترامپ در دور اول، با کاخ سفید دچار تنش شد. در آخرین مورد این دو کشور بر سر اسرائیل به اختلاف خوردهاند.
کانادا اعلام کرده در مجمع سازمان ملل در ماه سپتامبر، به همراه تعدادی دیگر از کشورهای اروپایی ازجمله فرانسه و انگلیس، کشور فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت. قاعدتاً در واکنش به این تصمیم کشورهای اروپایی، مقامات اسرائیل باید واکنش نشان میدادند اما دونالد ترامپ پیشدستی کرده و به تکتکشان حمله میکند. او تصمیم یک هفته پیش مکرون در حمایت از تشکیل کشور فلسطین را بیاهمیت دانست و گفت این بیانیه «اهمیتی ندارد» و «وزن زیادی ندارد.» از سوی دیگر، کانادا هم آماج حمله ترامپ قرار گرفت.
ترامپ به قدری سرمست حمایت از اسرائیل شده که حتی روابطش با شرکای اروپایی و همسایگان آمریکا را به خطر انداخته و عملاً خلاف ایده «اول آمریکا» عمل میکند. ترامپ اکنون مهمترین مسائل ایالات متحده را به مسئله فلسطین گرده زده و حمایت از اسرائیل را نهتنها در صدر دستورکارهای سیاست خارجی تعریف کرده، بلکه سیاست داخلی را هم تحت تأثیر قرار داده است.
تیر تعرفهها به فلسطین کمانه کرد
در روزهای منتهی به اول اوت ۲۰۲۵ -مهلتی که ترامپ برای دستیابی به توافقات تجاری با کشورها تعیین کرده بود- مقامات کشورها درگیر مذاکرات فشردهای برای احیای توافقات تجاری سهجانبه (آمریکا–مکزیک–کانادا) بودند. اما برخلاف خوشبینی اولیه، نخستوزیر کانادا، مارک کارنی صراحتاً اعلام کرد احتمال رسیدن به توافقی جامع تا پیش از پایان مهلت بعید است. وی همچنین تصریح کرد کشورش حاضر نیست در برابر فشارهای سیاسی، از مواضع اصولی خود – ازجمله حمایت از تشکیل کشور فلسطین – عقبنشینی کند.
همین موضعگیری، در کنار حمایت قبلی رئیسجمهور فرانسه و هشدار اخیر نخستوزیر انگلیس در خصوص بهرسمیتشناختن فلسطین، واشنگتن را عصبانی کرد و زمینهساز تشدید تقابل شد. ترامپ در واکنشی علنی در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» اعلام کرد حمایت کانادا از تشکیل کشور فلسطین، روند مذاکرات تجاری را بهکلی پیچیده کرده است. اقتصاددانان نیز به آسیبپذیری شدید کانادا در این بحران اشاره کردهاند.
گروه هفت زیر فشار افکار عمومی
در پی اعلام تصمیم کانادا مبنی بر به رسمیت شناختن کشور فلسطین، وزارت خارجه اسرائیل با انتشار بیانیهای آن را محکوم کرد و سعی کرد این تصمیم را «پاداشی برای حماس» جلوه دهد.
مارک کارنی، نخستوزیر کانادا اذعان کرد تصمیم اخیر کشورش پس از رایزنی با کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا اتخاذ شده است. بریتانیا هم اعلام کرده درصورتیکه اسرائیل اقدامات جدی برای پایان دادن به بحران در غزه انجام ندهد در مجمع آتی سازمان ملل، فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت.
تاکنون از مجموع ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد، ۱۴۵ کشور فلسطین را بهعنوان یک دولت مستقل بهرسمیت شناختهاند؛ یعنی قریب به سهچهارم اعضای مجمع عمومی سازمان ملل. در میان این کشورها سه عضو گروه هفت یعنی فرانسه، بریتانیا و کانادا نیز احتمالاً قرار خواهند گرفت. در اروپا ۱۰ کشور عضو اتحادیه اروپا ازجمله سوئد، ایرلند، اسپانیا، نروژ و اسلوونی پیشتر فلسطین را بهرسمیت شناخته بودند.
اول اسرائیل
حمایت دیوانهوار ترامپ از اسرائیل دو معنا دارد. معنای اول مربوط به تضاد شعار معروف ترامپ است. در فضای تحلیل سیاسی داخل، همچنان تصوری وجود دارد مبنی بر اینکه مناسبات واشنگتن و تلآویو الزاماً همسو نیست و ایالات متحده در مواردی حتی با اقدامات افراطی اسرائیل زاویه دارد. گفته میشود آمریکا خواهان شعلهور شدن جنگهای تازه نیست و برخلاف گذشته، رویکردی محتاطانهتر در قبال تحولات خاورمیانه در پیش گرفته است. این تحلیلها با واقعیات میدانی و رفتار کنونی آمریکا همخوانی ندارد.
ترامپ در عمل اثبات کرده سیاست خارجی آمریکا، خصوصاً در قبال موضوع فلسطین، تابعی از ملاحظات اسرائیلی است و نه منافع آمریکایی.
متن کامل گزارش علی ملکی، خبرنگار گروه سیاست را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.