وقایع اسرائیلیه: جست‌وجو‌های اخبار بین‌الملل نشان می‌دهد کشور بلغارستان معمولاً در روابط بین‌المللش دنباله‌روی سیاست‌های آمریکاست و به همین ترتیب نیز رسانه‌های این کشور معمولاً تحت تأثیر جریانات رایج در سپهر سیاست رسانه‌ای در جهان‌ هستند. در کنار آن ایران‌شناسی و مطالعات آکادمیک در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران نیز در بلغارستان غنای خاصی دارد و طی یکی دو دهه گذشته همیشه شرق‌شناسان و ایران‌شناسان بلغاری در حال گسترش دادن حوزه‌های مطالعاتی در این دو رشته علمی بوده‌اند. 

آنجل اوربتسوف یکی از سرشناس‌ترین ایران‌شناسان بلغاری است که به واسطه سال‌ها فعالیت در دستگاه دیپلماسی این کشور، اکنون از شهرت خاصی در زمینه مباحث مطالعاتی در پیرامون شرق برخوردار است. او سال‌ها سفیر ویژه وزارت امور خارجه بلغارستان در حوزه شرق بود و در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 نیز به عنوان دیپلمات در سفارت بلغارستان در تهران فعالیت داشت. اوربتسوف هم‌اکنون عضو هیئت علمی گروه ایران‌شناسی دانشگاه صوفیه است و زبان فارسی را نیز تدریس می‌کند. کتاب آموزشی زبان فارسی برای دانشجویان بلغاری به قلم اوست و همچنین پایان‌نامه دکتری او با عنوان «روابط بلغارستان و ایران؛ از آزادی تا پایان دهه ۱۹۵۰» نیز در قالب کتاب منتشر شده است. 

از لحظات آغازین جنگ رژیم صهیونیستی علیه ایران و مردم ایران، رسانه‌های بلغارستان مطالب و اخبار بسیاری را در زمینه ضرورت اسرائیل در دفاع از خود و... منتشر کردند، اما در عصر همان روز سیزدهم ژوئن (جمعه بیست‌وسوم خرداد 1404) رادیو توچکای بلغارستان در برنامه زنده خود برای بحث درباره مسائل ایران و حمله اسرائیل به گفت‌وگو با آنجل اوربتسوف پرداخت که سروصدای زیادی را در بلغارستان ایجاد کرد و موجب شد تا فضا کمی به نفع جمهوری اسلامی ایران تعدیل شود. متن این گفت‌وگو به زبان بلغاری در سایت این رادیو منتشر شد. متن زیر ترجمه‌ای از برگردان انگلیسی این گفت‌وگو است.

«شما می‌توانید در مورد هر چیزی با ایرانی‌ها صحبت کنید. آن‌ها نظرات مخالف نظرات خودشان را می‌پذیرند. چیزی که ایرانی‌ها به راحتی نمی‌پذیرند، حمله مستقیم به شرافت ملی‌شان است. اگر چنین اتفاقی بیفتد، آن‌ها پاسخ مناسبی به آن خواهند داد.» این گفته یک دیپلمات سابق بلغاری و سرشناس‌ترین متخصص ایران در بلغارستان است. آنجل اوربتسوف فرستاده ویژه وزارت امور خارجه بلغارستان بود و آشنایی‌اش با زبان فارسی و ایران به دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد. به دلیل حمله اسرائیل به سایت‌های نظامی هسته‌ای در ایران و همچنین ترور فرماندهان و دانشمندان ایرانی برنامه ویژه‌ای را در رادیو توچکا تدارک دیده‌ایم. در این برنامه میزبان آنجل اوربتسوف هستیم؛ سفیر سابق مأموریت‌های ویژه در حوزه شرق و متخصص زبان فارسی و تاریخ ایران. 

اسرائیل عملیاتش علیه ایران را «طلوع شیران» نامیده است. این نام به چه معناست و چه پیامی دارد؟ 

برای من دشوار است که در مورد اصطلاحات دقیق مورد استفاده اسرائیل اظهار نظر کنم. فقط می‌توانم بگویم که این حمله در مرز «جنگ اعلام نشده» قرار دارد و منشور سازمان ملل و قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند. 

پاسخ ایران که به نظر می‌رسد تحت تأثیر این حمله قرار نگرفته و خواستار پاسخ سازمان ملل شده است، چه می‌تواند باشد؟ 

من اعتقاد ندارم که رهبری سیاسی جمهوری اسلامی ایران تحت تأثیر قرار نگرفته است. یکی از وفادارترین مشاوران ایشان، سردار شمخانی که پیش‌تر رئیس شورای عالی امنیت ملی بود، زخمی شد. علاوه بر این، ژنرال‌های قربانی هم از رده‌های بسیار بالایی بودند. ما در مورد محمد باقری رئیس ستاد کل، سردار سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دیگر فرماندهان ارشد که در سیستم سیاسی و نظامی ایران بسیار مورد احترام و از جایگاه بسیار بالایی برخوردارند، صحبت می‌کنیم. 

در اینجا چیز‌های زیادی برای گفتن در مورد پاسخ ایران وجود دارد. بیایید ببینیم ایرانیان چگونه از نظر روانی به چنین رویداد‌هایی واکنش نشان می‌دهند. ایرانیان عموماً مایل به گفت‌وگو و مذاکره هستند. آن‌ها می‌توانند نظرات خارجی را در نظر بگیرند و حتی نظرات مخالف خود را در بحث‌ها بپذیرند. اما وقتی صحبت از حمله مستقیم به عزت و غرور ملی آن‌ها می‌شود، شکی نیست که پاسخ آن‌ها متناسب خواهد بود. در فارسی، اصطلاحی به معنای عزت و افتخار وجود دارد: «غیرت». و وقتی این عزت به هر نحوی نقض شود، وقتی معلوم شود که دشمن به شخصیت ملی ایرانیان و به روح ایرانی احترام نمی‌گذارد، می‌توان انتظار واکنشی به همان اندازه قوی از سوی ایران را داشت. 

مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران بیانیه‌ای صادر کرد و گفت با چنین روحیه ارزشمندی که میان مردم وجود دارد و با حمایت خدا، پاسخی قوی، خردمندانه و محکم به جنایات رژیم اسرائیل داده خواهد شد. او حتی نقل قولی کرد که  هر زمان پرچمی از دست قدرتمند یکی از فرماندهان بیفتد، فرمانده دیگری آن را برمی‌دارد و وارد میدان نبرد می‌شود. 

آیا ممکن است ایران به این سرعت از این ضربه بهبود یابد و اینکه می‌توان پس از چنین حمله‌ای، حتی در داخل ایران از وحشت اخلاقی صحبت کرد؟ زیرا حداقل آنچه در رسانه‌ها منتشر می‌شود، نشان می‌دهد اطلاعات اسرائیل و ارتش اسرائیل سال‌ها مشغول آماده‌سازی این حمله بوده‌اند. 

نمی‌دانم آیا می‌توانیم در مورد سال‌ها صحبت کنیم یا نه، اما قطعاً اسرائیل مدت‌ها مشغول آماده‌سازی خود برای این حمله بوده است. شکی نیست که این حمله و تلفاتش ضربه جدی به نیرو‌های مسلح ایران است، اما من معتقدم که ایران به اندازه کافی پرسنل آموزش‌دیده دارد و تا آنجا که من از اخبار شنیده‌ام، رهبر معظم انقلاب بلافاصله فرماندهان ارشد نظامی دیگری را جایگزین فرماندهان قربانی شده کردند. به نظر من ایران تمام تلاش خود را خواهد کرد تا در این زمان دشوار ضعف نشان ندهد و به طور متناسب پاسخ دهد. 

در مورد رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، می‌خواهم تأکید کنم که او در آغاز دوره تصدی یک دولت اصلاح‌طلب است. او سال گذشته با اختلاف مناسبی در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پیروز شد. او با ایده حکومتداری عمل‌گرایانه، ازجمله حل‌وفصل روابط با اروپا و جهان غرب، ایجاد فرصت‌های مطلوب برای بهبود اقتصاد ایران و ایجاد روابط خوب با همه کشور‌های جهان، انتخابات را برد. با این حال، وقایع خاورمیانه مانع بزرگی برای تحقق نیات پزشکیان است، ازجمله در مورد برنامه هسته‌ای ایران که مذاکرات با ایالات متحده پیشرفت‌هایی داشت. در سطح بین‌المللی امید‌هایی وجود داشت که مذاکرات روز یکشنبه، همان‌طور که در عمان برنامه‌ریزی شده بود، با هدف دستیابی به یک راه‌حل قابل قبول برای هر دو طرف ادامه یابد. اما واضح است که با توجه به وضعیت فعلی، این امر بسیار دشوار خواهد بود. 

بنابراین شما فکر می‌کنید ادامه مذاکرات بسیار دشوار است. اتفاقاً پس از حمله نظامی بیانیه‌ای از دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا منتشر شد که در آن دوباره از دولت ایران خواست تا این توافق را برای محدود کردن و توقف برنامه هسته‌ای خود منعقد کند. همچنین اشاره شد که ایالات متحده در این حمله شرکت نکرده، اگرچه از آن مطلع شده است. 

من همچنین امیدوارم که رهبری ایران اقدامات اسرائیل را از سیاست ایالات متحده جدا کنند1 تا بتوان در مرحله بعد، مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران با هدف روشن شدن همه اختلافات و رسیدن به یک راه‌حل قابل قبول ادامه پیدا کند. شما به توقف برنامه هسته‌ای اشاره کردید. ایرانی‌ها چندین بار از طریق رهبران مختلف و واسطه‌های گفت‌وگو، اعلام کرده‌اند که نمی‌توان برنامه هسته‌ای را متوقف کرد، اما می‌توان برای آن مسیری را درنظر گرفت تا جهان در زمینه عدم تمایل ایران به داشتن سلاح هسته‌ای شکی نداشته باشد. آن‌ها همیشه ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود را اعلام کرده‌اند. 

پی‌نوشت
1. این مصاحبه پیش از ورود مستقیم آمریکا به جنگ انجام شده است.