محمدمهدی فروزان، فرهیختگان آنلاین: روز شنبه بود که دفتر جولانی در بیانیهای رسمی اعلام کرد بین تمام نیروهای تحریرالشام و دروزیان سویدا آتشبس اعلام میکند. تام باراک نماینده ویژه آمریکا در سوریه نیز روز یکشنبه اعلام کرد از ساعت ۵ عصر به وقت دمشق آتش بس برقرار است اما اخبار متناقضی از بروز دیگریهای پراکنده و تداوم لشکرکشی نیروهای مسلح جولانی به مناطق مختلف سویداء حکایت دارد. برای این ناپایداری آتشبس میتوان دلایل مختلفی را برشمرد:
۱. آتشبس نیاز به متولی اصلی دارد
در حالی که حدود ۸ ماه از تسلط تحریرالشام بر سوریه و سقوط حکومت بشار اسد میگذرد، این گروه تاکنون موفق به تسلط کامل بر تمام خاک سوریه نشده است؛ از این رو عملاً باتوجه به واقعیت میدانی، تحریرالشام یا جبهه النصره سابق نمیتواند به عنوان یک متولی آتشبس در نظر گرفته شود و باید در نظر داشت یک طرف اصلی درگیری در سویداء، تحریرالشام و نیروهای سوری و غیر سوری آن است. این نکته را نیز باید در نظر داشت که سازمان ملل یا نهادهای بینالمللی در این موضوع ورود خاصی نداشتهاند. آمریکا نیز با وجود آن که تام باراک را به عنوان نماینده ویژه برای سوریه انتخاب کرده اما مستقیماً به دلایل مختلفی اعم از عدم اطمینان کامل به بقای دولت جولانی و مخالفت جدی صهیونیستها با این همسایه جدید، نقشآفرینی مستقیمی در این موضوع همانند آتشبس در لبنان و غزه ندارد.
۲. چندپارگی بافت طرفین
طرفین درگیری خود دچار چند دستگی هستند. برخی عناصر مختلف درون تحریرالشام خواهان سرکوب شدید دروزیان هستند و برخی دیگر خواهان روشهایی سازشکارانه به جهت تکمیل روند سفیدشویی این گروه در عرصه بینالمللی و عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و بهبود روابط با آمریکا هستند. البته در این میان وجود نیروهای خارجی و چند ملیتی درون ارتش تحریرالشام و عناصر خودسر و بعضاً نیروهای داعش و القاعده که از هیچ قاعدهای تبعیت نمیکنند نیز بر این موضوع صحه گذاشته است. جامعه دروزی نیز دچار چند پارگی است. برخی دروزیان عرب سوری خوان عدم مداخله تحریرالشام در مرزهای جنوبی و برقراری رویهای همانند دوران اسد هستند و برخی دیگر خواهان همراهی و نزدیکی به جامعه دروزیان ساکن اراضی اشغالی و هم راستا شدن با منافع این رژیم هستند.
۳. عدم تمایل طرفین به خاتمه درگیری
جولانی پس از ناکامی در همراه کردن جامعه کردنشین در شمال سوریه و عدم تسلط کامل بر مرزهای شمالی و شرقی، خواهان اثبات تسلط خود بر سایر مناطق به ویژه جنوب سوریه و جلوگیری از تشکیل کریدور داوود است. طبیعی است وجود کریدور داوود عرصه را بر کردهای سوریه فراخ کرده و جولانی را بیش از پیش در محدودیت و انزوا قرار خواهد داد. از طرفی دروزیان نیز خواهان بازگشت استقلال نسبی خود در دروان اسد هستند. استقلالی که ضمن تبعیت از دولت مرکزی دمشق با هرگونه حضور نظامی مستقیم دولت در جنوب سوریه مخالف بود؛ طبیعی است دروزیان عرب سوری که پیشتر رویه سکولار دولت اسد را برای خود مناسب میدیدند اکنون مخالف حضور نظامی مستقیم عناصر دولت سلفی و اخوانی تحریرالشام در مناطق خود مثل سویدا باشند. از این رو طرفین اصرار زیادی بر ادعای خود داشته و تمایلی برای پایان درگیری ندارند.