احمدرضا سپهوند، خبرنگار: خواندن روایتها و داستانهای زنان بزرگ و آزادهای که در دوران هشتساله دفاع مقدس برای دفاع از وطن تلاش میکردند همیشه بسیار متفاوتتر از روایتهای خط مقدم بود. زنان در آن سالها برای خود خط مقدم دیگری ترسیم کرده بودند و در آن جبهه بسیار مهم شبانهروز تلاش میکردند تا نیازهای رزمندهها را تهیه کنند. آن روزها زنان بروز و ظهور بسیار زیاد و خاصی داشتند. حتی برخی از آنان دوشادوش مردان در خطوط جنگ حضور داشتند. سالها از آن روایتها و سرگذشتهای آن زنان میگذرد. اما نبرد حق علیه باطل هنوز پایان نیافته است و امروز فقط فضای جنگ و حال و هوای آن عوض شده است. سنگرها از خط مقدم به داخل خانواده و کوچه و محله منتقل شده است. امروز زنان شاید در حوض خون مشغول شستن و آمادهسازی لباسهای غرق به خون شهیدان نباشند، اما در موقعیت مهمتری قرار دارند که کار و وظیفه آنها بسیار سختتر از آن زمان است. امروز سنگر فعالیت زنان در میان خانواده و ایفای نقش درست به عنوان ستون استوار خانواده است. سنگر امروز آنها با ایفای نقش درست برای همسر، فرزند و جامعه است. شهدای امروز کشورمان از دامان تربیت درست مادرانی بیرون آمدهاند که سالها میهنپرستی را برای فرزندانشان مشق کردهاند. امروز هم کشورمان به همان روحیه مادران بیشتر از قبل نیاز دارد تا زنان صدای بلندگوی تبیین و تربیتشان را بیشتر کنند و در هر گوشه و کناری به تربیت نسلی بپردازند که غیرت و شجاعت و عشق به وطن از وجود آنها لبریز باشد. زنان در دنیای امروز بسیار پرنقش هستند و در همه سطوح جامعه مخصوصاً خانواده میتوانند تأثیرگذار باشند. به این بهانه، گفتوگو کردهایم با دکتر مهدیه شادمانی، فعال حوزه زنان و فرزند سردار شهید علی شادمانی.
نقش زنان ایرانی در طول تاریخ همیشه پررنگ بوده است
مهدیه شادمانی، فعال حوزه زنان با اشاره به فضای فعالیت زنان در جنگ دفاع مقدس هشت ساله اظهار کرد: «اگر بخواهیم به یکسری مصادیق و جلوههای نقش تربیتی بانوان در زندگی کنونی اشاره کنیم، میتوانیم مصادیق و مثالهایی را مرتبط با جنگ 12 روزه تحمیلی بیاوریم. اما در ابتدای امر چند پله به عقب برگردیم و به نقشآفرینی بانوان در گذشته این کشور بپردازیم؛ اگر توجه بکنیم به جنگهای گذشته مثل جنگ تحمیلی هشتساله با رژیم بعث، میتوانیم حماسهسازیهای بانوان ایرانی را در آن زمان از این جهت ببینیم که آنها کنشگرانی فعال در عرصه جنگ چه در جبهه و خط مقدم و چه در پشت جبهههای جنگ بودند. در جنگ هشتساله دفاع مقدس پشتیبانی لجستیکی فراوانی بر عهده بانوان بود؛ مثلاً تهیه مواد غذایی و تجهیزات دارویی برای جبهه خط مقدم برعهده زنان بود. حتی در شهرهایی مثل خرمشهر زنان در خط مقدم هم حضور داشتند و یا در ساخت سنگر و کوکتل مولوتف همت به خرج میدادند و در بخشهایی حضور گستردهای در پرستاری و کمکهای درمانی و مراقبت از مجروحان را انجام میدادند. به طور کلی آنها در عرصههای مختلفی یاریگر جبهه جنگ بودند و نقش مؤثر و پررنگی در آن ایام داشتند. این ویژگی بارز زنان ایرانی است و در هر زمان و مکانی که مشاهده میکنیم و صفحات تاریخ کشورمان را ورق میزنیم، همیشه پای رشادتهای زنان ایرانی و نقشآفرینی مؤثر آنها در میان است و حضوری پررنگ و پرنقش داشتهاند.»
بستر جنگ عوض شده است ولی زنان همچنان در خط مقدم حضور دارند
شادمانی در خصوص تغییر فضای جنگ و تغییر حالت در نوع مواجهه و حضور در جنگ گفت: «اما با توجه به تغییر شکل جنگها در سالهای اخیر و مخصوصاً شکلگیری جنگ نرم و پررنگ بودن جنگ روانی در این زمانه و در میانه جنگ سخت و همچنین پیشرفت تکنولوژی و وسایل ارتباطی، باعث شده که نقش زنان و نوع حضور آنها در جبهه امروزی جنگ متفاوت باشد. در یک بخش زنان امروز در زمینه هویت دینی خودشان، مسئولیت ایجاد آرامش و سکینه را در خانواده و اجتماع دارند. ایجاد ایمان و باور قلبی به این موضوع که بهرغم شهادتها و خسارتهایی که به بار آمده است؛ اما دست و نصرت و یاری واقعی و نهایی خداوند با جبهه حق است. در واقع درست است که شاید زنان دیگر مانند جنگ هشتساله دفاع مقدس قادر به انجام یکسری امور نباشند، اما امروز بستری دیگر برای نقشآفرینی دارند که شاید بسیار مهمتر و تأثیرگذارتر از کمکهایشان در جنگ تحمیلی است. این فعالیتها و حضور فعال زنان در فضای جنگ امروز از آثار خودسازی است که یک بانوی ایرانی در عرصه خانواده و اجتماع میتواند با تربیت دینی صحیح و تبیین درست ایجاد کند. پس یک بخش از نقش بانوان در جنگ کنونی را میتوان در ایجاد معرفت معنوی در جنگ و پساجنگ دانست.»
زنان در خنثیکردن فتنۀ دشمن خیلی تأثیرگذار هستند
وی ضمن اشاره به نقش مهم زنان در فعالیت در زمان جنگ و تأثیر آنها برای روشنگری در جامعه تصریح کرد: «در جنگ کنونی جبهه خصم برای جلب حمایت داخلی و تحریک احساسات از طریق تبلیغ سوء در صدد این است که ابتکار عمل و ذهنیتها را در دست بگیرد و روی احساسات و عقلانیت مردم تأثیرگذاری داشته باشد؛ چرا که سناریوی دشمن که هنوز هم پایان نیافته است، بعد از ترور فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای و ترور مسئولان سیاسی در نهایت تلاش برای ایجاد فتنه در بین مردم و براندازی است. بنابراین طرح و برنامهریزیای که دشمن برای جنگ نرم دارد از طریق ایجاد فتنههای مخلف، ایجاد شکافهای قومیتی و شکافهای مذهبی پیگیری میشود و یا مشکلات ریز و درشت درون جامعه را به حدی بزرگ میکند که گویی یک فاجعه رخ داده است. رژیم این قبیل فرایندها را طی میکند تا با هر مکر و حیلهای که شده، انسجام ملت ایران را از بین ببرد. یکی از کارهایی که بانوان میتوانند در این عرصه انجام بدهند این است که با کمک نهادهای انقلابی خود را در مقابل هجمهها و حملات دشمن مقاوم کنند و علمی درست را به دست بیاورند تا در خانواده و جامعه عمل و رفتار مناسب داشته باشند. این قشر میتواند با ایجاد یک ساختار زنانه ضد جنگ روانی در بین خودشان و سازماندهی و آموزش زنان برای این شرایط خاص داخلی کشور، برای هر یک از زنان نقشآفرینی ویژه و کارکردی خاص را تشکیل دهند. مخاطبان این نهاد ضد جنگ میتوانند طیفهای گستردهای باشند؛ از خانواده و فرزندان گرفته تا سطح جامعه و برای افراد دیگر. زنان با توجه به آن ظرافت و ظرفیتهای وجودیای که دارند میتوانند افراد مختلف را در سنین گوناگون پوشش بدهند، زنان توانمند میتوانند تدبیری مناسب برای ایجاد فضای عاطفی مناسب با نیاز امروز جامعه داشته باشند. بانوان باید با روش و برنامههای مختلف در این راستا به جهاد تبیین این روزها کمک کنند و در این راستا از هیچ تولید محتوا و فعالیت رسانهای دریغ نکنند.»
نقش اساسی زنان در خانواده و تربیت فرزندان است
دکتر مهدیه شادمانی فعال حوزه زنان و خانواده فعالیت زنان در این حوزه را یکی از مهمترین عرصههای تأثیرگذاری زنان دانست و در این خصوص گفت: «زنان چه در جایگاه مادری و چه در جایگاه همسری بیشترین سهم تأثیرگذاری را با توجه به الگو و سبک زندگی ایرانی - اسلامی در خانواده و جامعه دارند. مهمترین عرصه فعالیت و تأثیرگذاری آنها در راستای جهاد تببین و جنگ نرم در عرصه خانواده است. امروز که جنگ موقتاً پایان یافته است، اما ممکن است هر زمان و هر لحظهای دوباره این جنگ از سر گرفته شود. نیاز است امروز بیشتر از هر زمان دیگری زنان در مرکز خانواده، خانواده خودشان را برای جنگ آماده کنند و تصور درستی از فضای جنگ و نوع مواجهه با آن و دشمنان ایران را مشخص کنند. همه شهیدانی که در راه این کشور تا امروز جانفشانی کردهاند و در این راه شهید شدهاند، از دامان تربیت مادرانی پرورش یافتهاند که عشق به وطن را بهخوبی به آنها تعلیم دادهاند. مادران باید فرزندان خود را از نظر ذهنی و رویکردی برای مواجهه با شرایط جنگی آماده کنند و فضای خانه را تبدیل به کلاس درسی کنند برای تعلیم مواجهه با شرایط خاص جنگی. در این راه باید آموزههایی مثل عشق به وطن، گزارههای اخلاقی دین اسلام مانند غیرت، شجاعت، ایستادگی و مقاومت را به فرزندانشان آموزش بدهند تا نسل جدید هم بتوانند ادامهدهنده خون کسانی باشند که برای کشورشان جانفشانی کردهاند.»
زنان روایتگران زوایایی خاص از جنگ هستند
شادمانی ضمن اشاره به از دست دادن بسیاری از هموطنان خانم در جنگ اخیر و اهمیت پاسداشت خون این هموطنان تصریح کرد: «در قشر نخبگانی جامعه در راستای تبیین چرایی جنگ و افشای سناریوی نظام رذل صهیونیستی زنان میتوانند بسیار مؤثر واقع شوند. در میان شهدای این جنگی که بهتازگی پشت سر گذاشتیم شهدا و مجروحان زن کم نیستند. در میان آنها بانوان نخبهای وجود داشتهاند که هر کدام بهنوعی خاص برای جامعه مفید و مهم بودهاند. به دلیل این مواجهه مستقیم زنان با جنگ و درگیر بودن آنها با جنگ، زنان میتوانند راویان خوبی برای این جنگ باشند و در راستای نشان دادن واقعیت جنایات رژیمصهیونیستی میتوانند نقش بسیار مؤثری داشته باشند.»
زنان خانوادههای شهدا باید در بین مردم حضور داشته باشند
او نقش حضور باانگیزه و باصلابت زنان و دختران فرماندهان شهید در میان مردم را مهم دانست و در این خصوص گفت: «در بخش دیگر توانایی زنان در فضای پساجنگ بازیابی افراد آسیبدیده از نظر بُعد روانی است، در این بخش بانوان برای ایجاد آرامش در میان جامعه و خانوادهها میتوانند با بازماندگان خانوادههای داغدیده در این ایام ارتباط بگیرند و باعث تسکین روح آنها و آرامش بخشیدن به آنها باشند. در این میان خانواده شهدا خودشان نقش مهمی دارند. مردم و جامعه به دلیل فقدان فرماندهان نظامی و دانشمندان ممکن است دچار احساس یأس و شکست شوند؛ اما اگر خانواده این شهدا مخصوصاً همسران و فرزندان شهدا در میان مردم حاضر باشند و باعث ایجاد قوت قلب برای آنها بشوند، میتوانند روحیه امید خوبی را با روایتگری صحیح از صحنه جنگ ایجاد کنند.»