مریم شکیب: سرزمین‌های اشغالی (رژیم اسرائیل) به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری جهان، ترکیبی از جذابیت‌های مذهبی، تاریخی و طبیعی است. این سرزمین‌ها با دارا بودن اماکن مقدس سه دین بزرگ جهان (یهودیت، مسیحیت و اسلام) و جاذبه‌های طبیعی مانند دریای مرده، همواره مقصدی جذاب برای گردشگران بین‌المللی بوده است. اما این صنعت با وجود جاذبه‌های فراوان به‌شدت تحت تأثیر بحران‌های سیاسی و امنیتی قرار دارد.

تاریخچه گردشگری

تاریخچه گردشگری فلسطین اشغالی با جاذبه‌های مذهبی، تاریخی و طبیعی که آن را به یکی از مقاصد برتر جهانی تبدیل کرده است، شامل دوره‌های مختلفی است که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان به دوره‌های مختلف دوران عثمانی، دوره قیمومیت بریتانیا و پس از تأسیس رژیم نکبت اسرائیل تقسیم کرد که دوران آخر شامل دوران‌های مختلفی است.

دوره رونق ‌۱۹۶۷–2000:

پس از جنگ شش‌روزه (۱۹۶۷)، کنترل رژیم اسرائیل بر قدس شرقی، صحرای سینا و کرانه باختری، اسرائیل کنترل کامل بر اماکن مقدس سه دین بزرگ (یهودیت، مسیحیت و اسلام) را به دست آورد. این امر موجب افزایش چشمگیر گردشگران مذهبی شد و همین امر باعث افزایش شمار گردشگران از ۴۰۰ هزار (۱۹۶۷) به ۱.۲ میلیون (۱۹۷۳) شد.

از دهه ۱۹۸۰–۱۹۹۰ به بعد خطوط پروازی مستقیم از آمریکا و اروپا راه‌اندازی شدند و تمرکز گردشگری و صنعت توریسم در رژیم اسرائیل از گردشگری مذهبی به توسعه گردشگری تفریحی در دریای سرخ و دریای مدیترانه و همچنین معرفی جاذبه‌های تاریخی مانند ماسادا (نماد مقاومت یهودیان) و شهر سفید تل‌آویو (معماری باوهاوس) تغییر کرد. در این دوره، ثبت آثار تاریخی سرزمین‌های اشغالی در میراث جهانی یونسکو آغاز شد و ماسادا در ۲۰۰۱ و شهر سفید تل‌آویو در ۲۰۰۳ در فهرست یونسکو قرار گرفتند. این امر سبب افزایش گردشگر و رونق توریسم در سرزمین‌های اشغالی شد.

دوره اوج گردشگری ‌۲۰۱۰–۲۰۱۹‌:

اسرائیل در سال ۲۰۱۹ با جذب ۴.۵ میلیون گردشگر به رکورد تاریخی رسید. درآمد این صنعت به ۷.۲ میلیارد دلار (۲۳ میلیارد شیکل) افزایش یافت و ۶ درصد از اشتغال اسرائیل را مشاغل مربوط به گردشگری تشکیل داد. از عوامل کلیدی این رشد می‌توان به توسعه زیرساخت‌های گردشگری در اسرائیل (افتتاح ۴۱ هتل جدید بین سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۹)، عادی‌سازی روابط با برخی کشورهای عربی مانند مصر و اردن، توسعه گردشگری پزشکی در دریای مرده و تبلیغات هدفمند برای جذب مسیحیان و یهودیان دیاسپورا از آمریکا و روسیه اشاره کرد.

دوره بحران‌های اخیر ‌۲۰۲۰–۲۰۲۴‌:

با همه‌گیری کرونا (۲۰۲۰) صنعت گردشگری با کاهش ۸۰ درصدی گردشگر رو به رو شد و تعداد گردشگران در سرزمین‌های اشغالی به ۸۳۱ هزار نفر رسید.

در سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۳، گردشگری در رژیم اسرائیل به‌صورت موقت بهبود یافته و با ۳.۱ میلیون گردشگر، رشد ۱۲.۵ درصدی را به دست آورد. در این دوران سهم گردشگران آمریکایی ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده و در مقابل به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، گردشگران روسی کاهش یافتند.

بحرانی‌ترین زمان برای صنعت گردشگری در سرزمین‌های اشغالی، جنگ ۲۰۲۳ غزه است که رژیم اسرائیل با سقوط گردشگران از ۳ میلیون در ۲۰۲۳ به ۸۸۵ هزار در ۲۰۲۴ و کاهش ۹۰درصد گردشگر نسبت به ۲۰۱۹ مواجه شد.

در این دوران ۶۰ هزار شرکت وابسته به گردشگری تعطیل شدند، از جمله این شرکت‌ها ۵۰ رستوران معروف در تل‌آویو هستند که تعطیل شدند. پس از جنگ ۲۰۲۳ در غزه، بسیاری از خطوط هوایی پروازهای خود به اسرائیل را متوقف کردند.

متن کامل گزارش را در ویژه‌نامه روزنامه «فرهیختگان»، وقایع اسرائیلیه بخوانید.