در حالی که مقامات آمریکایی در فضای رسانهای بارها بر این گزاره تأکید میکردند که ایران نباید غنیسازی داشته باشد و حتی استیو ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات با ایران طی چندین مصاحبه موضع ترامپ را تکرار کرد و مدعی شد ایران حتی یک درصد غنیسازی نیز نمیتواند داشته باشد، شاهد بودیم که پس از چند دور مذاکره طرف ایرانی بر جدیت طرف آمریکایی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات تأکید داشت و نهایتاً با تکرار مواضع ضد ایرانی از جانب ویتکاف، تهران تصمیم گرفت در دور پنجم مذاکرات به طرف آمریکایی گوشزد کند که میان صحبتها در میز مذاکره با اظهارات رسانهای آنها و همچنین اقدامات عملی آمریکا که شامل وضع چندین دور تحریمهای نفتی جدید حین مذاکرات بود تناقض وجود دارد و این رویه اعتماد به جدیت طرف آمریکایی را از بین میبرد. در حالی که این انتظار میرفت در دور پنجم مذاکرات چنین مطالباتی فضای بهوجود آمده را منفیتر کند به یکباره با پیشنهاد جدیدی که طرف عمانی روی میز گذاشت مسیر مذاکرات تداوم پیدا کرد.
عراقچی پس از پایان مذاکرات در جمع خبرنگاران گفت: «دور پنجم مذاکرات یکی از حرفهایترین ادوار مذاکراتی بود. مواضع ما کاملاً روشن است و بر آنها ایستادگی داریم. الان طرف آمریکایی درک بهتری از مواضع ما دارد.» عراقچی البته خوشبینیهای بیش از حدی که در مورد نتایج مذاکرات در فضای رسانهای داخلی مطرح میشود را تلویحاً اینگونه زیر سؤال برد: «مذاکرات بهمراتب پیچیدهتر از آن هستند که بتوان در دو یا سه جلسه به نتیجه نهایی رسید. اما همین که اکنون گفتوگوها در مسیر معقولی قرار گرفتهاند، خود نشانهای از پیشرفت است.» آنچه از این اظهارات برداشت شد این بود که ایده تشکیل کنسرسیوم هستهای که پیش از این خبرهای ضد و نقیضی در مورد طرح آن در میز مذاکره منتشر میشد مورد توجه طرفین قرار گرفته است. ایدهای که عراقچی در مورد آن در گفتوگوی ویژه خبری گفته بود: «فی نفسه بد نیست؛ ما آماده همکاری هستیم حتی خارج از ایران.» او البته تأکید کرده که: «کنسرسیوم جایگزین غنیسازی داخل ایران نخواهد شد.» اما حالا وزیر امور خارجه و مسئول تیم مذاکرهکننده ایرانی در نشست خبری که طی سفرش به مصر داشت تلویحاً روایتی کاملاً منفی از پیام مکتوب آمریکاییها ارائه میدهد: «اگر آمریکا بخواهد ما را از داشتن فناوری هستهای محروم کند قطعاً توافقی در کار نخواهد بود.» همزمان سخنگوی وزارت خارجه نیز طی نشست خبری که روز دوشنبه داشت در مورد پیشنهاد مکتوب طرف آمریکایی گفت: «تحویل پیشنهاد مکتوب آمریکا به هیچ عنوان به معنی پذیرش آن نیست.» بقایی تأکید کرد: «بر ادامه غنیسازی در داخل کشور و رفع تحریمها اصرار داریم.» اظهارات دیروز عراقچی در تأکید مجدد بر اینکه عزم آمریکا بری محروم کردن ایران از حق غنیسازی منجر به توقف مذاکرات میشود و نیز تأکید بقایی به حق غنیسازی در داخل نشان میدهد ایده مکتوب طرف آمریکایی این حق را نادیده گرفته و احتمالاً در بهترین حالت در آن به ایران اجازه داده شده است که این کنسرسیوم خارج از ایران تشکیل شود.
آمریکا با وعدۀ شفاهی به دنبال سوزاندن تنها تضمین موجود است
در پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم غنیسازی در خارج از ایران عملاً از ایران مطالبه شده تا تنها ابزار باقیمانده برای تضمین حداقلی تداوم توافق یعنی غنیسازی را به خارج از ایران انتقال دهد. این در حالی است که طرف آمریکایی با وجود بازگشتپذیری غنیسازی ایران پیش از این یکبار از برجام خارج شده بود و اگر این قابلیت از ایران گرفته شود دیگر کار آمریکا برای خروج مجدد راحتتر خواهد شد. در این صورت واضح است که موضع مکتوب طرف آمریکایی کاملاً با اظهارات رسانهای آنها برای محروم کردن ایران از حق غنیسازی همخوانی داشته و احتمالاً آنها در اظهارات شفاهی خود در میز مذاکرات رویکرد متناقضی داشته و تلاش داشتهاند با وعدههای شفاهی از ایران امتیازات مکتوب دریافت کنند درست مانند مذاکرات بین ایران و آمریکا در اوایل دهه 90 در عمان که در آن طرف آمریکایی در مورد به رسمیت شناختن حق غنیسازی ایران صرفاً یک وعده شفاهی از طریق واسطه عمانی به ایران منتقل کرده بود و نهایتاً نیز با رویکردی متناقض از این موضع عقب نشست تا ایران چند سال برای تثبیت این حق در برجام بار دیگر مذاکرات مفصلی را در پیش گیرد.
متن کامل گزارش را در روزنامه «فرهیختگان» بخوانید.