بعدازظهر سهشنبه ۶ مرداد ۱۴۰۴، رئیسجمهور در رأس هیئتی سیاسی و اقتصادی وارد مسقط، پایتخت عمان شد. این سفر که در پاسخ به سفر دو سال پیش سلطان هیثم بنطارق، پادشاه عمان، به تهران و همچنین ادامه دیدارهای پیشین، از جمله سفر شهید رئیسی به مسقط انجام شد، از اهمیت ویژهای در روابط دوجانبه ایران و عمان برخوردار است. شاید برخی تصور کنند که عمان به عنوان یک کشور حاشیه خلیجفارس صرفاً در بعد میانجیگری در مذاکرات هستهای برای ایران اهمیت دارد اما این کشور نهتنها به دلیل نقش میانجیگری در مذاکرات بینالمللی ایران، بلکه به دلیل روابط رو به رشد اقتصادی و فرهنگی با ایران، جایگاه منحصربهفردی در سیاست خارجی تهران دارد.
این سفر که با امضای ۱۴ سند همکاری، دیدارهای سطح بالا و برگزاری همایش تجاری همراه بود، نشاندهنده عزم دو کشور برای گسترش روابط در تمامی زمینههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. عمان بهعنوان یک میانجی سیاسی قابل اعتماد، شریک تجاری رو به رشد و مقصد جدید مهاجران ایرانی، جایگاه ویژهای در سیاست خارجی ایران دارد.
افزایش تعداد مهاجران ایرانی در عمان به تنهایی برای درک ضرورت توسعه روابط با این کشور و تبدیل کردن این حضور به دستاورد و کاهش چالشهای احتمالی اهمیت دارد. این سفر نهتنها به تحکیم روابط دوجانبه کمک کرد، بلکه زمینه را برای ارتقای همکاریها به سطحی استراتژیک فراهم ساخت. با اجرای دقیق اسناد امضا شده و برنامهریزی برای استفاده از ظرفیتهای موجود، ایران میتواند شراکت کلیدی خود با طرف عمانی را ارتقا داده و از ظرفیت این کشور به عنوان یک میانجی اقتصادی بهره بهتری ببرد.
زمینه سیاسی سفر
در این سفر، انتظار میرود که گفتوگوهای دوجانبه به تقویت این نقش کمک کند و زمینه را برای پیشرفت در مذاکرات هستهای فراهم سازد. در جریان این سفر، یکی از مهمترین اسناد امضا شده، سند چهارچوب همکاری بلندمدت سیاسی بین ایران و عمان بود. این سند افق همکاریهای دوجانبه را برای سالهای آینده ترسیم میکند و نشاندهنده تعهد دو کشور به تقویت روابط سیاسی در سطحی استراتژیک است. علاوه بر نقش عمان در مذاکرات هستهای روابط سیاسی ایران و عمان در دهههای گذشته بهطور مداوم رو به بهبود بوده است.
برخلاف برخی کشورهای منطقه که روابط پرتنشی با ایران داشتهاند، عمان همواره رویکردی متعادل و دوستانه در قبال تهران اتخاذ کرده است. این روابط مبتنی بر احترام متقابل، همکاری منطقهای و پرهیز از مداخله در امور داخلی یکدیگر است. سفر پزشکیان به عمان، که با استقبال رسمی و تشریفات کامل از سوی سلطان هیثم بنطارق همراه بود، نشاندهنده عمق این روابط است. دیدارهای دوجانبه بین مقامات دو کشور، از جمله مذاکرات هیئتهای عالیرتبه، فرصتی برای بحث در مورد مسائل منطقهای، از جمله ثبات در خلیجفارس و تقویت امنیت منطقهای فراهم میآورد.
هدفگذاری برای جهش در روابط تجاری
روابط تجاری ایران و عمان در دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است. بر اساس آخرین آمار گمرک دو کشور، حجم تجارت دوجانبه از ۲۰۰ میلیون دلار در حدود ۱۰ سال پیش به بیش از 2.5 میلیارد دلار در سال ۱۴۰۴ رسیده است. این افزایش نشاندهنده پتانسیل بالای همکاری اقتصادی بین دو کشور بوده و اثبات میکند که این روابط میتوانند به سطحی بالاتر ارتقا یابند. در جریان سفر رئیسجمهور پزشکیان، همایش تجاری با حضور تجار و نمایندگان اتاقهای بازرگانی ایران و عمان برگزار شد. این همایش فرصتی برای شناسایی فرصتهای جدید سرمایهگذاری، تبادل تجربیات تجاری و تقویت همکاریهای اقتصادی بود. حضور رئیسجمهور در این همایش نشاندهنده اهمیت بالای این سفر در توسعه روابط تجاری است.
ارتقای نقش واسطه از سیاسی به اقتصادی
یکی از نکات کلیدی در روابط با عمان ضرورت ارتقای نقش عمان از یک واسطه سیاسی به یک شریک تجاری استراتژیک است. در حالی که عمان به دلیل بیطرفی و روابط دوستانه با ایران و دیگر کشورها، نقش مهمی در میانجیگری سیاسی ایفا کرده است، پتانسیلهای اقتصادی این کشور هنوز بهطور کامل مورد بهرهبرداری قرار نگرفته است. افزایش حجم تجارت به بیش از 2.5 میلیارد دلار در دهه گذشته، نشاندهنده روند مثبت در روابط اقتصادی است.
با این حال، با توجه به رقابت شدید در منطقه و سابقه طولانیتر روابط تجاری ایران با برخی کشورهای دیگر، لازم است که تلاشهای بیشتری برای تقویت همکاریهای اقتصادی انجام شود. امضای اسناد همکاری در این سفر، گامی در این جهت است. ضمن اینکه این کشور میتواند در شرایط تحریم نقش پررنگتری به عنوان میانجی اقتصادی نیز بازی کند. تقویت پیوندهای مردمی بین ایران و عمان، از طریق گردشگری، تبادلات فرهنگی و همکاریهای دانشگاهی، میتواند به تحکیم روابط دوجانبه کمک کند. حضور ایرانیان مقیم عمان و نقش آنها در اقتصاد و فرهنگ این کشور، فرصت مناسبی برای گسترش این پیوندها فراهم کرده است.