آخرین روز اردیبهشت امسال، جایی در دل واحد زنجان، استادانی از گوشه وکنار کشور، با کولهباری از تجربه و عشق به فرهنگ، گردهم آمدند تا در رویدادی متفاوت با نام «خشت و آینه» شرکت کنند؛ رویدادی که نه فقط یک گردهمایی رسمی، بلکه تجلی همدلی و روایت بود. رویداد «خشت و آیینه» امسال در حالی برگزار شد که حضور ۸۰۰ استاد از سراسر کشور و ارسال بیش از ۲ هزار تجربه فرهنگیـ تربیتی، نشان از بلوغ جریان «اساتید همیار فرهنگ» داشت؛ جریانی که از سال ۱۳۹۹ کلید خورده و حالا به نهضتی بدل شده است که تلاش دارد تا قلب فرهنگ را به کلاس درس بازگرداند. خشت و آیینه نامی است استعاری؛ خشتهایی که اساتید در قالب آموزش و تجربه میچینند و آیینههایی که در دل دانشجویان ساخته میشود تا آنچه یاد گرفتند را بازتاب دهند. این رویداد اولین رویداد ملی تجربهنگاری اساتید همیار فرهنگ دانشگاه آزاد اسلامی است؛ فرصتی تا صدای کلاسهایی شنیده شود که در آنها تنها آموزش در جریان نیست، بلکه تربیت، الهام و فرهنگ نیز نفس میکشند. در این رویداد، اساتید نهتنها به بازگویی شیوههای آموزشی خود میپردازند، بلکه از لحظاتی میگویند که یک روایت ساده یا یک اشاره تربیتی، چطور مسیر ذهن و دل یک دانشجو را دگرگون کرده است. در دوره اول این رویداد که سال گذشته برگزار شد ۲۰۰ استاد شرکت کردند و حدود ۶۰۰ تجربه به دبیرخانه ارسال شد اما امسال این عدد به بیش از ۸۰۰ استاد رسید و تعداد تجربههای ارسالی به دبیرخانه بیش از 3 برابر رشد داشته است. در این گزارش در گفتوگو با فرزاد جهانبین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد به جزئیات برگزاری این رویداد پرداخته و در ادامه با 3 برگزیده به گفتوگو نشسته و از تجربهنگاری آنها پرسیدهایم که در ادامه از نظر میگذرانید.
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد: کتاب تجربیات فرهنگی اساتید منتشر میشود
فرزاد جهانبین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با «فرهیختگان» به تبیین چرایی و چگونگی شکلگیری «رویداد خشت و آیینه» و جریان «اساتید همیار فرهنگ» پرداخت و ضمن تشریح روندکار، از اهداف و دستاوردهای این طرح سخن گفت. او در ابتدای سخنان خود گفت: «اساتید یکی از مهمترین و اثرگذارترین عناصر در فرهنگ دانشگاه هستند و بدون نقشآفرینی فرهنگی و تربیتی اساتید، امکان اثرگذاری فرهنگی تا حدود بسیار زیادی از بین میرود. جایی که بیشترین ارتباط را با دانشجو داریم و اکثریت دانشجویان آنجا حضور دارند، کلاس درس است.
بر اساس پیمایش «سیمای زندگی» متوجه شدیم که حضور ۸۲ درصد دانشجویان فقط و عمدتاً در کلاس درس است. این بدان معناست که اگر کلاس را رها کنیم، دسترسی فرهنگی مؤثر به دانشجویان نخواهیم داشت. به همین دلیل، محوریتی به نام «اساتید همیار فرهنگ» تعریف شد.» جهانبین ادامه داد: «این رویکرد مبتنی بر بیانیهای است که دکتر طهرانچی تحت عنوان «رسالت تعلیم و تربیت اجتماعی دانشگاه» صادر کردند؛ در آن بیانیه تأکید شده که تربیت از درون تعلیم میگذرد، و کاستن نقش استاد به صرف آموزش یک خطای راهبردی بوده است. درواقع فروکاستن فرهنگ هم به امور فرهنگی و فوقبرنامه، یک خطای بزرگ بوده است. بنابراین ما باید به نقشآفرینی استاد در حوزه فرهنگی در کلاس برگردیم.» معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اضافه کرد: «در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد، در بسته دوم و راهکنش دوم، نیز به نقش سازنده اساتید اشاره شده است؛ بنابراین با توجه به این مقدمات نهضتی تحت عنوان «بازگشت به استاد و کلاس درس در تعالی فرهنگی» شکل گرفت. مفهوم «اساتید همیار فرهنگ» نیز ذیل همین جریان متولد شد.»
او درباره اساتید همیار فرهنگ توضیح داد: «اساتید همیار فرهنگ در قالب ۱۰ گروه تعریف میشوند؛ چهار گروه در داخل کلاس و شش گروه هم خارج از کلاس. این گروهها تلاش میکنند که از طریق کار تخصصی و علمیشان، اثر فرهنگی بگذارند. مثلاً گروهی از اساتید دروس تخصصی، در چهارچوب جهتگیری الهی- فرهنگی در تدریس دروس تخصصی فعالیت میکنند.»
جهانبین اضافه کرد: «در کنار آن، برخی اساتید بهعنوان استاد مشاور کرسیهای آزاداندیشی یا استاد مشاور کانونهای فرهنگی دانشجویی ایفای نقش میکنند.»
او بیان کرد: «امسال 10 هزار تیم در کرسیها شرکت کردند و همه این 10 هزار تیم استاد مشاور دارند و دو هزار کانون دانشجویی نیز دو هزار استاد مشاور دارند. ۶۰۰ حلقه مباحثاتی ذیل جهتگیری الهی فرهنگی در تدریس دروس تخصصی شکل گرفته و بیش از 3 هزار استاد در این حلقهها بحث میکنند و سرریز این مباحث را در کلاسها شاهدیم.»
او بیان کرد: «همانطور که گفتم اینها 10 گروهاند که این 10 گروه از طریق کار تخصصی و علمی به دنبال اثرگذاری فرهنگی تربیتیاند. در دو سال گذشته، با سفر به ۱۹ استان و گفتوگو با اساتید همیار فرهنگ (که در طول این سالها به صورت گلوله برفی به مجموعه معاونت فرهنگی بهعنوان استاد همیار فرهنگ اضافه شدهاند) متوجه شدم که تجربیات گرانسنگی توسط اساتید در این مسیر وجود دارد.»
متن کامل گزارش را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.