دانشگاه هاروارد سالهاست که به عنوان یکی از برترین دانشگاههای دنیا در اغلب پایگاههای رتبهبندی دنیا جایگاه خود را حفظ کرده و به دلیل جایگاه علمی بسیار بالایی که دارد، جزء نخستین انتخاب دانشجویان خارجی برای تحصیل در رشتههای مختلف به شمار میرود. از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ و حرف و حدیثهایی که پیرامون آموزش عالی این کشور، لغو وزارت آموزش و کاهش بودجههای آموزشی دانشگاهها، نهادها و سازمانهای علمی و پژوهشی مختلف آمریکا ایجاد شد، ترامپ در مقابل دانشگاههای برجسته این کشور از جمله دانشگاه هاروارد جبهه گرفته و شرایط دشواری را پیش روی مدیران این دانشگاه قرار داده است، به طوری که علاوه بر تهدید نسبت به اعطای کمکهای مالی، کاهش بودجههای پژوهشی را نیز برای این دانشگاه اعمال کرد.
اما تازهترین تصمیمی که دولت ترامپ برای این دانشگاه گرفته، لغو مجوز هاروارد برای جذب و ثبتنام دانشجویان بینالمللی است که با توجه به آمار بالای دانشجویان خارجی که هر سال جذب این دانشگاه میشوند، شوک بزرگی محسوب میشود و میتواند این دانشگاه را با چالشهای مالی جدی و شدیدی روبهرو کند. علاوه بر این، اگر دانشجویان خارجی نتوانند در هاروارد ادامه تحصیل دهند، شهریه ترم آینده خود را که پیشتر به دانشگاه پرداخت کردهاند، پس میگیرند و این در حالی است که دانشگاه برای سال آینده به این پول متکی خواهد بود و به طور قطع چالشی جدی را پیش روی هاروارد قرار خواهد داد.
اگر نگاهی به یکی دو سال گذشته بیندازیم، دانشگاه هاروارد یک پای اصلی اعتراضها و تجمعات حمایتی از مردم فلسطین و نوار غزه بوده است و دانشجویان معترض ماهها در تجمعات دانشجویی شرکت میکردند. به نظر میرسد این اقدامات دولت ترامپ به بهانه دفاع دانشگاه از این تجمعات اعتراضی و واکنش نشان ندادن به دانشجویان معترض و در ادامه، ناامن کردن فضای تحصیل برای دانشجویان صهیونیست صورت گرفته است.
عملی کردن تهدیدی که دانشگاه آن را نپذیرفت
از قرار معلوم، دانشگاه هاروارد به دنبال لغو مجوز ثبتنام دانشجویان خارجی که از سوی دولت آمریکا وضع شده، از پذیرش آن امتناع کرده و همین باعث شده تا دولت مجازات سختی را برای این نهاد نخبه اعمال کند. به گزارشCNN، وزارت امنیت داخلی آمریکا در بیانیهای اعلام کرده است که در کنار لغو این مجوز، دانشجویان بینالمللی فعلی دانشگاه هاروارد که مشغول به تحصیل هستند نیز یا باید منتقل شوند یا وضعیت قانونی خود را از دست خواهند داد. به نظر میرسد این اقدام غافلگیرکننده آمریکا در زمانی اتخاذ شده که دانشجویان متقاضی برای تحصیل در دانشگاه هاروارد از سراسر دنیا خود را آماده میکردند تا برای حضور در ترم پاییز روانه این دانشگاه شوند که قدیمیترین دانشگاه آمریکا و یکی از معتبرترین دانشگاههای این کشور شناخته میشود و از این رو، علاقهمندان زیادی در دنیا دارد.
وزیر امنیت داخلی اظهار کرده است که به وزارتخانه خود دستور داده تا گواهینامه «برنامه دانشجویی و تبادل بازدیدکننده هاروارد» (SEVP) را لغو کند و نیز به امتناع دانشگاه از ارائه سوابق رفتاری دانشجویان خارجی اشاره شده که ماه گذشته توسط وزارت امنیت داخلی درخواست شده بود. این تصمیم میتواند بیش از یک چهارم از دانشجویان بینالمللی هاروارد را تحتتأثیر قرار دهد که این اطلاعیه، سردرگمی آنها را به همراه داشته است. استادان این دانشگاه هشدار دادهاند که خروج گسترده دانشجویان خارجی، قدرت علمی این مؤسسه را تهدید میکند، حتی در حالی که این مؤسسه برای استقلال ایدئولوژیک خود با مدیریت مبارزه میکند.
تنبیه به خاطر مبارزات ضدصهیونیستی در دانشگاه
در ادامه این تهدید، کاخ سفید اعلام کرد که ثبتنام دانشجویان خارجی یک امتیاز محسوب میشود نه یک حق و در ادامه، مدیر هاروارد را متهم کرد که این مؤسسه، عظمت خود را به کانون آشوبگران ضدآمریکایی و ضدصهیونیستی تبدیل کرده است. مدیران این دانشگاه، بارها در اقدامات لازم برای رسیدگی به مشکلات گستردهای که دانشجویان آمریکایی را تحت تأثیر منفی قرار میدهد، کوتاهی کردهاند و اکنون باید با عواقب اقدامات خود روبهرو شوند. مقامات هاروارد و ترامپ ماههاست که درگیر اختلافاتی هستند و طی آن، دولت از دانشگاه میخواهد تغییراتی را در برنامهریزیها، سیاستها، استخدامها و نوع پذیرش دانشگاه ایجاد کند تا از این طریق بتوانند اقدامات ضدصهیونیستی را ریشهکن کنند. اما مدیر هاروارد اینگونه استدلال کرده است که بسیاری از درخواستها که از سوی دولت مطرح شده، ازجمله بازرسی و دیدگاه دانشجویان و کارکنان آن، فراتر از نقش دولت فدرال بوده و ممکن است حقوق اساسی هاروارد را نقض کند.
بلاتکلیفی حدود 7 هزار دانشجوی خارجی
دانشگاه هاروارد بهسرعت لغو مجوز SEVP را غیرقانونی خواند و در بیانیهای اعلام کرد کاملاً متعهد به حفظ قدرت دانشگاه در میزبانی از دانشجویان و محققان بینالمللی است که از بیش از 140 کشور جهان در این دانشگاه حضور پیدا کردهاند.
در این بین، سخنگوی دانشگاه هاروارد عنوان کرد: «ما بهسرعت در تلاشیم اعضای جامعه دانشگاهی خود را راهنمایی و از آنها حمایت کنیم. این اقدام تلافیجویانه، جامعه هاروارد و کشور را بهشدت تهدید کرده و مأموریت علمی و پژوهشی هاروارد را تضعیف میکند. این دانشگاه جمعیت بالایی از دانشجویان بینالمللی را در خود جای داده و چنین اقدام تهدیدآمیزی میتواند تمام این قشر را بهشدت تحتتأثیر قرار دهد.» CNN در این گزارش به نقل از مقامات دانشگاه عنوان کرد قریب به 9970 نفر از سایر کشورها در هاروارد حضور دارند. از این میان، حدود 6800 دانشجویان بینالمللی را تشکیل میدهند که بیش از 27 درصد از تعداد کل ثبت نام دانشجویان این دانشگاه را در سال تحصیلی 2025- 2024 به خود اختصاص دادهاند.
دانشجویان بینالمللی بیش از یکچهارم دانشجویان هاروارد را تشکیل میدهند و سهم دانشجویان بینالمللی در این دانشگاه نیز در دو دهه گذشته تقریباً 8 درصد افزایش یافته است.
دانشجوی بینالمللی در برزخ اخراج
شواهد از وضعیت حاکم بر هاروارد نشان میدهد برخی دانشجویان و کارکنان این دانشگاه از این اطلاعیه که هزاران دانشجوی بینالمللی را در برزخ اخراج قرار داده، شگفتزده شدهاند؛ چراکه اغلب آنها برای دستیابی به این موقعیت و تحصیل در یک دانشگاه درجه یک جهانی با چنگودندان جنگیدهاند. رئیس بازنشسته هاروارد و وزیر خزانهداری سابق آمریکا، رؤیای حضور دانشجویان بینالمللی را برای تحصیل در این دانشگاه و پیشرفت از بعد علمی، ویران شده عنوان کرده است. دور جدید حملات ترامپ، بدون طی مراحل قانونی و بدون هیچ اشارهای به مشکلی خاص صورت گرفته است. مقامات هاروارد در لحظه درخواست ویزای دانشجویی از بیانیه دولت ترامپ مطلع شدند که آنها را دچار بلاتکلیفی کرده و به دنبال منابع دیگری هستند که به واسطه آنها، دانشگاه بتوانند بهعنوانمثال آموزش آنلاین ارائه دهند تا دانشجویان خارجی بتوانند از این امکان دانشگاه برای آموزش بهره ببرند.
با تداوم این اوضاع، دانشجویان بینالمللی فعلی هاروارد نیز با آیندهای نامعلوم روبهرو هستند. یکی از دانشجویان سال سومی اهل اتریش که در حال سفر به خارج از کشور است، وحشت دارد که اجازه بازگشت به دانشگاه را نداشته باشند، همچنین از پیامهایی که بین دانشجویان خارجی ردوبدل میشود، میتوان حجم نگرانی آنها را دریافت. این دانشجوی اتریشی گفت: «ما تمام عمرمان را برای رسیدن به دانشگاهی مانند هاروارد تلاش کردهایم و حالا باید صبر کنیم و ببینیم آیا ممکن است مجبور به انتقالی مواجهه با مشکلات ویزا شویم یا خیر. سایر دانشجویان خارجی از به پایان رساندن دورههای کارآموزی تابستانی خود ابراز نگرانی کردهاند. برخی نیز نگران عدم دریافت کمکهای مالی هاروارد هستند.»
چیزی که مسلم است، این است که دولت ترامپ از دانشجویان خارجی بهعنوان یک توپ بازی در این نبرد بزرگتر میان دموکراسی و اقتدارگرایی استفاده میکند. همچنین برخی کارکنان و اعضای هیئتعلمی هاروارد نیز از این موقعیت ابراز نگرانی کردهاند که مبادا تخلیه دانشگاه از دانشجویان بینالمللی، قدرت علمی این نهاد و حتی کل دانشگاههای آمریکا را تضعیف کند. این وضعیت تا حدی نگرانکننده است که حتی نمیتوان هاروارد را بدون دانشجوی بینالمللی تصور کرد؛ آنها برای توسعه نوآوری و حتی دولت آمریکا نیز مزیت بزرگی محسوب میشوند. آموزش عالی یکی از موارد صادراتی بزرگ آمریکا و منبع کلیدی قدرت نرم این کشور است. این روند تهدیدآمیز دولت ترامپ پیش از وخیمتر شدن آسیبهای وارده باید متوقف شود.