صدایش را صاف میکند و با غروری که در چهرهاش پیداست میخواند: «دریغ است ایران که ویران شود/ کنام پلنگان و شیران شود» نام ایران را که میآورد چشمهایش برق میزند. خودش را فرزند وطن میداند و میگوید در هیچ شرایطی نباید بد سرزمینمان را بگوییم، اگر کمبودی وجود دارد، نتیجه ناکارآمدی ماست.
26 سال از اولین باری که این هنرمند پا به عرصه موسیقی گذاشت میگذرد؛ علیرضا قربانی در همه این سالها با نتها بازی کرده و در آثارش، اصالت ایرانی بودن را حفظ کرده است. قربانی، هنرمندی است که هم با ارکستر ملی درخشیده و هم در فضاهای مستقل و معاصر. او در همکاری با آهنگسازان برجستهای همچون همایون خسروی، پیمان یزدانیان، سهراب پورناظری و حبیب خزاییفر آثاری خلق کرده که هم مخاطب موسیقی سنتی را راضی نگه داشته و هم نسل تازهای را که با موسیقی تلفیقی، پیوند خوردهاند. نوجوان و جوان و کهنسال با صدایش ارتباط میگیرند، و منتظر فرصتیاند تا – اگر خوششانس باشند و ظرفیت سالن پر نشده باشد – در کنسرتش حاضر شوند و یکصدا بخوانند «نمانده در دلم دگر توان دوری».
حالا این خواننده خبر میدهد که قرار است در سال ۱۴۰۴ در ایران تور کنسرت داشته باشد. کنسرتی که آغاز آن، با اجرای ویژهای در فضای باز غربی استادیوم آزادی خواهد بود؛ اجرایی که شاید تا مدتها در حافظه تصویری علاقهمندانش بماند. پس از آن، اجراها در شهرهای شیراز، یزد، کرمان، اصفهان، اهواز، تبریز و نیشابور ادامه پیدا خواهد کرد. تور کنسرتی گسترده که تلاش میکند موسیقی زنده و اصیل ایرانی را به شهرهایی که خیلی وقتها اولویت خوانندهها نبودند، ببرد. البته بر اساس تجربه تورهای قبلی این خواننده به نظر میرسد بعد از اتمام اجراها در ایران، نوبت به کشورهای دیگر هم برسد. نکته قابلتوجه نام این کنسرت است؛ «ایرانم». علیرضا قربانی حتی در انتخاب نام کنسرتش هم میخواهد از عشقش به ایران بگوید. انگار این اجراها فقط مجموعهای از قطعات موسیقی نیستند، بلکه یادآوری دوبارهای است از آنچه برایش میخواند، مینوازد و زندگی میکند.
در ادامه، به بهانه برگزاری این تور کنسرت، مروری بر فعالیتهای هنری علیرضا قربانی در سالهایی که گذشت داشتیم؛ سالهایی که او از صدای خود، پلی میان سنت و معاصرت ساخت و نامش را در ذهنها، با موسیقی ماندگار ایرانی گره زد.
وفادار به سرزمین مادری
اگر شخصیت حرفهای علیرضا قربانی را کنار بگذاریم، یکی از موضوعاتی که این خواننده را همواره در میان دوستدارانش محبوب نگه میدارد، علاقه او به وطن است. قربانی تلاش میکند هرجا تریبونی دارد، از ایران، مردم و فرهنگ کشورمان بگوید. او در دورترین نقطه از ایران وقتی روی صحنه میروند سرود «ای ایران» را با عشق میخواند و همان عشق به وطن است که این خواننده را در یادها ماندگار میکند.
او علاقهاش به ایران را وقتی در قالب کلمات نشان میدهد که در برنامه «اکنون» مقابل سروش صحت میگوید: «در سختترین و ناامیدکنندهترین شرایط، هیچوقت بد ایران را نگویید. چون زادگاه شماست و جایی است که به شما ریشه داده و موجب بالندگی و رشد شما شده. ما همه مشکلات سرزمین را میدانیم، اما این اگر ناکارآمدی وجود دارد آن ناکارآمدی ما بودیم نه سرزمینمان.»
بازی درست در زمین حاشیه
مهر 1402، تور 3 روزه کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان به دلیل دخالت محمدرضا جاننثاری، معاون سیاسی استاندار اصفهان تعطیل شد. او معتقد بود حضور نوازندگان زن در گروه موسیقی این کنسرت برخلاف موازین اسلامی است و با وجود اینکه کنسرت مجوز رسمی از وزارت فرهنگ داشت، جلوی برگزاریاش را گرفت. این موضوع از سوی وزارت ارشاد پیگیری و وعده داده شد تا در اولین فرصت علیرضا قربانی در این شهر روی صحنه برود. بعد از 5 ماه از لغو این کنسرت دوباره اعلام شد قربانی قرار است با همان گروه که نوازنده خانم هم دارد در اصفهان میزبان مخاطبان خود باشد، اما در فاصله چند ساعت تا برگزاری این اجرا، ستاد امر به معروف و نهی از منکر این استان بیانیه عجیبی را پیرامون صدور مجوز رسمی آن صادر کرد که در بخشی از آن آمده بود: «وزارت ارشاد به نسبت آنچه که در برخی از استانها اتفاق میافتد به دنبال این است که این اتفاق در اصفهان بیفتد اما مردم ارزشی اصفهان معتقدند که در این شهر شئونات ارزشی باید رعایت شود؛ باتوجهبه نظر علمای اصفهان و احتمال مفسده با نوازنده زن، این اجرا بدون نوازنده زن برگزار شود؛ در وزارتخانه ارشاد بعضی اصرار بیجایی در این مورد وجود دارند و حاشیهسازیهایی ایجاد شده است؛ تا جایی که ما اطلاع داریم هنوز از سوی فرمانداری و شورای تأمین هنوز مجوزی برای این کار صادر نشده است.»
درنهایت مجموع این اتفاقات باعث شد کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان، برای دومین بار به دلیل برخوردهای سلیقهای لغو شد. این موضوع تا جایی بالا گرفت که وزارت ارشاد به ماجرا ورود کرد و با تأکید بر لزوم اجرای قانون رسمی کشور و تمکین به مجوز صادرشده این وزارتخانه برای کنسرت، درنهایت سهشنبهشب ۱۵ اسفندماه 1402، علیرضا قربانی با حضور نمایندگان وزارت ارشاد کنسرتش را اجرا کرد.
بعد از کشمکشها برای لغو چندینباره این کنسرت، واکنشهای مختلفی به این موضوع شد. برای مثال کامبیز نوروزی، حقوقدان در گفتوگو با گفته بود: «این نوع جلوگیری از اجرای کنسرت، بهعنوان ممانعت از حق قابل پیگیری قانونی است و همچنین ماده ۵۷۰ قانون مجازات به آن اشاره کرده است. جلوگیری از حقوق اساسی که قانون مقرر کرده از قبیل موضوعات قابلتعقیب و پیگیری است، چون برای جبران خسارات وارده هم مسئولیت کیفری وهم حقوقی ایجاد میشود. البته همانطور که عرض کردم اینکه چگونه و با چه کیفیتی به این قبیل شکایات رسیدگی شود، بحث دیگری است، اما از لحاظ حقوقی این قبیل موارد قابلشکایت در مراجع قضایی است.»
این حقوقدان گفته بود علیرضا قربانی و گروهش حق شکایت از لغوکنندگان کنسرت را دارند. اما میان این حواشی، زمانی که اجرای این خواننده به پایان رسید، رو به مردم و مسئولان حاضر در کنسرتش کرد و گفت: «از همه نهادها و بهویژه وزیر ارشاد که کمک کردند تا در میان شما باشیم تشکر میکنم.»
علیرضا قربانی علاوه بر اینکه به حواشی دامن نزد، تلاش کرد تا فضا را آرام نگه دارد و ماجرای کنسرت اصفهان را به خوشی تمام کند.
متن کامل گزارش کیانا تصدیقمقدم، خبرنگار گروه فرهنگ را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.