مرضیه قیاسی: یکی از پرمخاطب‌ترین نمایشگاه‌هایی که در طول سال برگزار می‌شود، نمایشگاه کتاب است که شاید برخی از ناشران در طول ایام برگزاری آن، بیش از کل سال با مخاطبان ارتباط برقرار کنند. این ارتباط خواه‌ناخواه موجب رشد نشرها در شرایطی می‌شود که بسیاری از آنان، حتی برخی از ناشرهای دانشگاهی، این روزها در وضعیت خوبی به سر نمی‌برند و فعالیت آنان به حاشیه رفته است. با توجه به این موضوع، طی دو روز گذشته به سراغ سایت نمایشگاه مجازی کتاب و سایت نمایشگاه کتاب رفتیم تا وضعیت ارائه آثار ناشران در دو بخش فروش مجازی و فیزیکی را بررسی کنیم. آماری که نشان می‌دهد بیشتر تمرکز ناشران برای عرضه آثارشان در بخش فروش مجازی است.

انتشارات دانشگاه تهران پیشرو در بخش حضوری و مجازی
مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران را می‌توان به‌عنوان پرعنوان‌ترین ناشر دانشگاهی در بخش حضوری سی‌و‌ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب معرفی کرد؛ چرا‌که این ناشر 929 عنوان کتاب را در این بخش ارائه داده است. این مؤسسه در بخش مجازی نیز با ارائه 1115 کتاب، در میان ناشران دانشگاهی بیشترین کتاب را عرضه کرده است. جالب اینکه از 929 کتاب بخش حضوری، 21 درصد آن یعنی 196 کتاب چاپ اول سال 1403 هستند و باقی کتاب‌ها طی 10 سال اخیر به چاپ رسیده‌اند. در بخش مجازی نیز حدود یک درصد کتاب‌ها برای اولین بار در سال 1404 و 8 درصد کتاب‌ها نیز چاپ اول 1403 هستند.
پس از آن می‌توان مرکز انتشارات مربوط به دانشگاه‌های امام حسین(ع)، فردوسی مشهد و امام صادق(ع) را پرعنوان‌ترین غرفه‌های بخش حضوری عنوان کرد. این ناشران به‌ترتیب 351، 263، 241 و 191 عنوان کتاب را برای مخاطبان ارائه داده‌اند. از میان این دانشگاه‌ها، دانشگاه امام صادق (ع) و امام حسین (ع) در بخش مجازی پس از دانشگاه تهران بیشترین کتاب‌ها را عرضه می‌کنند.

حضور پربار دانشگاه شهید بهشتی در بخش مجازی
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی در بخش حضوری 162 عنوان کتاب را ارائه می‌دهد که 30 کتاب آن چاپ سال 1403 است. این دانشگاه در بخش مجازی کتاب‌های بیشتری را نسبت به حضوری ارائه داده، به‌طوری که تعداد این کتاب‌ها به 286 عنوان می‌رسد. از این میان، 25 کتاب چاپ سال 1403 است که 19 عنوان آن برای اولین بار به چاپ رسیده‌اند. نکته قابل توجه اینکه این ناشر چه در بخش مجازی و چه در بخش حضوری هیچ کتابی را از سال 1404 ارائه نداده است.

27 عنوان کتاب جدید از سوی انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد عرضه شد
انتشارات وابسته به دانشگاه فردوسی مشهد هم در بخش حضوری سومین و در بخش مجازی هفتمین ناشر دانشگاهی است که بیشترین کتاب را به مخاطبان ارائه می‌کند؛ با این حال، انتشارات وابسته به این دانشگاه در هیچ‌کدام از بخش‌های مجازی و حضوری نمایشگاه کتاب هیچ کتابی را از سال 1404 ارائه نداده است. با این حال، 14 درصد از 197 کتابی که در بخش مجازی ارائه داده، که به عبارت دقیق‌تر 27 کتاب می‌شود، در زمره چاپ اول سال 1403 به حساب می‌آیند.

زیر سایه پاد بدون کتاب فیزیکی
ناشران دانشگاه‌های صنعتی شریف و صنعتی اصفهان به همراه ناشران دو دانشگاه دیگر، امسال به شیوه متفاوت‌تری در بخش حضوری نمایشگاه کتاب ظاهر شده‌اند. این نشریات امسال در پلتفرم POD حضور یافته‌اند و هیچ کتاب فیزیکی‌ای را ارائه نداده‌اند. نکته قابل توجه این است که ناشران دانشگاه صنعتی شریف در بخش مجازی هیچ کتابی ارائه نکرده‌اند و از میان 97 کتابی که ناشران دانشگاه صنعتی اصفهان در بخش مجازی ارائه کرده‌اند، تنها یک کتاب یعنی حدود یک درصد از کل کتاب‌های این بخش چاپ اول 1403 است.

دانشگاه‌هایی که دست پر به نمایشگاه آمدند
ناشران دانشگاه‌های علامه طباطبایی و علم و صنعت ایران جزء معدود ناشران دانشگاهی هستند که در بخش مجازی نمایشگاه کتاب، کتاب‌های جدید چاپ سال 1404 و 1403 را ارائه داده‌اند. انتشارات وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی با 191 عنوان در بخش حضوری و 192 عنوان کتاب در بخش مجازی به استقبال مخاطبان رفته است و در بخش مجازی 3 کتاب چاپ اول 1404 و 23 کتاب چاپ اول 1403 را ارائه کرده است. انتشارات وابسته به دانشگاه علم و صنعت نیز در بخش مجازی 121 عنوان کتاب را ارائه کرده که از میان آن‌ها 2 کتاب جدید چاپ سال 1404 و 11 کتاب جدید چاپ سال 1403 قرار دارد. این ناشر دانشگاهی در بخش حضوری نیز 71 عنوان کتاب را به مخاطبان خود ارائه داده است که 16 جلد کتاب آن چاپ سال 1403 هستند.

تربیت مدرس با یک کتاب آمد!
براساس اطلاعات ارائه‌شده روی سامانه نمایشگاه کتاب، بخش ناشران در روز شنبه، دانشگاه تربیت مدرس تنها با یک عنوان کتاب در بخش حضوری نمایشگاه حاضر شده است، اما در بخش مجازی نمایشگاه 141 عنوان کتاب را ارائه داده است که حدود 11 درصد آن‌ها کتاب‌های چاپ سال گذشته هستند.

نه بزرگ انتشارات امیرکبیر به حضور فیزیکی در مصلی
انتشارات وابسته به دانشگاه امیرکبیر در بخش حضوری این دوره از نمایشگاه حضور نیافته است، اما این مسئله باعث حضور کمرنگ آن در بخش مجازی نشده است؛ چرا‌که انتشارات وابسته به این دانشگاه پنجمین انتشاراتی است که 258 کتاب در بخش مجازی نمایشگاه ارائه داده که 8 درصد آن‌ها چاپ اول سال 1403محسوب می‌شوند. برخلاف این دانشگاه، انتشارات وابسته به دانشگاه هنر اسلامی تبریز، حضور کمرنگی در این بخش دارد. به‌طوری که این ناشر دانشگاهی علاوه بر اینکه در بخش حضوری غرفه‌ای ندارد، در بخش مجازی نیز تنها با 29 عنوان کتاب حاضر شده است. البته قابل ذکر است که 7 عنوان از این 29 کتاب، چاپ اول سال 1403 هستند.