هوش مصنوعی با سرعت شگفتانگیزی در حال پیشروی است و نگرانی دربارهی از بین رفتن مشاغل انسانی هر روز جدیتر میشود. آیا هنوز حرفههایی هستند که از این موج بزرگ در امان بمانند؟ نتایج یک مطالعهی تازه و همچنین پیشبینی جنجالی بیل گیتس، تصویری امیدوارکننده از آیندهی کار ترسیم کردهاند.
به گزارش سایت فوربز، هوش مصنوعی در سالهای اخیر بسیاری از مشاغل را هدف گرفته و این روند قرار نیست متوقف شود. با این حال، مطالعات جدید نشان میدهد برخی حرفهها هنوز به مهارتها و ارتباط انسانی گره خوردهاند و جایگزینی آنها با رباتها کار سادهای نیست.
سالهاست که ترس از جایگزینی انسانها توسط هوش مصنوعی و حتی نابودی بشر در بین کارشناسان و افکار عمومی وجود دارد. از سال ۲۰۲۳، هوش مصنوعی شروع به تصاحب برخی مشاغل کرد و بر اساس گزارشات، پیشبینی شده بود این روند در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ شدت بیشتری بگیرد که این اتفاق افتاده است.
مطالعه جدید مؤسسه «Eskimoz»، میزان مقاومت مشاغل مختلف در برابر اتوماسیون مبتنی بر هوش مصنوعی را بررسی کرده است. در این تحقیق برای هر حرفه، یک امتیاز مقاومت در برابر هوش مصنوعی تعیین شده که بر اساس دو معیار سنجیده میشود: میزان تعامل انسانی مورد نیاز و احتمال خودکارسازی شغل.
هرچه میزان تعامل انسانی بیشتر باشد و احتمال خودکارسازی کمتر، شانس بقای آن حرفه در برابر هوش مصنوعی بیشتر است. مشاغلی که در ادامه آنها را بررسی کردیم از امنترین به نسبتا ناامنتر فهرست شدهاند:
۱. وکلا (امتیاز مقاومت=۱۰۰)
وکلا صدرنشین مشاغلی هستند که کمترین احتمال جایگزینی توسط هوش مصنوعی را دارند. این حرفه به ۱۰۰درصد تعامل انسانی نیاز دارد و تنها ۲۹درصد احتمال جایگزینی توسط هوش مصنوعی وجود دارد. تحلیلگران میگویند قضاوت انسانی، تصمیمگیری و تفسیر حقوقی از جمله مهارتهایی هستند که هوش مصنوعی هنوز نتوانسته در آنها موفق باشد.
۲. مدیران خدمات پزشکی و سلامت (امتیاز مقاومت=۹۳)
گرچه هوش مصنوعی میتواند در تشخیص و پیشنهاد درمان موثر باشد، اما این حرفه به ۸۹.۸ درصد ارتباط مستقیم با مردم نیاز دارد و تنها ۲۶درصد احتمال دارد توسط هوش مصنوعی جایگزین شود.
۳. مدیران منابع انسانی (امتیاز مقاومت=۸۷)
به گفته کارشناسان در این حرفه، ۸۲.۹ درصد ارتباط همدلانهی انسانی ضروری است و تنها ۲۶درصد احتمال جایگزینی با فناوری وجود دارد.
۴. مدیران کل و عملیاتی (امتیاز مقاومت=۷۵)
این نقش نیز نیازمند ۸۰.۳ درصد تعامل با کارکنان و مراجعان است و تنها ۳۶ درصد احتمال خودکار شدن آن وجود دارد.
۵. سرپرستان کارمندان پشتیبانی اداری (امتیاز مقاومت=۶۴)
سرپرست کارمندان پشتیبانی اداری نیز از آن دسته از مشاغل است که نیاز به ۸۱.۶ درصد تعامل انسانی دارد و بنابراین احتمال زیادی برای خودکار شدن آن نیست که این امر آن را در برابر هوش مصنوعی نسبتا مقاوم کرده است.
۶. کارشناسان آموزش و توسعه (امتیاز مقاومت=۶۱)
کارشناسان آموزش و توسعه با ۵۷.۸ درصد تعامل انسانی و احتمال ۲۹ درصد خودکارسازی، هنوز به مهارتهای انسانی وابسته است و هوش مصنوعی نمیتواند به زودی جایگزین آن شود.
۷. مدیران معماری و مهندسی (امتیاز مقاومت=۵۵)
معماری و مهندسی نیز از آن دسته مهارتهایی است که نیاز به ۴۷.۱ درصد تعامل انسانی دارد و تنها ۲۵درصد احتمال جایگزینی آن وجود دارد.
۸. کارشناسان تطبیق و انطباق (امتیاز مقاومت=۵۵)
۷۲ درصد از کار این افراد به تعامل انسانی وابسته است، هرچند ریسک خودکار شدن تا ۵۰ درصد برآورد شده است.
۹. مدیران تولید صنعتی (امتیاز مقاومت=۴۸)
این حرفه به ۵۱ درصد تعامل انسانی نیاز دارد و ۳۷ درصد احتمال جایگزینی توسط هوش مصنوعی وجود دارد.
۱۰. طراحان گرافیک (امتیاز مقاومت=۴۸)
طراحان گرافیک برای درک نیازهای مشتریان و خلق آثار هنری فراتر از دادهها به ۷۲.۵ درصد تعامل انسانی نیاز دارند. البته با ۴۸ درصد مقاومت، بیشترین احتمال جایگزینی میان این ده شغل را با هوش مصنوعی دارند.
هوش مصنوعی، خوب یا بد؟
بحث دربارهی هوش مصنوعی اغلب در یک جاده دو طرفه گرفتار میشود: یا یک تهدید وجودی است یا یک فرصت بیپایان.
آریانا هافینگتون، بنیانگذار شرکت آمریکایی فناورانه « Thrive Global»، بر این باور است که بحث دربارهی هوش مصنوعی نباید به یک دوگانگی نادرست محدود شود. این فناوری میتواند ما را به معنای واقعی انسان بودن نزدیکتر کند.
کارشناسان توصیه میکنند که به جای ترس از هوش مصنوعی، باید آن را شناخت و از آن درست استفاده کرد زیرا همانطور که دیدیم، برخی مشاغل همچنان به عنصر انسانی نیاز دارند. شاید بهترین راه، یادگیری استفاده از هوش مصنوعی برای پیشرفت بشر باشد.
پیشبینی بیل گیتس چه میگوید؟
در همین راستا، بیل گیتس، بنیانگذار مایکروسافت، پیشبینی کرده که در آیندهی نزدیک، هوش مصنوعی بیشتر مشاغل را دگرگون خواهد کرد؛ اما هنوز سه حرفه وجود دارد که میتوانند از این طوفان جان سالم به در ببرند.
او هشدار داده که با رشد سریع هوش مصنوعی، کارهای روتین به سرعت خودکار میشوند و بسیاری از مشاغل سنتی حذف خواهند شد.
البته به گفتهی گیتس، این تحول میتواند فرصت کاهش چشمگیر ساعات کاری و حتی تحقق رویای هفته کاری سهروزه را نیز فراهم کند، به شرطی که در مشاغل مقاوم باقی بمانیم.
گیتس معتقد است سه حرفهای که در ادامه گفتهایم از هجوم هوش مصنوعی در امان خواهند ماند:
۱. برنامهنویسان:
گرچه هوش مصنوعی قادر به تولید کد است، اما هنوز در اصلاح خطاها و ارتقاء الگوریتمها به دخالت انسانی نیاز دارد. انسانها همچنان نقش کلیدی در توسعهی بهتر و دقیقتر سیستمهای هوشمند خواهند داشت.
۲. کارشناسان انرژی:
صنعت انرژی، از انرژی هستهای گرفته تا منابع تجدیدپذیر، به دلیل پیچیدگی زیاد، نمیتواند کاملا به دست رباتها سپرده شود. تصمیمهای استراتژیک و مدیریت ایمنی همچنان به تخصص انسانی نیاز دارند.
۳. زیستشناسان:
با وجود توانایی هوش مصنوعی در تحلیل دادههای زیستی، نوآوری و کشف علمی نیازمند خلاقیت و شهود انسانی است. بیل گیتس تاکید میکند که زیستشناسی حوزهای است که انسان و هوش مصنوعی در کنار هم کار خواهند کرد، نه اینکه یکی جایگزین دیگری شود.
بیل گیتس هشدار داده که تحولات ناشی از هوش مصنوعی چنان سریع است که پیشبینی دقیق ده سال آینده تقریبا غیرممکن شده است. اما یک چیز قطعی است: آنهایی که هوش مصنوعی را به درستی درک و استفاده کنند، برنده این میدان خواهند بود.