دو 2 ماهی است که از مرگ او گذشته اما احتمالاً برای خانواده و دوستان صمیمی، داغش همچنان تازگی دارد. واقعه اما به میزانی تلخ بود که بیانصافی است به آسانی فراموش شود. از آن دسته وقایعی که اهمیت پنهان یک مسئولیت را آشکار کرد.
شاید اگر قتل دانشجوی دانشگاه تهران رخ نمیداد، تا مدتها بعد هم رسیدگی به مسئله تأمین امنیت اماکن دانشجویی به این میزان جدی گرفته نمیشد، اما حالا واژه «قتل»، مسئله را دو فوریتی کرده است. دانشجو میخواهد از آن چیز که به اسم «امنیت» میشناسد تمام و کمال برخوردار شود. امنیت در صدر مطالباتش قرار گرفته و باید هرچندبار یکبار سقلمهای به مسئول مربوطه دانشگاه بزند تا خواستهاش فراموش نشود و بار دیگر خبر خفتگیری و مصدوم شدن یک دانشجو در نزدیکی خوابگاهش درصدر اخبار روز قرار نگیرد.
خفتگیری دانشجویان؛ سریالی که متوقف نشد
حدود دوماه قبل وزیر علوم در مراسم ترحیم امیرمحمد خالقی وعده داد که دیگر اتفاقات مشابه به قتل دانشجوی فقید دانشگاه تهران نخواهد افتاد: «امنیت از حقوق اساسی همه شهروندان و دانشجویان بوده و شنیدن اخباری از این دست برای خانوادهها دشوار است و نگران و دلواپس میشوند، من اطمینان خاطر میدهم که دیگر تکرار نخواهد شد.»
او در بازدیدهایی در روزهای پساحادثه از برخی دانشگاههای پایتخت، چالشهای امنیتی حول برخی مراکز تردد و حضور دانشجویان را بررسی کرد و با صدور نامهای به وزیر کشور خواستار بهبود وضعیت امنیت محیطهای پیرامونی دانشگاهها شد.
با همه این نامهها و پیگیریها، چند روز پیش از عید، دانشجوی دانشگاه خواجه نصیر مورد سرقت و خفتگیری سارقان قرار گرفت. پنجشنبه ۲۳ اسفند، دو نفر موتورسوار اقدام به تعقیب یکی از دانشجویان دانشگاه در یکی از خیابانهای منتهی به خوابگاه در خیابان خواجه عبدالله کردند.
دانشجو که متوجه شده، اقدام به فرار میکند ولی زمین میخورد و آسیب میبیند و گوشی تلفن او هم در این کشمکش دچار آسیب میشود. چند دقیقه بعد همان دو نفر که در اقدام قبلی ناموفق بودند در نزدیکی در خوابگاه به بهانه پرسیدن آدرس، گوشی دانشجوی دیگری را که تازه از خوابگاه بیرون آمده بود دزدیدند. به گفته مسئولان دانشگاه، حادثه تعقیب دانشجو در خیابانی رخ داد که از نظر روشنایی وضعیت مناسبی نداشته است.
این تنها حادثهای نیست که از زمان حادثه کوی جنت برای دانشجویان دیگر دانشگاه افتاده است. هفته گذشته خبری از همین جنس به سرعت در فضای مجازی چرخید. از دانشجوی دختر دانشگاه شهید بهشتی دزدی شد؛ جمعه 29 فروردینماه، باز هم یکی از دانشجویان، این بار دانشجوی دختر دانشگاه شهید بهشتی توسط سارقان مورد حمله قرار گرفت.
بر اساس گفتههای مسئول صنفی دانشگاه، دو نفر سوار بر موتور در نزدیکی خوابگاه، جلوی دختر دانشجو را میگیرند و سعی میکنند گوشی او را بدزدند. بعد از اینکه با مقاومت او روبهرو میشوند، به صورت او ضربه میزنند که باعث میشود عینک و چند دندانش آسیب ببیند.
در نهایت هم با گوشی او فرار میکنند. دانشجوی دختر در ادامه به خوابگاه پناه برده است. با دستور ویژه پلیس تشکیل پرونده انجام شده و تحقیقات در حال انجام است، اما هنوز اثری از سارقان پیدا نشده است. دانشگاه تمام هزینه درمان و ساخت عینک را به عهده گرفته و قول جبران خسارت مالی وارد شده را نیز داده و در بیانیهای اعلام کرده که «بر حفظ امنیت دانشجویان و پیگیری قاطعانه این موضوع تأکید دارد و با همکاری نهادهای مسئول، تمهیدات لازم را برای افزایش ضریب ایمنی در اطراف خوابگاهها و محدوده دانشگاه اتخاذ خواهد کرد.»
دانشگاه شهید بهشتی؛ پیگیر اما ناکافی!
تعدادی از خوابگاههای دانشگاه شهید بهشتی در بلوار بهار در نزدیکی دانشکده فنی شهید عباسپور و تعدادی در محله ولنجک در نزدیکی بلوار دانشجو قرار دارند و خوابگاه قائممقام نیز در خیابان قائممقام فراهانی است.
از مشکلات اصلی این خوابگاهها، تاریکی و کمبود دوربینهای امنیتی در پیادهروهای اطراف خوابگاهها مثل مسیر پیاده به سمت ایستگاه اتوبوس BRT دانشگاه است. نبود گشت و کیوسک پلیس در ساعتهای تاریکی این معابر نیز یکی دیگر از مشکلات امنیتی موجود است. به گفته دبیر شورای صنفی دانشگاه شهید بهشتی تاریکی و خالی از سکنه بودن بلوار اصلی محله ولنجک، از دیگر مسائل مهمی است که از نظر امنیتی برای خوابگاههای دانشگاه شهید بهشتی وجود دارد.
فراز ارده، دبیر شورای صنفی دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگو با «فرهیختگان» میگوید: «ما همان ابتدا که آن اتفاق برای مرحوم خالقی افتاد، گزارشی با کمک دانشجویان از وضعیت معابر پر رفت و آمد اطراف خوابگاهها و دانشگاه به حراست دادیم و حراست هم از همان موقع قول پیگیری داد و اقدامات خودش را شروع کرد.
دانشگاه به دنبال افزایش امنیت معابر سعی کرده تا روشنایی مسیرها را افزایش دهد و اقدامات خوبی هم در این زمینه انجام شده است. بحث نصب دوربینهای امنیتی اما کمی کُند پیش میرود و فقط در برخی معابر دوربینهایی نصب شده، اما هنوز راهاندازی نشدهاند.»
دبیر صنفی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است دانشگاه تلاش خود را برای تأمین امنیت معابر انجام داده اما شهرداری و نیروی انتظامی همکاری لازم را با دانشگاه ندارند و به همین علت، کار کُند پیش میرود.
ارده میگوید: «روشنایی معابر پردیس فنی شرایط بهتری پیدا کرده، اما شرایط معابر ولنجک همچنان نگرانکننده است.»
او در مورد حادثه اخیری که برای یکی از دانشجویان دختر این دانشگاه اتفاق افتاده نیز اینچنین توضیح داد: «محله ولنجک نیازمند اقدام جدیتری است. حادثه اخیر هم در همین محله رخ داد. از نظر حضور پلیس متأسفانه هنوز هیچ کیوسک پلیسی در معابر دانشگاه شهید بهشتی قرار نگرفته و در بلوار اصلی ولنجک هم، از ساعتی به بعد گشت پلیس حضور پیدا نمیکند.»
«فرهیختگان» برای پیگیری چالشهای امنیتی تردد دانشجویان شهید بهشتی به سراغ معاون دانشجویی رفت اما موفق به دریافت پاسخ نشد.
چهار مینیبوس وعده داده شده هنوز به شریف نرسیدند!
پیش از پایان سال 1403 به بررسی امنیت اطراف خوابگاههای دانشگاه شریف و مسیرهای پرخطر این دانشگاه پرداختیم و با تعدادی از دانشجویان درمورد معابر پر رفت و آمد و شرایط این مسیرها گفتوگو کردیم. برخی از تجربههای تلخ زورگیری گفتند که برای خودشان یا دوستانشان رقم خورده بود.
مسیرهای معمول که دانشجویان از خوابگاه تا دانشگاه و از دانشگاه تا خوابگاهها طی میکردند، برخی خیابانها و میانبرها، بعضاً آنچنان تاریک بودند که خود ما هم از قدم زدن در آنها واهمه داشتیم و حتی در بعضی از آنها، در فاصله 400 تا 500 متری هیچ دوربینی دیده نمیشد. یکی از مکانهای پرچالش برای شریفیها خوابگاه طرشت 2 در کنار محوطه باغ طرشت است که در گذشته کیوسک پلیس قرار داشته اما سال 1401 از آن محل خارج شده و این موضوع امنیت محل را به نوعی کاهش داده است.
باغ طرشت هم وضعیت نامناسبی را برای این معابر ایجاد کرده؛ چراکه دیوارهای آن تخریب شده و این باغ به محلی برای کمین دزدها و سارقان محلی تبدیل شده است. خوابگاههای احمدیروشن، طرشت 2 و خوابگاه شهید سلیمانی، خوابگاههاییاند که در دانشگاه شریف، به جهت جمعیت و موقعیت مکانی خوابگاه، در اولویت رسیدگی برای تأمین امنیت معابر دانشجویان قرار دارند. 28 بهمن سال گذشته سیماییصراف برای بازدید از این معابر به دانشگاه شریف رفت و شخصاً از مسیر رفت و آمد دانشجویان پیرامون این خوابگاهها بازدید کرد. او در این بازدید اظهار امیدواری کرده بود که با همکاری به موقع نیروی انتظامی نسبت به ایجاد امنیت دانشجویان که حق اساسی آنهاست بتوانیم از بروز اتفاقات مشابه در اطراف دانشگاه صنعتی شریف جلوگیری کنیم.
در این بازدید مسئولان دانشگاه مسائلی از قبیل نصب دوربین برای رصد کردن منطقه عبور و مرور دانشجویان از دانشگاه تا خوابگاه، تأمین روشنایی معابر اطراف دانشگاه و استقرار کانکس و کلانتری در محله را با وزیر علوم مطرح کردند و وزیر هم برای تأمین هزینه نصب کانکس و تعویض و بهروزرسانی دوربینهای اطراف دانشگاه حمایت خود را اعلام کرد. سیماییصراف وعده داد 4 دستگاه مینیبوس برای مسیر تردد دانشجویان از دانشگاه تا خوابگاه تأمین شود.
وعدههایی که به گفته دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف تا کنون هیچکدام از آنها عملی نشده و تنها وعده محقق شده، تعمیر برخی تیرهای چراغ برق در یکی از معابر دانشگاه به اسم خیابان قاسمی بوده است. عموشاهی، دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف در گفتوگو با «فرهیختگان» میگوید: «هیچکدام از وعدهها عملی نشده است. ما نامههای بسیاری نوشتیم و با مسئولان متعددی گفتوگو کردیم، اما تاکنون آن چیز که باید به فوریت انجام میشده، انجام نشده است. من نمیدانم که دیگر چه کاری باید انجام دهم، دانشجویان میگویند که باید اعتراض فیزیکی انجام دهیم. اما هزینه این اعتراض میتواند بسیار زیاد باشد. اگر گروههای افراطی از اعتراضات ما سوءاستفاده کنند، آنگاه این موضوع به نام ما زده میشود و تمام تلاشها و اقداماتی که تاکنون در این زمینه کردیم بینتیجه میماند.»
عموشاهی در یادداشتی که روزنامه شریف چند روز قبل منتشر کرده، نوشته که «یک هفته پس از بازدید وزیر، پیگیریهای شورای صنفی از دکتر قاسمی، مشاور و معاون اقتصادی وزیر محترم، نشان داد که اجرای وعده سرویس ایاب و ذهاب به بعد از تعطیلات نوروز موکول شده است. با آغاز سال جدید مشخص شد وزیر علوم در نامهای به وزیر صمت درخواست اختصاص دو سرویس از سهمیه مسئولیت اجتماعی شرکتهای خودروسازی را مطرح کرده است؛ درخواستی که به نظر میرسد صرفاً برای رفع مسئولیت بوده و امیدی به اجرای آن نیست. این روند نشان میدهد وعدهها نهتنها عملی نمیشوند، بلکه گاه به بهانههای اداری و بروکراتیک در معرض فراموش شدن هستند. امنیت، حداقل نیاز یک دانشجو برای تحصیل و زندگی در آرامش است. گرچه وضعیت امنیت شریف نسبت به سالهای گذشته بهبودهایی داشته اما این بهانهای برای چشمپوشی نیست.»
البته محمود بهمنآبادی، معاون دانشجویی دانشگاه شریف در گفتوگو با «فرهیختگان» توضیح داده که به دقت و با حداکثر توان، ایمنسازی معابر از سمت دانشگاه شریف تاکنون پیگیری شده و در مورد اقدامات انجام شده در دو ماه اخیر گفته «از آنجایی که معابر رفت و آمد دانشجویان از دانشگاه تا خوابگاه از نظر روشنایی شرایط مناسبی نداشت، وزارت نیرو طی اقدامی روشنایی این معابر را به خوبی افزایش داد؛ هرچند اخیراً باز هم تعدادی از چراغهای نصب شده دچار مشکل شدهاند، اما درمجموع وزارت نیرو کار خودش را تا آنجایی که باید انجام بدهد انجام داد.»
بهمنآبادی همچنین در مورد اقدامات نیروی انتظامی برای افزایش امنیت در معابر میگوید: «گشتهای موتورسوار نیروی انتظامی در معابر بیشتر شده و نسبتاً این موضوع قابل ملاحظه است. به خصوص در محله طرشت و میدان تیموری نسبتاً رفت و آمد خوبی توسط نیروهای پلیس صورت میگیرد.»
او در ادامه به بازدید فرمانده انتظامی شهر تهران از دانشگاه شریف هم اشاره کرده که در جریان آن وضعیت تأمین امنیت باغ طرشت را از سردار محمدیان پیگیری کرده است. بهمنآبادی میگوید: «ظاهراً در جلسهای که هفته گذشته بین استانداری، شهرداری و نیروی انتظامی برگزار شده، مصوب شده تا شهرداری باغ طرشت را مجدداً دیوارکشی کند. امیدواریم که این اتفاق بیفتد؛ چراکه چند سال پیش هم این قول داده شده بود ولی انجام نگرفت.»
بهمنآبادی پیرامون وعده وزیر علوم برای تخصیص 4 دستگاه مینیبوس برای رفت و آمد دانشجویان بین خوابگاه و دانشگاه توضیح داد و گفت: «وزیر محترم نامهای را به وزارت صمت دادند و در آن نامه ذکر کردند از باب مسئولیتهای اجتماعی وزارت صمت این تعداد مینیبوس در اختیار دانشگاه صنعتی شریف قرار بگیرد. اما با پیگیریهایی که از وزارت سمت داشتیم، متوجه شدیم این کار انجام نخواهد شد. در هر حال امیدواریم که وزارت علوم اقدامی انجام دهد و این قول را به سرانجام برساند.»
معاون دانشجویی دانشگاه شریف گفته پس از تخصیص داده نشدن این تعداد مینیبوس به دانشگاه، خود دانشگاه یک عدد مینیبوس را برای رفت و آمد دانشجویان دختر از 6 بعد از ظهر تا 9 شب و هر روز از شنبه تا چهارشنبه اختصاص داده است.
کماکان در جستوجوی امنیت
همانگونه که خفتگیری و دزدی از دانشجویان محدود به دانشگاههای پایتخت نشد و یکی از دانشجویان گلستانی هم دو هفته پیش دچار مسئله مشابهی شد، قرار بود رفع خلأهای امنیتی در اماکن و محلهای پرتردد دانشجویان هم محدود به یکی دو دانشگاه نباشد؛ با این حال از قرار معلوم حتی همه دانشگاههایی که وزیر علوم حضوراً به آنها سر زده هم موفقیت کاملی در این مأموریت پیدا نکردند؛ شبیه به برخی دیگر از اقداماتی که با سر و صدای زیادی انجام شد اما در تحقق انتظار دانشجویان ناتوان ماند. مثل ماجرای بیمه موبایل و لپتاب دانشجویی که اخیراً با منتشر شدن جزئیات آن مشخص شده که صرفا در حالی میتوان انتظار دریافت خسارت داشت که بدون ترس از هرگونه اتفاقی تا پای جان از وسیله مدنظر دفاع کرده و مفت و مسلم تحویل سارقان نداده باشید!
البته در این چالش نمیتوان صرفا از وزارت علوم انتظار داشت که یکتنه همه آنچه را که باید فراهم کند. نهادهای مربوط مانند وزارت کشور، نیروی انتظامی و شهرداریها هم باید فعالتر از گذشته به صحنه بیایند و بیش از پیش در تأمین امنیت معابر مشارکت کنند. با وجود اینکه علی زینیوند، معاون سیاسی وزیر کشور درخصوص تمهیدات وزارت کشور برای تأمین امنیت دانشجویان به خبرنگاران گفته «تدابیر زیادی اندیشیده شده است و مکانهای آسیبپذیر دانشگاههایی همچون شریف، شهید بهشتی، دانشگاه تهران و برخی از دانشگاههای علوم پزشکی و همچنین سایر دانشگاههای کشور را شناسایی کردهایم و بهتناسب در حال معرفی آنها به حراست دانشگاهها و نیروی انتظامی هستیم.» اما آنچه روشن است، تاکنون برنامهریزیها و پیگیریها کافی نبوده. موضوعی که وزیر علوم هم روز گذشته به آن اذعان کرده و گفته: «از برخی از دانشگاههای کشور به من خبر رسیده به وظیفهای که برای تأمین امنیت به آنها محول شده عمل نکرده و اقدامی در این زمینه انجام ندادهاند.» او از اعضای شوراهای صنفی دانشجویان خواسته تا با نامهنگاری رسمی به رؤسای دانشگاهها این موضوع را تذکر دهند. دفتر وزیر هم در نامهای به دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور، از آنها خواست تا گزارشی از اقدامات پیشگیرانه برای افزایش امنیت محیطهای پیرامون دانشگاهها، خوابگاهها و مجتمعهای خوابگاهی دانشجویان که تا کنون صورت گرفته به وزارت علوم ارسال کنند.
اغلب دانشگاههای کشور رفته رفته وارد آخرین ماه نیمسال دوم تحصیلی میشوند و بیم آن میرود با پایان سال تحصیلی یکی از مهمترین چالشها و اصلیترین دغدغههای دانشجویان لا به لای امورات روزمره دانشگاهها گم شود و ناگهان با اتفاق تلخ دیگری آه و افسوسها زمانی بلند شود که دیگر دیر شده است.
گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.