فاطمه موسوی‌کریمی: از جواهرات گران‌قیمت تا زیردریایی و از شامپاین تا پروپاگاندا، پرونده‌های قضایی نتانیاهو که به پرونده‌های هزاران معروف شده‌اند شامل طیف وسیعی از اتهامات علیه او هستند. هرچند نتانیاهو مدت‌ها در تلاش بود علیه سیستم قضایی کودتا کند و مقاومت مردم و گروه‌های سیاسی هم خللی در نقشه‌هایش ایجاد نکرده بود، ولی ۷ اکتبر برنامه‌هایش را به هم ریخت.
از سال ۲۰۱۷ که تحقیقات علیه اتهامات ریزودرشت نتانیاهو شروع شد تا سال ۲۰۲۰ و آغاز محاکمه وی به‌عنوان اولین نخست‌وزیر اسرائیل که در دوران خدمتش روانه دادگاه می‌شود - دادگاهی که تا امروز هم ادامه دارد - بنیامین نتانیاهو باید پاسخگوی موارد بسیاری باشد که ذیل عنوان ۴ پرونده در حال بررسی هستند.

پرونده ۱۰۰۰ (پرونده هدایا)
این پرونده مربوط به دریافت هدایای گران‌قیمت ازجمله سیگارهای لوکس و شامپاین از آرنون میلچان (میلیاردر اسرائیلی و تهیه‌کننده هالیوود) و جیمز پارکر (میلیاردر استرالیایی) است. نتانیاهو و همسرش سارا متهم هستند بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ این هدایا را دریافت کرده‌اند.
اگر می‌خواهید بدانید نقش سارا نتانیاهو در کابینه همسرش چیست باید بگوییم وی نقشی رسمی ندارد. اما بنا به اخبار تأییدنشده او چند سال پیش متوجه خیانت نتانیاهو شد و ازآنجاکه اگر سارا تصمیم به جدایی می‌گرفت، حیات سیاسی نتانیاهو هم با خطر جدی روبه‌رو می‌شد، چند سالی است که در ازای ماندن کنار همسرش، در تصمیمات مهم دولت وی دخیل است و اوست که تعیین می‌کند چه کسانی وفادار و شایسته ورود به حلقه نزدیکان بنیامین نتانیاهو هستند. درصورتی‌که سارا و بنیامین نتانیاهو در این پرونده مقصر شناخته شوند ممکن است به زندان یا پرداخت جریمه نقدی محکوم شوند. 

پرونده ۲۰۰۰ (پرونده روزنامه یدیعوت آحارونوت)
این پرونده به مذاکرات مخفیانه نتانیاهو با آرنون موزس (صاحب روزنامه یدیعوت آحارونوت) مربوط می‌شود. در این مکالمات که به‌طور مخفیانه ضبط شده‌اند، نتانیاهو به موزس وعده داده که در ازای پوشش رسانه‌ای مطلوب از سمت این روزنامه، توزیع روزنامه رقیب آن (اسرائیل هیوم) را محدود کند.
برای فهم بهتر این موضوع باید این نکته را بدانیم که صاحب روزنامه اسرائیل هیوم، شلدن ادلسن، کازینودار معروف اسرائیلی - آمریکایی است. وی این روزنامه را با تیمی قوی تأسیس کرده و به‌صورت رایگان در شمارگانی بالا توزیع می‌کند و البته وی طرف‌دار سفت‌وسخت نتانیاهو نیز است.
درواقع نتانیاهو حاضر بود در ازای دریافت پوشش رسانه‌ای مثبت، حتی روزنامه طرف‌دار خودش را هم به رقیبش بفروشد. باوجوداینکه این معامله هرگز نهایی نشد؛ ولی وجود این مذاکرات باعث شد مقامات قضایی به آن به چشم فساد نگاه کنند.

پرونده ۳۰۰۰ (پرونده زیردریایی‌ها)
این پرونده به رسوایی فساد مرتبط با خرید زیردریایی‌ها و کشتی‌های جنگی از شرکت آلمانی Thyssenkrupp توسط اسرائیل مربوط است و شامل اتهامات رشوه‌خواری، کلاهبرداری و تضاد منافع در جریان معاملات چندمیلیارددلاری دفاعی اسرائیل با شرکت تایسن‌کروپ است.
برخی مقامات ارشد اسرائیلی و نزدیکان نتانیاهو متهم هستند که برای تسهیل قراردادهای خرید زیردریایی و کشتی جنگی، رشوه و پورسانت دریافت کرده‌اند. خود نتانیاهو هم متهم است که بدون اطلاع مقامات امنیتی و ارتش اسرائیل با فروش زیردریایی‌های پیشرفته آلمانی به مصر موافقت کرده است.
برخی از مقامات ارشد دفاعی هم متهم هستند که از طریق دست‌کاری در مناقصه‌ها و قراردادها از معاملات تایسن‌کروپ به‌طور غیرقانونی سود برده‌اند. هرچند این پرونده منجر به اتهام رسمی علیه نتانیاهو نشد، اما همچنان یکی از جنجالی‌ترین مسائل دوران سیاسی او محسوب می‌شود. 

پرونده ۴۰۰۰ (پرونده بیزک - والا)
این پرونده جدی‌ترین پرونده فساد علیه بنیامین نتانیاهو محسوب می‌شود؛ زیرا شامل اتهامات مستقیم رشوه‌خواری، کلاهبرداری و سوءاستفاده از اعتماد عمومی است. این پرونده به یک توافق غیرقانونی بین نتانیاهو و شائول الوویچ، مالک سابق شرکت مخابراتی بیزک (بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی اسرائیل) و وب‌سایت خبری والا مربوط می‌شود.
در این پرونده نتانیاهو متهم است هنگام تصدی وزارت ارتباطات (۲۰۱۴-۲۰۱۷) صدها میلیون دلار امتیاز اقتصادی به شرکت بیزک اعطا کرده و در مقابل شائول الوویچ هم دستور داده وب‌سایت والا پوشش رسانه‌ای مطلوبی برای نتانیاهو و خانواده‌اش ارائه داده و گزارش‌های منفی را حذف کند. پیام‌های متنی و ایمیل‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهند دستیاران نتانیاهو بر سردبیران والا فشار آورده‌اند تا اخبار را به نفع او تغییر دهند.
این پرونده مهم‌ترین پرونده فساد علیه نتانیاهو است و در صورت محکومیتش، ممکن است به حبس طولانی‌مدت محکوم شود.
بااین‌حال و باتوجه‌به روند قانونی رسیدگی‌های قضایی در اسرائیل، این پرونده هم مانند باقی پرونده‌های نتانیاهو ممکن است چندین سال طول بکشد تا به‌حکم نهایی برسد. نتانیاهو و همسرش تمام این اتهامات را رد کرده و آنها را بی‌اساس دانسته‌اند. (برای اطلاعات بیشتر در مورد اتهامات و روند دادرسی این پرونده‌ها می‌توانید مستند «پرونده‌های بی‌بی» را که به فارسی هم ترجمه شده ببینید.)

اصلاحات قضایی یا فرار از محاکمه؟
محاکمه نتانیاهو برای هر ۴ پرونده از سال ۲۰۲۰ در جریان است. ژانویه سال ۲۰۲۰ بود که نتانیاهو تصمیم گرفت سیستم قضایی اسرائیل را اصلاح کند. هدف وی از انجام آن اصلاحات کاهش قدرت دیوان عالی در نظارت بر تصمیمات دولت، افزایش کنترل دولت بر روند انتصاب قضات، محدودکردن نقش مشاوران حقوقی دولت و دادن قدرت به کنست برای لغو احکام دیوان عالی بود.
از همان روزهای اول، اعتراضات گسترده‌ای علیه این اصلاحات صورت گرفت. منتقدان نتانیاهو بر این باور بودند که هدف واقعی این اصلاحات ایجاد راهی برای فرار نتانیاهو از پیامد پرونده‌های فسادش بود. در مارس ۲۰۲۳ و با بالاگرفتن اعتراضات، نتانیاهو اعلام کرد اجرای اصلاحات را موقتاً به تأخیر می‌اندازد، اما آن را به‌طور کامل لغو نکرد تا آنکه ۷ اکتبر رخ داد و تمام توجه نتانیاهو به جنگ غزه معطوف شد. 

تنها دموکراسی خاورمیانه
وقتی در دسامبر ۲۰۲۴ و در بحبوحه جنگ‌های منطقه‌ای اسرائیل، نتانیاهو به دادگاه رفت تا به مدت شش ساعت پاسخگوی اتهامات ریز و درشتش باشد، بسیاری استقلال عمل دستگاه قضایی و جدیت آنها را در حسابرسی نخست‌وزیری که در حال مدیریت جنگی گسترده است، ستودند.
بااین‌حال باید این نکته را در نظر داشت که دموکراسی برای اسرائیل نه یک انتخاب که یک اجبار است. وقتی شما با وعده زندگی خوب و بی‌دردسر و پایان‌دادن به قرن‌ها زندگی تحت ظلم و سرکوب، افرادی را از سراسر جهان جمع کرده‌اید و حیات‌وممات برنامه‌هایتان برای گسترده‌کردن جغرافیا و عمق استراتژیک و گرفتن سرزمین‌های جدید وابسته به حضور آن مهاجران است، دیگر دموکراسی به موضوعی وجودی تبدیل می‌شود.
چون مهاجران همواره می‌توانند باوجود ناملایمات بار سفر بسته و برای همیشه از اسرائیل بروند. با درنظرگرفتن این نکات، بهتر می‌توان علت جدیت سیستم قضایی در پیگیری اتهامات نخست‌وزیر را درک کرد. 

تأثیر پرونده‌های نتانیاهو بر انتخابات اسرائیل
هرچند اتهامات فساد علیه نتانیاهو باعث کاهش اعتماد به وی نزد افکار عمومی و رأی‌دهندگان شد و هزاران نفر به خیابان‌ها آمدند و خواستار استعفای وی شدند، اما وی همچنان از حمایت قابل‌توجهی در داخل حزب لیکود برخوردار است و اعضای حزب او را رهبری قوی و باتجربه می‌دانند که می‌تواند منافع حزب را تأمین کند.
آنها این اتهامات را بی‌اساس و با انگیزه‌های سیاسی عنوان کرده‌اند. البته خطر هنوز از سر نتانیاهو و حزب لیکود رفع نشده، چون احزاب رقیب مانند حزب کارگر و میرتس در تلاش هستند خود را به‌عنوان جایگزینی مخالف فساد معرفی کنند. بااین‌وجود نتانیاهو می‌تواند برای انتخابات بعدی اسرائیل همچنان امیدوار بماند، چون توانسته محبوبیت خود را میان اعضای سنتی حزب متبوعش و حامیان سیاست‌های راست‌گرایانه حفظ کرده و ائتلاف درون دولتش را پابرجا نگه دارد. 

آینده سیاسی نتانیاهو
محاکمه بنیامین نتانیاهو از سال ۲۰۲۰ در جریان است که یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین پرونده‌های قضایی تاریخ اسرائیل محسوب می‌شود. نتایج این دادگاه می‌تواند سناریوهای زیادی داشته باشد. 

۱- در یک یا چند پرونده محکوم شناخته شده ولی به پرداخت جریمه نقدی محکوم شود. در این صورت زندانی نمی‌شود؛ ولی با کاهش محبوبیت زیادی روبه‌رو خواهد شد.

۲- به اتهام رشوه، کلاهبرداری و سوءاستفاده از اعتماد عمومی محکوم شده و حکم زندان علیه او صادر شود. این شدیدترین سناریو خواهد بود که می‌تواند زندگی سیاسی او را به پایان برساند. البته دست نتانیاهو در این موضوع هم بسته نیست و می‌تواند با درخواست تجدیدنظر این روند را سال‌ها به تأخیر بیندازد.

۳- محتمل‌ترین سناریو همان کاری است که نتانیاهو و وکلایش تا به امروز کرده‌اند، یعنی با تاکتیک‌های مختلف محاکمه را به تعویق انداخته‌اند. اگر وی بتواند انتخابات بعدی (در اکتبر ۲۰۲۶) را ببرد و همچنان در قدرت بماند ممکن است روند دادگاه را به‌طور نامحدود به تعویق بیندازد که البته در این صورت بحران‌های سیاسی و اجتماعی بیشتری را هم تجربه خواهد کرد. 

سرنوشت سیاسی نتانیاهو به تصمیم دادگاه، فشارهای داخلی و تحولات سیاسی آینده اسرائیل بستگی دارد.