وقتی برف خیابان هشتم منهتن را می‌پوشاند و تعطیلات آخر سال، برق‌های تک‌تک برج‌های نیویورک را خاموش می‌کند، گروهی از نویسندگان در برج نیویورک‌تایمز نشسته‌اند و برترین کتاب‌های سال 2024 را به مخاطبان معرفی می‌کنند. اوضاع در آمازون هم همین‌طور است. وظیفه بر عهده ویراستاران و نویسندگان است تا بتوانند لیست 10 کتاب برتر سال را معرفی کنند. جدای از لیست 10 کتاب برتر آمازون و نیویورک‌تایمز، لیست فروش این دو کمپانی بزرگ، مرجعی است که با آن می‌شود حال و احوال کتاب در جهان را فهمید. کتاب‌هایی که در 2024 در لیست پرفروش‌ها قرار می‌گیرند، چند ماه آینده هم از ایران سر در می‌آورند و ترند ویترین کتاب‌فروشی‌های انقلاب می‌شود. 

شباهت لیست فروش‌های ما و خارجی‌ها
اگر کتاب‌های منتشر شده در سال 2024 را از جدول فروش نیویورک‌تایمز و آمازون حذف کنیم، کتاب‌های مشترکی در میان پر فروش‌های ایران و آمریکا دیده می‌شود. «ما تمامش می‌کنیم و ما شروعش می‌کنیم» کالین هوور و کتاب‌های «‌48 قانون قدرت و عادت‌های اتمی» از کتاب‌های پر فروشی هستند که هم در میان مخاطبان ایرانی محبوب است و هم در میان مخاطبان آمازون. البته کتاب‌های کالین هوور به دلیل اثر اقتباسی هالیوود از آن دوباره روی بورس قرار گرفته است و در میان آثار پر فروش سال 2024 قرار گرفته‌اند. کتاب‌هایی که یک‌سال پس از انتشار در آمریکا در ایران هم ترجمه شد و مورد اقبال مخاطبان قرار گرفت. 

شباهت پرفروش‌های آمازون و نیویورک‌تایمز
هر سال که آمار نیویورک‌تایمز منتشر می‌شود، به دلایل متفاوتی آمار این دو کمپانی متفاوت از آب در می‌آید. برای آنکه بخواهیم این تفاوت را شرح دهیم، باید نگاهی به جدول پرفروش‌های داستانی سال 2024 بیندازیم. در جدول 2024 این موسسه، آثار مشترکی صدر جدول را در اختیار گرفته‌اند. رمان «زن» و «جیمز»، دو اثر غافلگیر‌کننده امسال بودند که فروش‌های چشمگیری را از‌ آن خود کردند. کتاب زن، به بررسی زندگی و چالش‌های زنان در دوره‌های گوناگون تاریخی می‌پردازد. کریستین هانا سعی کرده  با خلق شخصیت‌های قوی و داستان‌های جذاب، خوانندگان را به دنیای پیچیده و پر از احساسات زنان ببرد. 

این کتاب به موضوعاتی مانند عشق، خانواده، فداکاری و مقاومت در برابر مشکلات می‌پردازد و با نثری روان، تجربه‌های مختلف زنان را به تصویر می‌کشد. هانا با استفاده از جزئیات دقیق و توصیف‌های زنده، توانسته است داستان‌هایی خلق کند که همزمان هم سرگرم‌کننده و هم تأمل‌برانگیز باشند. در بخش‌هایی از این کتاب آمده است‌: «چند سرباز و فرمانده، جان خود را مدیون زنانی‌اند که از روح و جسم خود خرج کردند تا آن‌ها زنده بمانند و به آغوش خانواده‌هایشان بازگردند؟ زنانی که بر جوانی سربازان، بر اندوه مادران آن‌ها و غم پدرشان نیز گریستند و سعی کردند جان جگرگوشه یک خانواده را نجات دهند.» 

در کنار اثر کریستین هانا، کتاب «جیمز» (James) اثر پرفروش پرسیوال اورت به چشم می‌خورد که با انتشارش در سال 2024 توانست اتفاق مهمی در اخبار کتابی سالی که گذشت باشد؛ از انتخابش به عنوان بهترین کتاب سال 2024 به انتخاب سردبیران آمازون گرفته تا نامزد نهایی شدنش برای دریافت جایزه بوکر در همان سال.

این رمان به نوعی بازگوییِ داستانِ مشهور مارک تواین یعنی کتاب «هاکلبری‌فین» است که این‌بار از زبان جیم روایت می‌شود. جیم، برده‌ای است که وقتی می‌فهمد قرار است فروخته شود و از خانواده‌اش جدا شود، فرار می‌کند. برنامه این است که به نحوی خودش را آزاد کرده و سپس پول کافی برای آزادی همسر و دخترانش پیدا کند.

جیم اما در جریان این کار در جزیره، با هاک آشنا و متحد می‌شود؛ هاکی که مرگ خودش را برای فرار از دست پدر خشن و بی‌رحمش صحنه‌سازی کرده است. به این ترتیب سفر جیم و هاک شروع می‌شود که انواع ماجراها و حوادث ناگوار را به دنبال دارد. رمان جیمز بر خلاف رمان کریستین هانا، در دسته آثار بازاری قرار نمی‌گیرد. کتابی که جدای از حضور در نامزد‌های بوکر و انتخاب به عنوان برترین اثر آمازون، در رده سوم بهترین آثار نیویورک‌تایمز قرار گرفت.

اگر آثار داستانی را کنار بگذاریم، در میان جدول آثار غیر داستانی، هم شباهت‌هایی میان آمازون و نیویورک‌تایمز وجود دارد. Melania (‌ملانیا‌)  Be Ready When the Luck Happens: A Memoir(‌وقتی شانس اتفاق می افتد آماده باشید: یک خاطره‌)‌، The Anxious Generation: How the Great Rewiring of Childhood Is Causing an Epidemic of Mental Illness (نسل مضطرب: چگونه سیم‌کشی بزرگ دوران کودکی باعث گسترش بیماری روانی می‌شود‌) آثار مشترک آمازون و نیویورک‌تایمز هستند. شاید قابل پیش‌بینی‌ترین کتاب جدول فروش «ملانیا» باشد، کتابی که زندگینامه ملانیا کناوس، همسر ترامپ را روایت می‌کند. نکته جالب اینجاست که هم در لیست آمازون و هم در نیویورک‌تایمز در رده سوم، جدول پرفروش‌های این دو مؤسسه هستند. کتاب Melania اثر Melania Trump  اثر ملانیا ترامپ، همسر رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، به بررسی زندگی و تجربیات او از دوران کودکی در اسلوونی تا تبدیل شدن به یکی از شناخته‌شده‌ترین زنان جهان می‌پردازد. در این کتاب، ملانیا به بیان خاطرات شخصی، چالش‌ها و موفقیت‌های خود و نحوه مدیریت نقش خود به‌عنوان بانوی اول ایالات متحده می‌پردازد.

او همچنین دیدگاه‌های خود درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی و تأثیرات رسانه‌ها بر زندگی‌اش را مطرح می‌کند. این کتاب ترکیبی از داستان‌های شخصی و نمادهایی از تجربه‌اش در دنیای سیاست و رسانه است که به تصویر کشیدن هویت و شخصیت او کمک می‌کند.

جدای از کتاب ملانیا ترامپ، «Be Ready When the Luck Happens: A Memoir» (وقتی شانس اتفاق می‌افتد آماده باشید: یک خاطره‌) هم از کتاب‌های پرفروش غیرداستانی در سال 2024 است. کتابی که زندگی اینا گارتن - با نام مستعار Barefoot Contessa- را روایت می‌کند. زنی که  نویسنده 13 کتاب آشپزی پرفروش، شخصیت محبوب دنیای غذا و آشپزی است، کتابی که در جدول فروش آمازون رتبه دهم را کسب کرده است و در جدول فروش نیویورک‌تایمز رتبه پنج آثار پرفروش را برعهده گرفته است.

کتاب دیگری هم توانست هم در جدول آمازون و هم در نیویورک‌تایمز، از آثار پرفروش باشد. «نسل مضطرب» کتابی است که نویسنده آن جاناتان هایت در آن توضیح می‌دهد که «کودکی گوشی‌محور» چگونه در دهه‌ گذشته آغاز شد و چرا کودکان به بازی و استقلال نیاز دارند تا به بزرگسالانی شایسته و توانا تبدیل شوند.

هایت «بازآرایی دوران کودکی» را روندی می‌داند که پرورش عصب‌شناختی و اجتماعی کودکان را مختل می‌کند و برای جلوگیری از پیشرفت فراگیر آن، مجموعه‌ای از اقدامات را در سطوح مختلف پیشنهاد می‌کند تا از مشکلات شایعی مثل اختلال خواب، انزوای اجتماعی، اختلال توجه، اعتیاد رفتاری و کمال‌گرایی پیشگیری شود. همچنین توضیح می‌دهد چرا رسانه‌های اجتماعی به دختران بیش از پسران آسیب می‌زنند و چرا پسران از دنیای واقعی به دنیای مجازی رسیده‌اند که عواقب فاجعه‌باری برای خودشان، خانواده‌های‌شان و جامعه دارد.

با آنکه کتاب هایت هم در جدول پرفروش‌های آمازون و هم در نیویورک‌تایمز حضور دارد اما جایگاه متفاوتی را در این دو جدول کسب کرده است. کتاب هایت در آمازون رتبه نخست فروش در میان آثار غیر داستانی منتشر شده در 2024 را کسب کرده و در لیست نیویورک‌تایمز در رتبه 10 قرار گرفته است.
در یک نگاه کلی به این جدول پرفروش‌های سال 2024 آنچه در جدول سال اخیر پررنگ است و به چشم می‌خورد مسئله فروش زندگینامه‌هاست‌. زندگینامه‌هایی که هم مورد توجه مخاطبان آمازون قرار گرفته و هم مخاطبان نیویورک‌تایمز.

گزارش کامل محمدحسین سلطانی، خبرنگار را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.