طرح جامع شهر همدان از سال 96 در گیر و دار مداخلات سیاسی است. تا آنجا که دو بار اساتید شهرسازی همدان در واکنش به خارج شدن فرایند طرح از رویه های فنی و تخصصی، در نامه هایی به وزیر راه و شهرسازی وقت خواستار اصلاح فرایند و جلوگیری از مداخلات سیاسی شدند.
در نهایت در دی ماه 1402 طرح در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید. با این وجود با فشار نمایندگان، طرح مذکور پس از حدود 1 سال هنوز ابلاغ نگردیده است موضوعی که بدعتی خطرناک در تهیه طرح های توسعه شهری محسوب می شود.
این مساله موجب اعتراض بیش از 100 استاد برجسته شهرسازی کشور به وزیر راه و شهرسازی شده و ایشان خواهان ترجیح اصول شهرسازی بر فشارهای سیاسی شده اند.
متن بیاینه به شرح ذیل است:
بسمه تعالی
وزیر محترم راه و شهرسازی
سرکار خانم دکتر صادق مالواجرد
سلام علیکم
احتراما همانطور که مستحضرید، برنامه‌ریزی شهری به عنوان یک سیاست، وظیفه خطیری در تامین منفعت جامعه دارد. اگرچه منتفع کردن تمام آحاد جامعه از یک برنامه شهری غیر‌ممکن است اما آرمان برنامه‌ریزی، منتفع کردن بخش زیادی از یک جامعه است. نقدهای موجود در مطالعات و پژوهش‌های کشور حاکی از آن است که سیاست برنامه‌ریزی با گرایشات خاصی از جریان‌های سیاسی دچار نوعی سلیقه محوری و در جهت تامین منافع گروه‌های خاص اقتصادی و سیاسی شده است. هرچند اعمال نفوذهای غیرکارشناسی همواره گریبان‌گیر مسائل فنی و تخصصی حوزه معماری و شهرسازی کشور بوده است اما اخیرا ابعاد تازه و بزرگتری به خود گرفته است که با نهادینه کردن بدعتی بحران زا، جریان توسعه شهرهای کشور را بیش از پیش در شرایطی ضد توسعه قرار خواهد داد. نفوذ به برنامه جامع شهر و تغییرات شبانه در آن بدون کمترین توجیهات علمی و شهرسازی می تواند تا مدت ها منافع عام را در جهت تامین منافع گروه‌های خاص سیاسی و اقتصادی در شهر قربانی کند.
برای نمونه می‌توان به برنامه جامع شهر همدان و جریان غیرکارشناسی که در روند تصویب آن ایجاد شد نظر کرد. برنامه‌ای که در عین ناباوری به اندازه افق زمانی آن در دستیابی به اهدافش، زمان صرف تصویبش شد. شاید روایت پیچیده برنامه جامع شهر همدان به استحضار سرکارعالی رسیده باشد. برنامه‌ای که در سال ۱۳۹۶ شروع به تدوین شد و در طی این سال‌ها با دخالت‌های غیرکارشناسی با تغییرات پر‌ریسکی از نظر کارشناسی مواجه گردیده و علی رغم اصلاح طرح جامع در کمیته فنی همدان، شورای برنامه ریزی و توسعه استان با کنار گذاشتن کار کارشناسی صورت گرفته، به یکباره الحاق ۳۰۰۰ هکتار از اراضی پیرامونی به محدوده قانونی شهر بدون کمترین تحلیل و ارزیابی علمی، بدون توافق با مالکین، بدون لحاظ نوعیت اراضی، به شهر تحمیل کرد. اگرچه این تصمیم شورای برنامه ریزی استان، در کمیته فنی شورای عالی و همچنین شورای عالی شهرسازی و معماری کنار گذاشته شد، اما اکنون پس از گذشت حدود یک سال از اعلام این مصوبه، همچنان مسکوت مانده و جهت اجرا ابلاغ نگردیده است.
شما هم مستحضرید اینگونه تامین زمین برای تولید مسکن بدون طی کردن روند تخصصی و حتی بدون توافق با مالکین، نه تنها شائبه موقعیت های فساد و بورس بازی زمین را برجسته می کند بلکه عملا باعث توسعه سکونت گاه های غیررسمی خواهد گردید و در نهایت هم به تولید زمین موثر منجر نخواهد شد. ظرفیت‌های زیست‌پذیری شهر، ظرفیت‌های اقتصادی و جمعیتی و حتی ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی شهر از جمله ابعادی است که باید در هرگونه تغییرات عمده شهری مورد بررسی دقیق قرار گیرد. از نظر بدنه علمی تغییرات عمده بدون بررسی ابعاد گوناگون آن، جریانی ضد توسعه است. با وجود مخالفت‌های زیاد کارشناسان، فشار برخی سیاسیون در اعمال این تغییرات شائبه رانت، فساد و بورس بازی زمین در افکار عمومی بیش از پیش برجسته گردیده و هشدار چنین موقعیت فسادی نه تنها در شهر همدان بلکه در تمام شهرهای کشور به وزیر محترم راه و شهرسازی ارائه می‌گردد.
با توجه به شرایطی که شهر همدان در روند تصویب برنامه جامع طی کرده است، باید به این نکته صحه گذاشت که این یک اتفاق ناحیه‌ای و صرفا مربوط به شهر همدان نیست، بلکه این جریانی است که همین حالا ممکن است در شهرهای دیگر کشور نیز در حال رغم خوردن باشد. دخالت های سیاسی و بدون پشتوانه علمی در برنامه جامع شهر پیرو حاکمیت عقلانیتِ قدرت بر قدرتِ عقلانیت است که سعی دارد منافع گروهی خاص را بر منافع عموم مسلط کند. از این جهت این متن نه یک مطالبه صرفا علمی و اجرایی در سطح شهری، بلکه یک مطالبه عمومی و در سطح ملی است تا چنین جریان سیاست زده ای تبدیل به بدعتی پاک نشدنی نگردد.
انتخاب شایسته شما به عنوان وزیر راه و شهرسازی امید به برگرداندن رویه های فنی را در دل جامعه تخصصی شهرسازی ایجاد کرد. بنابراین با توجه به سابقه درخشان شما در ترجیح کار کارشناسی درخواست داریم تا با توجه به مطالبه بدنه علمی و تخصصی کشور با رد هر گونه مطالبات غیرفنی قدرت های سیاسی، این بدعت نامبارک و سیاست زده که دامن شهرهای دیگر کشور را هم گرفته است پایان دهید.
اسامی اساتید:
- منوچهر طبیبیان، استاد تمام و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه تهران
- سیدحسین بحرینی، استاد تمام و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه تهران
- مجتبی رفیعیان، استاد تمام و عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- ناصر برکپور، استاد تمام و عضو هئیت علمی گروه برنامه‌ریزی شهری دانشگاه هنر تهران
- ناصر براتی، استاد تمام و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ع)
- محمدرضا پورجعفر، استاد تمام و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- علی سلطانی، استاد تمام و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه شیراز
- حسن سجاد زاده، استاد تمام و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- کیانوش ذاکرحقیقی، استاد تمام و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران جنوب
- نادر زالی، دانشیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه گیلان
- هوشمند علیزاده، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه کردستان
- امیر شکیبامنش، دانشیار و عضو هیات علمی طراحی شهری دانشگاه هنر تهران
- مهدی حقیقتبین، دانشیار و عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس
- حسن احمدی، دانشیار و عضو هئیت علمی گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان
- صابر محمدپور، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه گیلان
- مهدی خاکزند، دانشیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه علم و صنعت
- امید دژدار، دانشیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- علی مصیب زاده، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه ارومیه
- حامد عباسی، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- اصغر عابدینی، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه ارومیه
- قادر احمدی، دانشیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه ارومیه
- سحر رضائیان، دانشیار و عضو هیات علمی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود
- مرتضیهادی جابریمقدم، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه تهران
- محمدصالح شکوهیبیدهندی، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه علم و صنعت
- احسان رنجبر، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- علی صفوی، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- مرتضی ادیب، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه شهید بهشتی
- مرجان شرفی، استادیار و عضو هیئت علمی گروه طراحی شهری دانشگاه هنر تهران
- خلیل حاجی پور، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه شیراز
- هادی رضایی راد، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- مهدی سعیدی، استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه کردستان
- کیانوش سوزنچی، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
- بختیار رحمانی، استادیار و عضو هیات علمی شهرسازی دانشگاه کردستان
- محمدسعید ایزدی، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- مهشید صحی زاده، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- صاحب محمدیان منصور، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه بوعلی سینا
- مجید حیدریدلگرم، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه بوعلی سینا
- غلامرضا طلیسچی، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه بوعلی سینا
- محمدرضا عباسی نادرپور، استادیار عضو هیئت علمی معماری دانشگاه بوعلی سینا
- حسین خسروی، استادیار و عضو هیات علمی شهرسازی دانشگاه هنر تهران
- محمدرضا حقی، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه
- سید محمد مهدی معینی، استادیار و عضو هیات علمی شهرسازی دانشگاه تهران مرکز
- صدیقه معین مهر، استادیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه آزاد تهران جنوب
- رمضانعلی شورمیج، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد قزوین
- بهناز بابایی مراد، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اهواز
- مریم روستا، استادیار و عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه شیراز
- مرجان خانمحمدی، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اراک
- فرشید آرام، استادیار و عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه ارومیه
- سیدجلیل موسوی، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- مجید مظاهری، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی درود
- داریوش اردلان، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
- شادی پاکزاد، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
- محمدرضا عراقچیان، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه بوعلی سینا
- حسین اینانلو، استادیار و عضو هیات علمی محیط زیست دانشگاه آزاد قزوین
- سارا جلالیان، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- مرتضی علیآبادی، استادیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه بیرجند
- سید محمود معینی، استادیار گروه معماری و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ملایر
- مهران گومه، استادیار و عضو هیات علمی شهرسازی دانشگاه آزاد ملایر
- سعید حقیقی، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- امیرحسین حبیبی، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- احسان پایاب، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی تویسرکان
- عباس فخرایی، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان
- آویده طلایی، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب
- میترا کلانتری، استادیار و عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی تفرش
- سحر علینژاد مجیدی، استادیار و عضو هیئت علمی معماری دانشگاه آزاد سمنان
- رامین امیری، استادیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه آزاد کرمانشاه
- سامان آبی زاده، استادیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه پیام نور اردبیل
- نعیمهالسادات ابطحی، استادیار و عضو هیات علمی معماری دانشگاه شیخ بهایی اصفهان
- محسن اکبرزاده، دکتری شهرسازی و معاون پژوهشی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن
- سعید حاجی بابایی، دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد قزوین و عضو شورای اسلامی شهر همدان
- سید امیر حسینی، دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس
- یاسر حاتمی، دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- هما حبیبیان، دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد کرمانشاه
- محمد مشایخی، دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس
- احسان شریفیان، دکتری شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- میلاد فتحی، دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد بروجرد
- یاسر رحمانی، دکتری معماری دانشگاه گیلان
- امین لطیفی، دکتری شهرسازی دانشگاه تهران غرب
- زینب بختور، دکتری شهرسازی دانشگاه علوم تحقیقات
- سارا نیکمرد نمین، دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- محمد معتقد، دکتری شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا
- نوید پاک نژاد، دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد قزوین
- احمد یزدانیان، دکتری شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
- محسن روحانی قادیکلایی، دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- محمدبشیر رباطی، دکتری شهرسازی دانشگاه کردستان
- حمیدرضا بهمنپور خالصی، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه تهران
- سیدهوفا حسینی، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس
- علی قریشوندی آبراکی، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شهید بهشتی
- مرسده قیومی، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اصفهان
- زهرا احمدی، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- نسیم حامد، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه یزد
- نفیسه آخوند، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه شهید رجایی
- مهرداد مهرجو، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- امید خیرآبادی، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا همدان
- بنیامین حسن‌زاده، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- ریحانه کاویانی لیما، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
- محمد نوری پور سدهی، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه گیلان
- امیر یاری نژاد، دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا همدان
- علی قبادی، دانشجوی دکتری شهرسازی بوعلی سینا همدان
- پژمان شقاقی، دانشجوی دکتری شهرسازی بوعلی سینا همدان
- نرگس حوراسفند، دانشجوی دکتری شهرسازی بوعلی سینا همدان
- هدی کنعانی مقدم، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علوم و تحقیقات