فرهیختگان: 20 و چند سال پیش وقتی شروع به ساخت سریال‌شان کردند، شاید به ذهن‌شان هم نمی‌رسید که دو دهه بعد هنوز مخاطب داشته باشند. کاربری در فضای مجازی با گذاشتن یک ویدئو از بخش‌هایی از سریال «من یک مستأجرم» نوشته بود: «نمی‌دونم چندمین باره که دارم این سریال رو می‌بینم، اما هنوز هم جذابه...» قرار نیست در این متن از سریال 20 سال پیش پریسا بخت‌آور بگوییم و آن را نقد کنیم، حرف‌مان در این گزارش، صحبت از شبکه‌ای است که هنوز خودش را حفظ کرده و می‌داند چه چیزی پخش کند تا مخاطبش را داشته باشد. فارغ از اینکه سریال و فیلمی که پخش می‌کند برای 20 یا 30 سال پیش باشد. آی‌فیلم دیگر به شبکه نوستالژی تلویزیون تبدیل و همین هم باعث رشد طی سال‌های فعالیتش شده. 
ابتدای سال ۹۰ کانال اول فارسی شبکه آی‌فیلم با شعار «آی‌فیلم دوست خانواده تو» در سیستم دیجیتال زمینی به‌صورت سراسری کار خود را آغاز کرد. اسفند سال بعدش، کانال انگلیسی شبکه آی‌فیلم با شعار «یک تجربه جدید خانوادگی» روی آنتن رفت و انتهای سال ۹۶ هم کانال دوم فارسی این شبکه که ویژه فارسی‌زبانان جهان به‌ویژه افغانستان و تاجیکستان بود، شروع به‌کار کرد. اما مبنای تأسیس این شبکه از ابتدا همان سرگرمی بود و پخش سریال‌هایی که با وجود قدیمی بودن اما همچنان برای مردم دوست‌داشتنی است.  
بگذارید از سال 90 و تأسیس آ‌ی‌فیلم  کمی جلوتر بیایم، زمانی که در تلویزیون، نظرسنجی‌ها اعلام می‌شد و هر ماه مشخص بود کدام شبکه و برنامه جزء پرمخاطب‌ها هستند. شاید همین اعلام‌ها هم راهی برای رقابت شبکه‌ها بود اما در چند سال اخیر، تلویزیون هر زمان که صلاح دیده آماری از نظرسنجی را اعلام کرده. یا اینکه مسئولان این سازمان در واکنش به نقدها، یک آماری را از برنامه‌ها و مخاطبان می‌گویند. 
تیرماه 1400، نظرسنجی مرکز تحقیقات رسانه ملی نشان می‌داد، در میان شبکه‌های مختلف سیما، شبکه‌ سه 51.1 درصد بیننده، یک 45.8 درصد بیننده، خبر معاونت سیاسی 40.9 درصد بیننده، آی‌فیلم برون‌مرزی 38.6 درصد بیننده و دو 34.3 درصد بیننده از دیگر شبکه‌ها بیشتر بوده است. البته قبل از آن یعنی در اردیبهشت 1400 این مرکز آمار دیگری را منتشر کرد و در آن گفته بود براساس نظرسنجی مرکز تحقیقات این رسانه از مخاطبان سیما در فصل زمستان ۱۳۹۹؛ شبکه‌های سه سیما (۵۲ درصد)، آی‌فیلم معاونت برون‌مرزی (۴۶ درصد) و یک سیما (44.5درصد) به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم پرمخاطب‌ترین شبکه‌های تلویزیونی قرار گرفتند. سال گذشته هم بدون اینکه آماری از میزان مخاطبان شبکه‌های تلویزیونی اعلام شود، باز هم رسانه‌ها، شبکه آی‌فیلم را در رده پربیننده‌ترین شبکه‌های تلویزیونی قرار دادند و در گزارش‌های مختلف به این موضوع پرداخته شد. مطمئناً اصلی‌ترین دلیل که مردم سریال‌های تکراری آی‌فیلم را به سریال‌های جدید ترجیح می‌دهند، کیفیتی است که آنها داشتند و سریال‌های جدید ندارند، اما در این یادداشت و در چند بخش این شبکه و دلیل استقبال از این سریال‌های قدیمی را با هم بررسی کنیم. 

1- سرگرمی و دیگر هیچ: همان طور که در بالا و دلیل پرداخت این سوژه گفتیم، برخی قسمت‌های سریال «من یک مستأجرم» که پخش آن به تازگی و برای چندمین بار از آی‌فیلم آغاز شده، در سایت تلوبیون حدودا 1 میلیون بازدید داشته است؛ بگذریم از فضای مجازی و واکنش‌ها به آن. در این سال‌ها با توجه به رویکردی که این شبکه دارد، مشخص شده که وجه سرگرمی این شبکه غالب است. البته هیچ‌وقت تولید در این شبکه مطرح نبوده و از ابتدا قرار بر این می‌شود با توجه به نظر مردم سریال‌ها انتخاب و در کنداکتور قرار بگیرند. بارها گفته‌ایم استقبال از شبکه‌هایی که کارکرد اصلی‌شان سرگرمی است، طرفداران بیشتری دارد. مخاطب به‌دنبال سرگرمی است و سریال‌ها یکی از مظاهر ایجاد این سرگرمی هستند. شبکه‌ای که مطلقاً سریال پخش می‌کند و آن را در دو نوبت تکرار هم می‌کند حتماً جذاب است و وجه تمایز این شبکه با شبکه‌های دیگر تلویزیون همین مسئله است.

2- اهمیت نظر مخاطب: مخاطبان شبکه آی‌فیلم گذری نیستند و پای ثابت این شبکه‌اند و جایگاه خودشان را در این سال‌ها تثبیت کرده‌اند. هنوز که هنوز است، صدای مخاطبان این شبکه پخش می‌شود و سریال‌های درخواستی‌شان را می‌گویند و برآیند حرف‌هایشان می‌شود کنداکتور شبکه. آی‌فیلم براساس نظرات مردم سریال‌هایش را می‌چیند و آنها به کمک سلایق مخاطبانش سیاستگذاری کلی را انجام می‌دهند و برای آنکه چه سریالی در چه زمانی روی آنتن شبکه آی‌فیلم برود، تصمیم‌گیری می‌کنند و این افراد تعیین می‌کنند رنگ‌آمیزی کنداکتور شبکه به چه شکلی باشد و آرایش پخش سریال‌ها به لحاظ محتوایی و مضمونی براساس سلیقه قشرهای مختلف مخاطبان انجام می‌شود. از سوی دیگر انتخاب ساعت پخش سریال‌ها هم در کنار توجه به مناسبت‌های ملی- مذهبی از اهمیت ویژه‌ای برای اتاق فکر کنداکتور شبکه آی‌فیلم برخوردار است. البته نباید از حذفیات این شبکه در بازپخش‌ها هم به‌سادگی گذشت. از دیالوگ تا سکانس در بازپخش‌ها حذف می‌شود و گاهی این حذفیات منجر به نیشخند و تمسخر مخاطبان هم می‌شود. صحنه‌هایی که پیش از این دیده شده و در فضای مجازی هم دست‌به‌دست می‌شوند در آی‌فیلم ممنوع می‌شوند و در بازپخش دیگرش مجدد پخش می‌شوند و این رابطه سینوسی همچنان ادامه دارد.

3- توجه به گونه طنز: یکی از اقدامات آی‌فیلم توجه به گونه طنز در کنداکتور است که همین باعث شده تا همیشه موفق باشد. مدتی قبل که سریال متهم گریخت از این شبکه پخش می‌شد، بعد از اتمام این سریال، مردم در درخواست‌هایشان دوباره خواستار پخش این سریال شدند. آرایش مناسب زمانی و مضمون و محتوایی کنداکتور، توجه به گونه طنز، احترام به سلایق قشرهای مختلف مخاطبان و برنامه‌ریزی نسبتاً دقیق و مناسب در مناسبت‌ها را می‌توان از دلایل موفقیت این شبکه در سال‌های اخیر دانست.

4- حذف سریال‌های ضعیف: باید این نکته را بگوییم که این شبکه سعی کرده تا سریال‌های ضعیف را  وارد کنداکتور نکند. ممکن است یک سریال را چندین‌بار پخش کند اما طی این سال‌ها به سراغ سریال‌های ضعیف و بی‌مخاطب نرفته و همین باعث شده تا مخاطب آن را رها نکند. حتی سریال‌های خیلی قدیمی را با تغییر نور به پخش می‌رساند و نمونه آن سریال روزی روزگاری بود. 

5- کیفیت سریال‌های فعلی: دلیل دیگری که نمی‌توان از آن به راحتی گذشت، کیفیت سریال‌های فعلی تلویزیون است که آنقدر برخی از آنها ضعیف در فرم و محتوا هستند که ارزش یک بار دیدن را هم ندارند. البته آمار مرتبی از میزان مخاطبان منتشر نشده که بدانیم این سریال‌ها چقدر مخاطب دارند. اما مخاطب وقتی به دوگانه انتخاب بین سریال جدید و شبکه آی‌فیلم با سریال‌های قدیمی می‌رسد، ترجیحش این شبکه است چون به سریالی که پخش می‌شود اطمینان دارد و برای همین هم دوباره آن را انتخاب می‌کند. 

6- همچنان گذشته می‌برد: در اینکه تلویزیون با گذشته‌ای که دور هم نیست در بردن مخاطب سابقه دارد، شکی نیست. یعنی اگر بخواهیم سریال‌های پرمخاطب این روزهای تلویزیون را بررسی کنیم به لیستی خواهیم رسید که حتماً به گذشته گره خواهد خورد و همین در گذشته بودن باعث برد آن سریال می‌شود. آی‌فیلم همان طور که در بالا اشاره کردیم، برای مخاطب سرشار از نوستالژی است، نوستالژی‌ای که با وجود تکرار خسته‌کننده نمی‌شود و همچنان ادامه دارد.