ندا اظهری-راضیه قیاسی، گروه دانشگاه: تقریباً تمام صنایع مختلف برای پیشبرد و موفقیت در کار خود به آزمایشگاه‌های مجهزی نیاز دارند تا بتوانند در مسیر فرآیند تولید، به بررسی دقیق و سریع تجهیزات و دستگاه‌های تولیدشده بپردازند. از این رو، تجهیزات آزمایشگاهی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده‌اند. تا سال‌ها پیش، بخش زیادی از نیاز داخل از دستگاه‌های وارداتی تأمین می‌شد و شمار زیادی از تولیدکنندگان صنایع، دستگاه‌های خارجی را خریداری و استفاده کردند. اما به دلیل مصرفی بودن این تجهیزات و دستگاه‌ها، پس از گذشت سال‌ها با نقص‌ها و خرابی‌هایی روبه‌رو شدند که به دلیل تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران، امکان استفاده از خدمات پس از فروش برای این شرکت‌ها وجود ندارد. به این دلیل، بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی یا بسیار فرسوده‌اند یا دچار نقص هستند و یا به دلیل پیشرفت‌های فناوری نیاز به بازسازی و جایگزینی با دستگاه‌های جدید دارند. با توجه به تداوم تحریم‌ها و نیز بالا رفتن قیمت ارز، تنها راهی که پیش پای تولیدکنندگان داخلی باقی مانده، اعتماد به تولیدات ساخت ایران و استفاده از تجهیزات و دستگاه‌هایی است که با دست توانمند جوانان و استعدادهای کشور تولید شده‌اند. تجربه ثابت کرده که هیچ چیزی از تولیدات خارجی و وارداتی کمتر نیست و حتی با کیفیتی بالاتر و قیمت‌هایی چند برابر ارزان‌تر نسبت به نمونه‌های خارجی در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار می‌گیرند. شرکت دانش‌بنیان «پارس آزما» که نخستین کارخانه بزرگ تولید انواع تجهیزات آزمایشگاهی مطابق با استانداردهای جهانی در ایران لقب گرفته، در سال 1368 فعالیت خود را آغاز کرد. شرکت «پارس آزما» با حضور هر‌ساله در نمایشگاه ایران ساخت، در نمایشگاه دوازدهم نیز طیف گسترده‌ای از محصولات و تجهیزات آزمایشگاهی خود را به نمایش گذاشته است.

نخستین تولیدکننده دستگاه تست طول عمر شیشه و لامپ LED در کشور

آرش مزارعی، مدیر تولید شرکت «پارس آزما»، در حاشیه دوازدهمین دوره نمایشگاه ایران ساخت در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «شرکت ما بیش از 36 سال است که در زمینه تولید تجهیزات آزمایشگاهی فعالیت می‌کند و بیش از 70 درصد محصولات آزمایشگاه‌های صنعتی و طبی را تولید می‌کنیم و حدود 20 کشور مختلف نیز صادرات داریم. محصولات تولیدی ما بر اساس تکنولوژی روز هستند و قابلیت خواندن اطلاعات را از محیط‌های غیرکاری دارند؛ به این صورت که شما می‌توانید به تجهیزات خود متصل شده و با توجه به مجهز بودن به سیستم اینترنت اشیاء (IOT) داده‌ها را در تلفن همراه خود داشته باشید و با اتصال به دستگاه، بتوانید دما، رطوبت و برودت دستگاه را تغییر داده و اطلاعات را در تلفن همراه خود ذخیره کنید.»

دستگاهی را نداشته باشیم سفارشی‌سازی می‌کنیم

یوسف جلیلی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «پارس آزما»، درباره تنوع تولیدات و محصولات شرکت به «فرهیختگان» گفت: «تنوع محصولات ما بسیار بالاست به گونه‌ای که در حال حاضر 164 قلم محصول تولید می‌کنیم اما برخی همکاران ما کمتر از 10 قلم محصول تولید می‌کنند و تنوع تولیدات ندارند. به‌طورکلی، شرکت ما قابلیت تولید 70 تا 80 درصد نیاز تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی را داریم و از صفر تا 100 همه کاری انجام می‌دهیم و قادر به تجهیز آزمایشگاه‌های نوساز از قبیل سکوبندی، میزبندی، کمدبندی و پارتیشن‌بندی هستیم و تمام تجهیزات و دستگاه‌های موردنیاز آنها را نیز تأمین می‌کنیم. بنابراین، زمانی که مشتری به ما مراجعه می‌کند، هرگز او را ناامید نمی‌کنیم و نمی‌گوییم دستگاه مورد نظر را نداریم یا نمی‌توانیم تولید کنیم؛ چرا‌که تمام امکانات را هم از نظر نیرو، تسهیلات و نیز تخصص در اختیار داریم و اگر هم دستگاهی را نداشته باشیم، به صورت سفارشی تولید می‌کنیم. تفاوت شرکت ما با سایر شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی در این است.»

مزارعی درباره طیف گسترده‌ای از محصولات این شرکت اظهار کرد: «به دلیل دانش‌بنیان بودن شرکت، دستگاه‌های ما به صورت مرتب در حال به‌روزرسانی هستند. برای محیط‌های کشت، دستگاه‌های چمبر (اتاقک یا محفظه) دمایی را تولید کرده‌ایم. چمبرها یا ژرمیناتورها در دو نمونه گیاهی و دارویی تولید می‌شوند. چمبرهای دارویی برای تست‌های مختلف روی بسته‌بندی داروها استفاده می‌شوند که در تست مقاومت در مقابل رطوبت، نور آفتاب و دما مورد استفاده قرار می‌گیرند. چمبرهای گیاهی نیز برای رشد گیاه تعبیه شده‌اند به طوری که شبیه‌سازی نور کامل خورشید با طیف‌های کامل و روز و شب را ایجاد می‌کند که داده‌ها را به صورت 24 ساعته ذخیره می‌کند و از راه دور می‌توانید به آنها دسترسی داشته باشید. همچنین، انواع دستگاه‌های تست لامپ LED را تولید می‌کنیم مانند دستگاه تست طول عمر و دستگاه چرخه دمایی که داشتن آنها برای شرکت‌های تولیدکننده لامپ LED اجباری است. این دستگاه‌ها به‌صورت اتومات در یک سیکل کاری حدود 1000 ساعته، به مدت یک ساعت بر هرکدام از سیکل‌های منفی 40 و مثبت 40 باقی می‌مانند و لامپ‌های خط، به مدت 1000 ساعت در آن باقی مانده و تست می‌شوند. ما در زمینه تست طول عمر شیشه و لامپ LED نیز تجهیزاتی را تولید کرده‌ایم و درواقع، اولین مجموعه در کشور هستیم که این تجهیزات را تولید می‌کند. دستگاه شیشه‌های دوجداره، دستگاهی است که طول عمر گاز موجود در میان شیشه، کیفیت شیشه و مدت زمانی را که تابش نور خورشید و سرما می‌تواند روی شیشه تأثیر بگذارد، برای تولیدکننده اندازه‌گیری می‌کند. دستگاهی که برای تست طول عمر لامپ LED به کار می‌رود نیز دستگاهی است که با روشن و خاموش کردن متعدد در دماهای مختلف، تست زمان عمری را اعلام می‌کند که برای لامپ LED می‌توان مشخص کرد.»

دستگاه‌های کشت سلولی هوشمند؛ جدیدترین تولید شرکت

مدیر تولید این شرکت دانش‌بنیان همچنین درباره تازه‌ترین محصول این شرکت که در یک سال اخیر تولید شده است، به «فرهیختگان» گفت: «جدیدترین محصول تولید ما، انکوباتورهای CO2 است که برای کشت سلول استفاده می‌شوند و می‌توانید در بازه 5 تا 20 درصد گاز CO2 داشته باشید و کشت سلولی را انجام دهید. این دستگاه نوع دیجیتال است و به تولیدکننده اجازه می‌دهد به‌طور همزمان اطلاعات دستگاه را روی تلفن همراه خود داشته باشد و از منزل نیز نمونه خود را مشاهده و کنترل کند. این دستگاه مجهز به قفل اتومات است و قابلیت این را دارد که سه نفر با داشتن رمز بتوانند در دستگاه را باز کنند. هر کدام از این سه نفر که در دستگاه را باز کند، رمز آن در تلفن همراه دو نفر دیگر نشان داده خواهد شد که کدام یک از این سه نفر برای آخرین بار نمونه دستگاه را بررسی کرده است. این دستگاه تجاری‌سازی شده و نمونه مشابهی نیز از این دستگاه توسط سایر همکاران در داخل تولید می‌شود که عملکرد خوبی هم دارند.»

مزارعی در مورد نمونه‌های خارجی و جنبه‌های رقابتی این محصول اشاره کرد: «انکوباتورهای CO2 تولید شرکت «ممرت» آلمان جزء بهترین شرکت‌ها در تولید این دستگاه هستند و با بهترین تولیدات روز اروپا نیز قابل مقایسه‌اند. در نظرسنجی‌ای که از محصولات شرکت «ممرت» درباره معایب و محاسن این محصول خارجی انجام دادیم، موفق شدیم با استفاده از نظرات مصرف‌کنندگان، تجهیزات خود را به‌روز و براساس نیاز مشتریان تغییر دهیم. شرکت ما جزو اولین تولیدکنندگان این دستگاه بوده و حدود 4 سال است که تولید می‌شود و امسال نیز یک به‌روزرسانی در این دستگاه انجام دادیم و آن را به‌صورت کاملاً هوشمند تولید کردیم.»

گروه R&D شرکت تمام مراحل تولید و فنی را انجام می‌دهند

جلیلی اشاره کرد: «تجهیزات تولیدشده در شرکت ما به‌روز است و الگوی ما نیز شرکت‌های مطرح دنیا مانند «ممرت» و «هتیش» آلمان است به طوری که ما با بررسی تازه‌ترین تجهیزات و امکاناتی را که در این شرکت‌ها تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرند، پیاده می‌کنیم. درواقع، این اقدام ما به ضرر ماست؛ چرا‌که همین کار هزینه بالایی را برای ما به همراه دارد و باید مرتب در حال تغییر باشیم. اما تمام این سختی‌ها را به جان خریده‌ایم؛ چرا‌که نمی‌توانیم بپذیریم دستگاهی را که 10 سال پیش تولید کرده‌ایم با همان امکانات 10 سال پیش روانه بازار کنیم. ما در گروه R&D حدود 10 نفریم که همگی افرادی تحصیل‌کرده‌ایم و هر کدام در یک رشته تخصص داریم. این گروه R&D فعالیت همکاران خارجی را به دقت مورد بررسی قرار داده و داده‌های آن‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و حتی به‌عنوان مثال، دستگاه‌های تولید شرکت «ممرت» آلمان را خریداری کرده و بعد بررسی جزئیات، خودمان را با آن تطبیق می‌دهیم و به‌نوعی آن را بومی‌سازی می‌کنیم تا متوجه شویم از چه برنامه‌هایی استفاده شده و چه امکانات و قطعاتی در آن به کار رفته است. به این ترتیب، تمام امکانات آن دستگاه را روی دستگاه‌های خودمان پیاده‌سازی می‌کنیم. به عبارتی، تمام دستگاه‌هایی را که ما در شرکت تولید می‌کنیم، بعد از یک تا دو سال بار دیگر بازبینی و به‌روز می‌شوند و مانند قبل ادامه پیدا نمی‌کنند.» 

دستگاه‌ها را مرتب به‌روزرسانی می‌کنیم

او همچنین افزود: «گروه R&D شرکت از توانایی بالایی برخوردارند به طوری که هم برنامه‌نویسی دستگاه‌ها را انجام می‌دهند و هم در زمینه انجام کار‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از مهارت کافی برخوردارند و به‌اصطلاح دستمان باز است به طوری که هر زمانی که متوجه شویم تغییری در دستگاه‌ها ایجاد شده، این کار را انجام می‌دهند یا حتی طبق پیشنهاد همین گروه، ممکن است تغییر مؤثری را در دستگاه‌ها ایجاد کنیم تا عملکرد بهتر، کیفیت و ایمنی بالاتری را برای دستگاه‌ها متصور شویم. درواقع، از آنجایی که این تغییرات دست ماست، به راحتی می‌توانیم این تغییرات را انجام دهیم. ای‌کاش شرکت‌ها در این زمینه بیشتر فعالیت می‌کردند و به فکر به‌روز کردن دستگاه‌ها و تجهیزات خود بودند. من هرگز دوست ندارم شرکت ما باشد و دیگران نباشند، بلکه هر چه این قبیل شرکت‌ها بیشتر باشند، خیر و برکت شرکت ما هم بیشتر است؛ چرا‌که می‌خواهم سایر شرکت‌ها نیز موفق باشند.» 

مدیر این شرکت دانش‌بنیان درباره کیفیت محصولات تولید‌شده در این شرکت گفت: «متأسفانه با وضعیت فعلی بازار، قطعاتی که خریداری می‌شوند، قیمت‌های بالایی دارند؛ به‌عنوان مثال، ما کمپرسور «دانفوس» آلمان را داخل یخچال‌های تولید شرکت استفاده می‌کنیم که در حال حاضر 18 میلیون تومان برای خرید آن هزینه می‌کنیم، در حالی که کمپرسور مشابه چینی با قیمت 3 میلیون تومان هم در بازار موجود است. اما تولیدکننده از نمونه چینی استفاده می‌کند تا قیمت تمام‌شده دستگاه پایین‌تر شود. اما معمولاً دستگاه‌های تولید شرکت ما قیمت‌های بالاتری دارند؛ چرا‌که قطعات گران‌قیمت‌تری در تولید آن‌ها استفاده می‌کنیم. ما شاید یک‌سوم یا یک‌چهارم چنین شرکت‌هایی هم سود نمی‌بریم اما قانع هستیم و کیفیت تولیدات خود را پایین نمی‌آوریم.»

بیش از 70 درصد تجهیزات کشور تولید داخلند

مزارعی با بیان چالش فرسوده بودن تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی و نیاز به رفع آن و نیز نقش نمایشگاه ایران ساخت، به راهکار این شرکت برای رفع مشکل فرسوده بودن تجهیزات آزمایشگاهی خارجی اشاره کرد و گفت: «ما تلاش کرده‌ایم فراتر از نمایشگاه ایران‌ساخت، با اطلاع در صفحه‌های مربوط به شرکت در فضای اینترنتی و سایت‌های مختلف، با گارانتی‌های دراز مدت و بیش از 10 سال خدمات پس از فروشی که به مشتری ارائه می‌کنیم، بتوانیم این رضایت را در مشتریان ایجاد کنیم و در یک راهکار درازمدت، دستگاه‌های خارجی را که دچار مشکل شده‌اند، با جابه‌جایی برد‌های الکترونیکی و بارگذاری برد‌های تولید شده در شرکت روی دستگاه‌ها به‌روز‌رسانی کنیم.» 

او درباره سهم شرکت‌های داخلی در تأمین نیاز کشور گفت: «بیش از 70 درصد تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز را شرکت‌های داخلی تأمین می‌کنند و تنها محصولات خاصی هستند که وارد می‌شوند. به طوری که یک آزمایشگاه تنها ممکن است یک دستگاه وارداتی داشته باشد و بقیه دستگاه‌ها همگی تولید داخلند. انواع آون‌ها، دستگاه‌های استریل، کشت سلولی و شیکر‌ها در بیشتر آزمایشگاه‌ها تولید داخل هستند.» 

باید به جوانان و تولید مملکت بها داد

مدیر این شرکت دانش‌بنیان درباره مشکلات تولیدکنندگان داخلی بیان کرد: «در حال حاضر، متأسفانه دستگاه‌ها و تجهیزات از سوی بسیاری از شرکت‌ها در سامانه قرار داده می‌شوند و مراکز دولتی از هر شرکتی که قیمت ارزان‌تری برای دستگاه‌ها اعلام کرده باشد، خریداری می‌کنند. در این بین، شرکت‌هایی مانند شرکت ما که به دنبال پایین آوردن کیفیت محصولات نیست، با مشکل مواجه می‌شوند که ما با همین مشکل دست به گریبانیم. ارگان‌های دولتی به‌عنوان مثال، دستگاه «شیکر» (همزن) تولید برخی شرکت‌ها را خریداری می‌کنند که قیمتی یک‌پنجم قیمت محصول شرکت ما دارند، در صورتی که ما ده‌ها برابر برای تولید چنین دستگاهی که به طور هوشمند برنامه‌ریزی شده، هزینه کرده‌ایم و کارشناس شرکت برای آن برنامه‌نویسی کرده و تمام قطعات توسط نیرو‌های شرکت مونتاژ شده است بنابراین، اگر چند سال دیگر با مشکلی مواجه شود، به راحتی آن را تعمیر می‌کنیم. به عبارتی، منفعت مشتری در این است که با صرف هزینه‌ای بالاتر، تا سال‌ها بتواند از دستگاهی با کیفیت بالاتر استفاده کند.»

میزان فروشی که داریم هزینه‌های ما را هم پوشش نمی‌دهد

جلیلی در ادامه با بیان چالش‌ها عنوان کرد: «شرکت‌هایی مانند ما از سوی ارگان‌های دولتی حمایت لازم را دریافت نمی‌کنند. کشور هر اندازه هم که معادن و مخازن مختلف داشته باشد، در نهایت به اتمام می‌رسد اما آنچه که به پایان نمی‌رسد، جوان و تولید مملکت است و خیلی باید به آن بها داد و از آن مراقبت کرد تا بتواند ادامه دهد. ماه گذشته، یک میلیارد و 280 میلیون تومان فروش شرکت، کمتر از میزان هزینه ما بوده است. ما تا چه زمانی می‌توانیم به این روند ادامه دهیم اما تنها به خاطر 50، 60  نیروی جوانی که در این شرکت مشغول به کارند، مجبور به ادامه کاریم. اگر این شرکت تعطیل شود، تکلیف این تعداد نیروی مستعد و جوان چه می‌شود. تمام این حرف‌ها، درد دل تولیدکننده‌های ماست.» 

شرکت‌های خارجی به راحتی در نمایشگاه‌ها فعالیت می‌کنند

جلیلی با اشاره به هفتمین نمایشگاه بین‌المللی مواد و صنایع شیمیایی، تجهیزات و خدمات آزمایشگاهی که در اواسط آبان‌ماه گذشته در مصلای تهران برگزار شد و نیز توانمندی تولیدکنندگان داخلی برای تأمین نیاز داخل به «فرهیختگان» گفت: «متأسفانه اتفاقی که در این نمایشگاه شاهد آن بودیم، افزایش شمار واردکنندگان در این حوزه بوده که غرفه‌هایی را هم برای ارائه و تبلیغ محصولات خود در اختیار داشتند که این اتفاقاً با توجه به مسئله تحریم همخوانی ندارد. از این رو، به دلیل خارجی بودن محصولات آن‌ها، تولیدکننده داخلی هم نسبت به خرید کالای خارجی رغبت از خود نشان می‌دهد. همین امر، باعث می‌شود تولیدکننده داخلی تمایلی به خرید کالای داخلی از خود نشان نمی‌دهد. مسئله‌ای که در این میان مطرح می‌شود، این است که ما، خودمان هم خودمان را قبول نداریم و این اصلاً خوب نیست و در عوض اینکه روی تولیدات داخلی ایراد گذاشته می‌شود، باید در راستای رفع ایرادات و نقایص موجود گام برداشت. اما در نمایشگاه ایران ساخت به دلیل تولید داخل بودن تجهیزات و نوع نمایشگاه موجود، از شرکت‌های خارجی به‌عنوان تولیدکنندگان وارداتی استفاده نشده است اما در نمایشگاه یک ماه گذشته، تعداد شرکت‌های خارجی حتی از شرکت‌های داخلی هم بیشتر بود.»

ایران ساخت در اعتمادسازی بی‌تأثیر نبوده است 

مدیر تولید این شرکت درباره ارزیابی نمایشگاه ایران‌ساخت عنوان کرد: «از آنجایی که ما هرسال در نمایشگاه ایران ‌ساخت شرکت می‌کنیم، نسبت به سایر نمایشگاه‌هایی که در سایر شهر‌ها نیز برگزار می‌شود، بازخورد خوبی را از آن‌ها دریافت می‌کنیم؛ اما بهتر است مساعدت بیشتری در بازپرداخت‌های پولی تولیدکنندگان انجام شود. این نمایشگاه تأثیر لازم را بر تولیدات داخلی گذاشته است؛ چراکه ما توانسته‌ایم طی برخوردی که با مشتریان داشته و نظراتی که از آنان دریافت کرده‌ایم، اطلاعات مورد نیاز خود را روی دستگاه اعمال کرده و از این رو، برای ما بسیار مفید بوده است. او همچنین درباره میزان تأثیرگذاری این نمایشگاه بر اعتمادسازی برای مشتریان اظهار کرد: «فکر می‌کنم نمایشگاه ایران ‌ساخت آن‌طور که باید نتوانسته است بر اعتمادسازی برای مشتریان تأثیرگذار باشد، چراکه در بازخوردی که از مشتریان در نمایشگاه ایران ‌ساخت دریافت می‌کنیم، گله‌مند بوده و انتظار دارند که این نمایشگاه، شرایط مساعدتری را برای بهره‌مندی آن‌ها از محصولات ایران ساخت فراهم کند تا بتوانند در درازمدت پرداخت خود را انجام دهند.»

مشتریان با اعتماد به سمت تولید داخل می‌آیند

با توجه به تحریم‌های موجود و نیاز تولیدکنندگان صنایع مختلف به تأمین تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی، شاید این تصور ایجاد شود که بعد از برداشته شدن تحریم‌ها و امکان خرید محصولات خارجی، بار دیگر مشتریان به سراغ تولیدکنندگان خارجی رفته و از تولیدکنندگان داخلی روی برگردانند. اما مزارعی، اعتماد مشتریان را بسیار تأثیرگذار دانست و افزود: «شاید در ابتدا اجبار باعث شده بود تولیدکنندگان صنایع به سراغ تولیدات داخلی بیایند، اما بسیاری از مشتریان بر این باورند که انتظار نداشتند محصولات داخلی چنین کیفیت بالایی داشته باشند و این تنها به‌خاطر دید منفی است که نسبت به تولید داخل داشته و همیشه به خودزنی عادت کرده‌ایم و محصولات خارجی را از ایرانی بهتر می‌دانیم، به سمت محصولات داخلی نمی‌آمدند اما در حال حاضر، وضعیت بسیار مساعدتر از قبل شده است و نمی‌توان ایران ساخت را در افزایش این اعتماد، بی‌تأثیر دانست.»