کلانشهر تهران روزهای زیادی از سال را زیر سایه سنگین آلودگی هوا می‌گذراند. در این میان، آمارهای هولناک از تأثیر آلودگی هوا بر سلامت عمومی، زنگ خطر جدی را به صدا درآورده است. علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت، صبح روز گذشته در نشست بررسی وضعیت آلودگی هوا اعلام کرد که تنها در تهران، «سالانه ۷ هزار مرگ» به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به آلودگی هوا منتسب است. اگرچه این عدد ترسناک است، اما در سطح کشور نیز وضعیت به همین وخامت است. یعنی ما در ایران «سالانه حدود ۳۰ تا ۳۵» هزار نفر را بر اثر آلودگی هوا از دست می‌دهیم.

علاوه بر تهران، کلانشهرهای دیگر هم از این معضل رنج می‌برند. آن‌چنان که در این نشست مطرح شد، میانگین غلظت آلاینده‌ها در شهر اصفهان به عدد «۳۵ میکروگرم بر مترمکعب» می‌رسد که در مقایسه با استاندارد «۵ میکروگرم بر مترمکعب» سازمان بهداشت جهانی، رقمی «شش برابر» است. این سطح آلودگی منجر به بیش از ۲ هزار مرگ و ایجاد هزینه‌ای معادل ۷۹۶ میلیون دلار برای این شهر شده است. علاوه بر این، حدود ۲.۵ میلیون نفر از جمعیت این شهر به‌طور مستقیم در معرض اثرات مخرب این آلودگی قرار دارند.

یکی از مشکلات اساسی در مدیریت آلودگی هوا، نبود معیارهای شفاف برای تصمیم‌گیری است. علاوه بر حفظ سلامتی مردم، کاهش تردد در سطح شهر و در ادامه کمتر شدن آلاینده‌ها بخش دیگری از علت تعطیلی مقاطع تحصیلی و ادارات است. فارغ از اینکه این موضوع چقدر به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند، اساسا پدر و مادرهای شاغل تکلیفشان در برابر وضعیت اطلاع‌رسانی تعطیلی مدارس مشخص نیست.

تشدید فعالیت فیک‌نیوزها در روزهای آلودگی هوا مصداق بارز نبود اطلاع‌رسانی دقیق درباره تعطیلی یا باز بودن مدارس است. به محض نزدیک‌شدن به این روزهای سال، برخی از کانال‌ها در فضای مجازی حتی اسمشان را به اخبار آلودگی هوا تغییر می‌دهند و مدام تبلیغاتشان را با این عنوان به خورد مردم می‌دهند. در این حالت دو مورد می‌تواند به کمک والدین بیاید:

1. وجود یک پارامتر دقیق و مشخص برای تعطیل شدن یا نشدن مدارس و ادارات. اگر چنین معیاری وجود داشته باشد، والدین حتی دیگر نیازی به رصد شبانه اخبار برای اطلاع از وضعیت تعطیلی ندارند و مسئله تا حد زیادی حل می‌شود.

2. وجود یک مرجع اطلاع‌رسانی رسمی و «به‌موقع». سال گذشته دانش‌آموزان، دانشجویان و کارمندان باید اخبار را تا لحظات پایانی شب دنبال می‌کردند تا تکلیف فردایشان مشخص شود. حتی در بعضی از روزها، تصمیم نهایی برای اعلام تعطیلی به صبح همان روز موکول می‌شد. این وضعیت در تهران و کلانشهرهایی که ترافیک و مسیرهای طولانی دارند، اصلا خوشایند نبود و نارضایتی عمومی شدیدی به دنبال داشت. این رویکردهای ضدونقیض باعث شده تا والدین، معلمان، دانش‌آموزان و کارمندان در برنامه‌ریزی‌های خود دچار مشکل شوند.

این تصمیم‌گیری‌های واکنشی و لحظه‌ای، نشان‌دهنده نبود زیرساخت‌های کافی برای مواجهه با شرایط بحرانی است. علاوه‌بر این، تعطیلی مدارس تنها به بخشی از جامعه محدود می‌شود، در‌حالی‌که منابع اصلی آلودگی مانند خودروهای سنگین، صنایع آلاینده و نیروگاه‌های قدیمی همچنان فعال‌اند.

متن کامل گزارش علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید