سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شرکت کرد و به سوالات مجری این برنامه پاسخ داد.
عراقچی در پاسخ به سوالی در مورد تحولات سوریه و اینکه آیا تحولات اخیر در سوریه حاصل یک توافق پشت پرده است و آیا در این زمینه غافلگیری ایجاد شده است؟ گفت: به نظرم همه چیز روشن است. تحلیل‌ها و اخبار دلالت می‌کرد که چنین حرکتی انجام شود. از تحولات و تحرکات ادلب اطلاع داشتیم، دولت سوریه نیز اطلاع داشت و ما اطلاعات مربوط به این موضوع را به دولت و ارتش سوریه ارائه کرده بودیم.
او ادامه داد: آنچه که غافلگیر کننده بود، ناتوانی ارتش سوریه در مقابله با این حرکت و سرعت تحولات در سوریه بود. در دیداری که بنده و آقای لاریجانی با آقای بشار اسد داشتیم، خود ایشان هم از عملکرد ارتش سوریه متعجب و گلایه‌مند بود و مشخص بود که حتی در دولت سوریه تحلیل درستی از وضعیت ارتش سوریه وجود نداشت. من فکر می‌کنم که ارتش سوریه بیشتر درگیر جنگ روانی شد تا اینکه در میدان درگیر جنگ باشد، تبلیغات و فضاسازی‌هایی که در فضای مجازی و غیره صورت گرفت، در کاهش انگیزه‌های ارتش سوریه موثر بود. این فقط برای ایران غیرمنتظره نبود بلکه برای بسیاری از کشورهای منطقه نیز این سرعت تحولات غیرمنتظره بود.
عراقچی در بخشی از سخنان خود گفت: در جریان این اتفاقات، یک طراحی پشت صحنه از طرف آمریکا و رژیم صهیونیستی وجود داشت که محور مقاومت را دچار مشکل پی‌درپی کند.
این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران در بخشی از صحبت‌های خود در این گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به کمک ایران به دولت سوریه در مبارزه با داعش در سال‌های گذشته گفت: توصیه جدی ما در این سال‌ها به دولت سوریه این بوده که با معارضین خود وارد گفت‌وگو شود و از طریق مسالمت‌آمیز بدون اینکه صدمه‌ای به مردم وارد شود، مسائل را حل کند.
وزیر خارجه ایران همچنین در پاسخ به این سوال که در دیداری که با «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه در هفته گذشته داشته چه توصیه‌ای به او کرده است؟ گفت: توصیه کردیم که روحیه ارتش سوریه تقویت شود و این کاری بود که باید خود آقای بشار اسد انجام می‌دادند و اینکه با مردم سوریه تعامل بیشتری انجام شود، چراکه آنچه که حکومت‌ها را حفظ می‌کند، مردم هستند.
هیچ وقت قرار نبود جایگزین ارتش سوریه شویم
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخش دیگر صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی درباره حمایت‌های ایران از سوریه در در طول سال‌های گذشته گفت: ما در چند دهه گذشته ارتباطات قوی با سوریه داشتیم. این ارتباطات و حمایت‌ها را در سه حوزه مختلف می‌توانم تقسیم کنم. یکی در حوزه مقاومت است. سوریه یکی از اعضای مهم محور مقاومت بوده و نقش بسیار مهمی در مقابله با رژیم صهیونیستی و حمایت از فلسطینی‌ها ایفا کرده و در این مسیر هم قهرمانانه ایستاده است. فشارهای زیادی را تحمل کرد ولی هیچ‌گاه از این آرمان کوتاه نیامد
عراقچی افزود: سوریه همراهی با محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران داشت و از ابتدای جنگ تحمیلی، دولت سوریه ارتباط نزدیکی با ما داشت و از ما حمایت می‌کرد. ما همواره از سوریه به عنوان عضو بسیار مهم در حوزه مقاومت حمایت کرده‌ایم.
وی تصریح کرد: حوزه دوم که با سوریه همکاری کرده و حمایت کردیم، در مبارزه با داعش بود. داعش به عنوان پدیده منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای ظهور پیدا کرد و یک ائتلاف بین‌المللی برای مقابله با آن ایجاد شد و نقش اصلی را در مقابله با داعش هم در عراق و هم سوریه، ایران ایفا کرد. این حقیقت وجود داشت که اگر با داعش در عراق و سوریه نجنگیم، مجبوریم در قلمرو خود بجنگیم.
این دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: ما به سوریه نیرو اعزام کردیم و با ارتش سوریه همراه شدیم و موفق شدیم داعش را شکست دهیم. پیروزی بر داعش نتیجه دستاورد شهید سلیمانی بود و ایشان نیروهای مختلف را در عراق و سوریه بسیج کردند. وقتی داعش شکست خورد، نیروهای ما که به درخواست دولت سوریه رفته بودند به درخواست دولت سوریه خارج شدند. وظیفه دیگری در آنجا نداشتیم، البته تعدادی نیروها بودند که مسئولیت مستشاری داشتند.
او تصریح کرد: مقوله سوم حمایت ما از دولت سوریه به ارتباط دولت دمشق با مردم خودش و گروه‌های معارض سوری مربوط می‌شود و ما در این خصوص دخالتی نداشتیم و همواره دولت سوریه را به گفت‌وگو با مخالفان و یافتن راه‌حل سیاسی دعوت کرده بودیم. تشکیل روند آستانه مقدار زیادی در همین جهت بود. ایران، روسیه و ترکیه روندی را درست کردند و دیروز آخرین جلسه آن را در دوحه داشتیم. تشکیل این روند برای این بود که این سه کشور به انجام اصلاحات سیاسی در سوریه کمک کنند.
عراقچی همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی گفت: نقش اصلی در مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه را البته به درخواست دولت‌های عراق و سوریه، ایران ایفا کرد و ما نیرو اعزام کردیم. البته این عمدتا برای تامین امنیت خود ما بود و برای ما تهدید بزرگی بود که مجبور بودیم با داعش خارج از قلمرو خود مقابله کنیم. در نهایت موفق شدیم داعش را شکست دهیم. پیروزی بر داعش عمدتا دستاورد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی بود.
او در مورد گروه‌های معارض سوری اظهار کرد: گروه‌های معارض سوری، طیف‌های مختلفی هستند. برخی از گروه‌های معارض سوری در لیست گروه‌های تروریستی قرار دارند. دیروز در نشست آستانه مجدداً دولت سوریه را تشویق کردیم که با معارضین مشروع گفت‌وگو کند و معارضین مشروع گروه‌هایی هستند که در لیست گروه‌های تروریستی قرار ندارند. ما هیچ وقت توصیه به عدم مذاکره نکرده‌ایم و همواره دولت سوریه را تشویق به مذاکره با معارضین خود کرده‌ایم.
عراقچی همچنین گفت: تهاجم اخیر برخلاف روند آستانه بود. یکی از اهداف آستانه کمک ایران، روسیه و ترکیه به دولت و معارضین برای شکل‌گیری گفت‌وگو و اصلاحات سیاسی و همچنین در صورت لزوم، تغییرات در قانون اساسی بود اما این مسیر به خوبی پیش نرفت. دولت آقای اسد در این خصوص انعطاف و سرعت کمی داشت. بحث داخلی سوریه به خود دولت و ارتش سوریه مربوط بود. این همان قسمتی است که دچار مشکل شد و ارتش سوریه نتوانست وظیفه خود را انجام دهد. ما هیچ وقت قرار نبود جایگزین ارتش سوریه در حل‌وفصل مسائل داخلی یا مقابله با معارضین باشیم. حضور رزمی ما در سوریه برای مبارزه با داعش بود و پس از شکست داعش خاتمه پیدا کرد و همچنین برای حمایت از مقاومت بوده است.
مقاومت متوقف نمی‌شود
دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود با بیان اینکه «ما تحولات منطقه را رصد می‌کنیم و نگرانی‌هایی در بین کشورهای منطقه در ارتباط با تحولات سوریه وجود دارد»، اظهار کرد: از جمله نگرانی‌هایی که وجود دارد، امکان وقوع جنگ داخلی در سوریه بین گروه‌های مختلف، تجزیه و یا فروپاشی سوریه و اینکه سوریه مامن گروه‌های تروریستی شود.
عراقچی افزود: یکی دیگر نگرانی‌هایی که ما داریم، سوءاستفاده رژیم صهیونیستی از تحولات در سوریه و اقدامات تجاوزکارانه این رژیم است که این تحرکات هم آغاز شده است. گروه‌های مقاومت از نزدیک تحرکات رژیم صهیونیستی را رصد می‌کنند.
او همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر تحولات سوریه بر جریان مقاومت و اینکه گفته می‌شود مقاومت سوریه را از دست داده است و همچنین راه ما با لبنان با از دست دادن سوریه بسته شده است، گفت: جبهه مقاومت یک سال است شرایط سختی را گذرانده و یک مقاومت مثال‌زدنی را از خود نشان داده است. کسی باور نمی‌کرد رزمندگان فلسطینی در غزه با وجود بمباران و محاصره، هنوز مقاومت کنند. حزب‌الله هم توانست خود را به سرعت سازماندهی کند و رژیم صهیونیستی را مجبور به تن دادن به آتش‌بس کند. مقاومت یک تفکر و مکتب است که راه خود را طی می‌کند، سوریه نقش مهمی در حمایت از مقاومت داشت اما این طور نیست که مقاومت متوقف شود.
وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود مسیر ارتباطی ما با حزب‌الله با توجه به تحولات سوریه بسته شده است، گفت: مسیر ارتباطی ما با یمن چگونه است؟ مگر باز است؟ مسیر ارتباطی ما با غزه مگر باز است؟ اما یمن و غزه مقاومت می‌کنند. مقاومت راه خود را پیدا می‌کند چراکه یک آرمان مقدس است. ممکن است یک محدودیت‌هایی ایجاد شود، قبلا هم بوده اما مقاومت راه خود را باز کرده و توانسته سلاح و نیروهای خود را تامین کند. کسی نباید فکر کند با خارج شدن سوریه از مدار مقاومت که من مطمئن نیستم این اتفاق بیفتد، راه‌ها بسته می‌شود. این‌طور نیست که با تحولات در سوریه، حزب‌الله دچار مشکل شود.
ورود افراد به سفارت ایران در دمشق سازماندهی شده نبوده است
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در مورد وضعیت سفارت سوریه در تهران گفت: ما منتظر هستیم که ببینیم چه حکومتی در سوریه مستقر می‌شود و اگر به نقطه‌ای رسیدیم که حکومتی که در دمشق مستقر شده است را مورد شناسایی قرار دهیم، سفارت سوریه در تهران را تحویل آن‌ها می‌دهیم، البته تا آن زمان سفیر و کارمندان فعلی در سفارت مستقر خواهند بود.
عراقچی همچنین در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت سفارت ایران در سوریه گفت: با طرف‌های مختلف در سوریه در مورد امنیت سفارتخانه خود و کنسولگری‌مان و اماکن مقدسه در سوریه صحبت کردیم، آن‌ها به ما تضمین‌هایی داده‌اند که حرمت این اماکن حفظ می‌شود. البته صبح امروز عده‌ای به سفارت ما ورود پیدا کردند ولی صحنه‌ها نشان می‌دهد که این ورود سازماندهی شده نبوده و توسط مسلحین انجام نشده است.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه «اتفاقی که در مورد کنسولگری ایران در حلب رخ داد اتفاق زشتی بود و این اتفاق در این ابعاد در مورد سفارت خانه‌مان در دمشق رخ نداد»، گفت: برای ما حفظ امنیت و احترام اماکن مقدسه مهم است ،در این خصوص تضمین‌هایی به ما داده شده است و تا آنجا که خبر دارم بی‌حرمتی انجام نشده است.
عراقچی همچنین با اشاره به تدابیر اندیشیده شده برای بازگرداندن ایرانیانی که همچنان در سوریه هستند، گفت: روند بازگرداندن این افراد آغاز شده و ان‌شاءالله امشب کسانی که همچنان در سوریه حضور دارند از جمله کسانی که مثلاً در پروژه‌ها و شرکت‌های عمرانی مشغول به کار هستند، به کشور بازگردانده خواهند شد.
تبادل پیام بین ایران و آمریکا همواره وجود داشته است
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تبادل پیامی بین ایران و آمریکا در ارتباط با موضوع سوریه انجام شده است، گفت: تبادل پیام بین ایران و آمریکا چیز جدیدی نیست و همواره وجود داشته است و فقط در خصوص سوریه نیست، در مورد مسائل مختلف است در مورد مسائلی که لازم از طرفین از آن آگاه شود تا از سوءتفاهمات جلوگیری شود.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در مورد سرنوشت روند آستانه و اینکه آیا این روند دامه پیدا می‌کند؟ گفت: روز گذشته در ابتدا نشست سه کشور عضو روند آستانه برگزار شد و در نشست دوم پنج کشور منطقه به آن ملحق شدند. در جلسه‌ای که دیروز داشتیم این علاقمندی وجود داشت که این روند ادامه پیدا کند. ادامه این روند بستگی به تحولات در سوریه و دمشق دارد، ولی برداشت من این است که ما در آینده به این روند احتیاج خواهیم داشت و امیدوارم که مشورت‌های سه کشور ایران روسیه و ترکیه ادامه پیدا کند.
در صحنه فعلی سوریه هر احتمالی وجود دارد
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه گفت‌وگوی خود با شبکه خبر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی معتقدند که بعد از تحولات سوریه، ناامنی‌ها در منطقه ادامه پیدا خواهد کرد و ممکن است دیگر کشورهای منطقه از جمله عراق را نیز در بر بگیرد، اظهار کرد: در این پیش‌بینی‌ها پایه‌هایی از واقعیت وجود دارند، امکان گسترش درگیری در منطقه وجود دارد نه فقط در عراق. وقتی پای گروه‌های تروریستی باز شود، زمینه ایجاد ناامنی در منطقه فراهم می‌شود و از طرف دیگر توطئه صهیونیست‌ها در منطقه نیز وجود دارد. در همین چهارچوب ما باید هوشیاری لازم را داشته باشیم، همان‌طور که اشاره شد در این پیش‌بینی‌ها پایه‌هایی از واقعیت وجود دارد و باید مراقبت کرد.
او در پاسخ به سوالی در مورد آینده سوریه، با بیان اینکه «ما از نزدیک تحولات سوریه را دنبال خواهیم کرد تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد»، گفت: گروه‌های مسلح در سوریه مستقر شده‌اند ولی واقعیت این است که طیفی از گروه‌های مختلف در سوریه هستند و اینکه آن‌ها برای حکومت در سوریه به یک توافق برسند، امر آسانی نیست. ما حمایت می‌کنیم تا اراده مردم در سوریه با استفاده از سازوکارهای دموکراتیک و مردم سالارانه در این کشور حاکم شود و آنچه که خواست مردم سوریه است محقق شود ولی همان‌طور که اشاره کردم به نظرم مسیر آسان نخواهد بود.
عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است در سوریه اتفاقاتی مانند لیبی و یا عراق رخ دهد، اظهار کرد: در صحنه فعلی سوریه هر احتمالی وجود دارد. از طرف دیگر برخی از کشورهای منطقه از آنچه که در سوریه اتفاق افتاده ناراضی هستند و ممکن است که یک سری تحرکات شروع شود و در واقع تعارض منافعی که که بین برخی از کشورهای منطقه وجود دارد، کار را سخت می‌کند.
احتمال اینکه آتش‌بس در غزه ظرف چند هفته آینده برقرار شود وجود دارد
وزیر خارجه ایران تاکید کرد: عامل اصلی در این موفقیت حرکت اخیر (مسلحین) در سوریه، فقط ارتش سوریه بود که ایستادگی نکرد وگرنه نیروهای مقاومت به‌رغم اینکه در جاهای دیگر دستشان بند بود، ولی آمدند و نقش خود را ایفا کردند. اگر ارتش سوریه ایستادگی کرده بود، حتی حلب هم سقوط نمی‌کرد. تصور ضعف از مقاومت اساسا باطل است. مقاومت یک آرمان است و هیچ وقت از بین نمی‌رود و ضعیف نمی‌شود. حماس و حزب‌الله استوار ایستاده‌اند و ایران هم با اقتدار و هوشمندی مسائل را دنبال می‌کند و ما همچنان حامی مقاومت هستیم و خواهیم بود.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در پاسخ به سوالی در مورد زمان‌بندی انتخاب‌شده برای تحولات در سوریه و اظهارات نتانیاهو و برخی از مقامات صهیونیستی در این زمینه گفت احتمالاً این زمان‌بندی در محاسبات نقش داشته است، با توجه به درگیری حزب‌الله در لبنان، رودررو بودن ایران با رژیم صهیونیستی و درگیر بودن روسیه در اوکراین.
عراقچی در پاسخ به سوالی تصریح کرد: از نظر ما قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل می‌تواند ملاک مناسبی برای تشکیل یک دولت فراگیر در سوریه که طرف‌های مختلف در آن نقش ایفا کنند، باشد.
او همچنین در پاسخ به سوالی در مورد نحوه تعامل ایران با گروه‌های مسلح سوریه که اکنون در دمشق مستقر هستند گفت: ما تحولات سوریه را از نزدیک رصد می‌کنیم، تعامل ما با آن‌ها بستگی به رفتار آن‌ها خواهد داشت، اینکه چه سیاستی را در مقابل جمهوری اسلامی ایران و در مقابل شیعیان سوریه اتخاذ می‌کنند، چه فاصله‌ای بین آن‌ها و رژیم صهیونیستی خواهد بود، چه فاصله‌ای بیان آن‌ها و گروه‌های تروریستی خواهد بود، همه این‌ها را ملاحظه خواهیم کرد و بر اساس آن رفتار، رویکرد خود را تنظیم خواهیم کرد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در پاسخ به سوالی در مورد برخی از اخبار منتشر شده در ارتباط با احتمال آتش بس در غزه تا قبل از ۲۰ ژانویه و روی کار آمدن ترامپ گفت: آتش بس در غزه پیچیدگی‌های خودش را دارد، احتمال اینکه آتش‌بسی ظرف چند هفته آینده برقرار شود وجود دارد ولی باید منتظر ماند و دید.
او در همین ارتباط گفت: اسرائیل و شخص نتانیاهو با هدف اعلام شده نابودی حماس وارد غزه شدند و اگر الان با حماس وارد آتش بس شوند یعنی قبول شکست و این موضوع مهر تاییدی بر شکست اسرائیل در غزه خواهد بود.