تنوع ژانر در سینمای ایران موضوع گف‌وتگوی ویژه برنامه رادیویی «سینمازاویه» بود که با حضور سجاد نورورزی، مدیر پردیس سینمایی آزادی، ابراهیم عامریان، تهیه‌کننده سینما و محمد محمدی منتقد و روزنامه‌نگار سینمایی مورد بحث و واکاوی قرار گرفت.

سلطه تولید و نمایش کمدی‌ها
سجاد نوروزی مدیر پردیس سینما آزادی در پاسخ به این پرسش که آیا سینمادارها تمایلی به نمایش فیلم‌های غیرکمدی ندارند، گفت: ما در شرایط فعلی اساساً فیلم غیرکمدی نداریم. هم اکنون سه چهار فیلم کودک و نوجوان و انیمیشن ، سه فیلم کمدی و تعداد محدودی فیلم غیرکمدی اکران می شود که صاحبان این آثار غیرکمدی هم دل به اکران های دو هفته‌ای داشتند و صرفاً برای خالی نبودن عریضه فیلم ها را اکران کردند و قصدشان اکران بلند مدت نبود.
وی افزود: از ابتدای امسال فقط یک فیلم غیرکمدی «بی بدن» توانست اقبال مخاطب را بگیرد که اگر تمهیداتی برای اکران آن فراهم می شد قطعاً فروش بیشتری داشت.
مدیر پردیس سینما آزادی با اشاره به اینکه سه فیلم جدی و غیرکمدی به نام «متری شش و نیم»، «شبی که ماه کامل شد» و «سرخ پوست» در سال 1398 و قبل از کرونا با رعایت استانداردهای حرفه ای و کیفی در فیلمنامه تولید شدند اظهار کرد: این سه فیلم غیرکمدی روی هم رفته با بلیت 20 هزار تومانی80 میلیارد تومان فروش داشتند و علت اینکه الان ما در سال 1403، ادعا داریم 77 درصد فروش سینما مربوط به فیلم های کمدی است این است که اساساً فیلم غیرکمدی تولید نشده است.
محمد محمدی، منتقد سینما و روزنامه درباره موضوع تنوع در ژانر سینمای ایران اظهار کرد: واقعیت این است که ذائقه مخاطب تغییری نکرده و تاریخ سینمای ایران حداقل در چهار دهه اخیر ثابت کرده هر وقت فیلم غیرکمدی خوب و استانداردی ساخته شود مخاطب دارد.
وی با اشاره به اینکه تعداد فیلم‌های کمدی اکران شده در سال 1402 برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران از سایر ژانرها بیشتر بود افزود: علت پررنگ تر شدن سینمای کمدی در سینمای ایران طی سال های اخیر این است که سیاست گذاری سینمایی در دولت سیزدهم به سمت و سوی فیلم‌های کمدی رفت. ما در سال گذشته فیلم 18 فیلم کمدی داشتیم و از پنج فیلم آماری، چهار فیلم کمدی در صدر قرار گرفتند.
این منتقد سینما متذکر شد: اهتمام و سیاست گذاری و ریل گذاری دولت در حوزه سینما طی سه سال گذشته بیشتر به سمت سینمای کمدی رفت و طبیعی است که مردم هم به سمت تماشای فیلم های کمدی سوق پیدا کنند.
ابراهیم عامریان، تهیه‌کننده سینما که در حال حاضر فیلم «هفتاد سی» را بر پرده اکران دارد اظهار کرد: امسال از 50 فیلم اکران شده 13 فیلم آن کمدی بوده و فروش بالای این تعداد فیلم به معنای تسخیر کردن سینما نیست ضمن اینکه ما در یکی دو سال اخیر فیلم اجتماعی قوی نداشتیم بنابراین نمی توان فیلم‌های کمدی را محکوم کرد. عامریان تصریح کرد: اگر امروز آثاری شبیه به فیلم «ابد و یک روز» یا «متری شش و نیم» اکران شود شاید به اندازه آن موقع فروش نکنند چون آن موضوع مختص زمان خودش بوده و امروز سینمای اجتماعی ما به مسائل دیگری نیاز دارد.
سجاد نوروزی در ادامه و با تاکید بر تغییر نیافتن سلیقه مخاطب گفت: ما امسال فیلم کمدی غیر استاندارد بدون فروش هم زیاد داشتیم مانند فیلم «قیف» که صرفاً به خاطر حضور بازیگر شاخصی چون رضا عطاران در دو هفته تا یک عددی فروخت اما بعد از آن از گردونه اکران خارج شد. به عبارتی، ذائقه مخاطب تغییر نکرده و اثری نیست که بتواند این جای خالی را برای مخاطب پر کند.

نقش تبلیغات و کیفیت اثر در تنوع ژانر
نوروزی با اشاره به فروش 120 میلیارد تومانی فیلم «مست عشق» فقط طی یک ماه اکران گفت: به دلیل اینکه مخاطب آنچه که توقع داشت را از فیلم نگرفت و تبلیغات سینه به سینه بین مخاطبان اتفاق نیفتاد فروش این فیلم متوقف شد. این سینمادار افزود: اگر تنوع ژانر در حالت استاندارد رعایت شود و فیلم های باکیفیت و خوبی در ژانرهای غیرکمدی داشته باشیم مطمئناً استقبال وسیعی از فیلم ها صورت خواهد گرفت.
ابراهیم عامریان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه میزان از فروش فیلم های شما توسط تبلیغات شبکه های ماهواره‌ای بوده اظهار کرد: ما برای این موضوع هزینه‌ای نکردیم و خودشان به صورت خودجوش، تبلیغاتی که ما در فضای مجازی داشتیم را در شبکه های ماهواره‌ای تبلیغ می کنند که البته تأثیر بسیار زیادی هم بر افزایش مخاطب دارد.
نوروزی در ادامه این بحث اشاره کرد که وقتی آثار کمدی توسط شبکه های تلویزیونی کشورمان تبلیغ نمی‌شوند عملاً مرجعیت آثار هنری و سرگرمی به خارج از کشور هدایت می شود.
محمدی نیز در مورد نقش تبلیغات در جدب مخاطب گفت: سینمای کمدی و غیرکمدی یا همان اجتماعی ظرفیت جذب مخاطب را دارند اما نباید فراموش کرد که تبلیغات هم صرفاً یک عامل کمک کننده است و نقش تعیین کننده ای ندارد.

ساختن کمدی: یک کار ساده و کم‌ دردسر!
محمد محمدی ضمن انتقاد از نوع سیاست گذاری سینمایی در دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: شورای پروانه ساخت و نهادها و شوراهای بررسی کننده خیلی در حوزه فیلم‌های اجتماعی سختگیری می کنند. متأسفانه در دولت گذشته خیال خود را راحت کرده بودند و فیلم کمدی بدون دردسر می ساختند و سنیمای اجتماعی و دفاع مقدس را حاشیه ساز می دانستند.
وی با بیان اینکه سینمای کمدی آسان ترین راه برای آوردن مخاطب به سینما و بالا بردن فروش است و بعد از اکران هم هیچ تجمعی جلوی وزارت ارشاد صورت نمی گیرد گفت: سینمای اجتماعی حرف برای گفتن دارد، تذکر می‌دهد و به دلیل اینکه اتفاق و چالشی را مطرح می‌کند حاشیه دارد و لذا خیلی‌ها حاضر نیستند پای آن بمانند.
ابراهیم عامریان در مخالفت با کم‌دردسر بودن ساخت کمدی در ایران و اینکه حاشیه امنی برای فیلم‌های کمدی وجود ندارد گفت: واقعیت این است که فیلم کمدی ساختن و پروانه گرفتن به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست. برای مثال فیلم «دینامیت» سه سال توقیف بود و بعد از سه سال اکران شد اما ما هیچ سروصدایی نکردیم.

راه علاج، اقتباس است
سجاد نوروزی با تذکر این نکته که ژانر غیر کمدی در همه دنیا متکی بر ارتباط وسیع با ادبیات داستانی و اقتباس است اظهار کرد: متأسفانه این ارتباط در ایران منهدم شده و اساساً چنین چیزی در ایران نداریم و یکی از دلایل کم‌رونقی ژانر غیرکمدی هم این است که همه فیلم ها در یک بازه زمانی از هم تقلید کردند و مخاطب هم آن ها را پس زد.
مدیر پردیس سینما آزادی از ضرورت ورود جدی نهادهای دولتی به آثار غیرکمدی درست و استاندارد به عنوان راهکار فوری برای علاج بی‌ژانری سخن گفت و افزود: اگر نهادهای دولتی به جای پول هایی که طی سالیان گذشته در سینما هدر دادند و فیلم های بی مخاطب ساختند به اقتباس و هویت و اساطیر ما توجه می کردند الان شاهد این وضعیت نبودیم.
محمدی با بیان اینکه اقتباس در حوزه هنرهای نمایشی اعم از سینما و تئاتر موجب بالا رفتن کیفیت فیلمنامه و نمایشنامه می‌شود، گفت: یک فیلم خوب لزوماً فیلم پرمخاطبی نمی شود و به کرات این اتفاق افتاده که فیلم خوب داشتیم اما پرمخاطب نشده است مانند فیلم «موقعیت مهدی».
مدیر پردیس سینما آزادی از تعداد کم سالن‌های سینما در ایران انتقاد و تصریح کرد: اشتباه ما در سینمای ایران این است که می خواهیم در حوزه تولید و توزیع و تبلیغات چرخ را دوباره اختراع کنیم و از تجربیات جهانی درس نمی‌گیریم.
نوروزی با بیان اینکه شیوه اکران فیلم در ایران مندرس و مربوط به دهه هفتاد است گفت: ما با شیوه اکران مربوط به دهه هفتاد و فاقد تبلیغات نمی‌توانیم موفق عمل کنیم و محکوم به شکست هستیم.