فرهیختگان: هر از چندگاهی در فضای مجازی، تصاویری از قطع درختان در بلوارها یا خیابان‌هایی از پایتخت دست به دست می‌شود و پیرو انتشار این تصاویر، شهرداری تهران و سازمان بوستان‌ها و فضای سبز جزئیات و دلایل قطع یا هرس کردن درختان را اعلام می‌کنند. گاهی اوقات، این تصاویر مربوط به مدت‌ها یا حتی سال‌ها پیش است و شهرداری تهران ماجرای هرس درختان مذکور را رد می‌کند. اما واقعیت این است که گاهی اوقات هرس درختان پایتخت به دلیل بیماری و احتمال سرایت آفت به سایر درختان انجام می‌شود. آفت‌شناسان سازمان بوستان‌ها و فضای سبز ترجیح می‌دهند برای حفظ سلامت سایر درختان آن ناحیه، درخت بیمار را هرس سنگین کنند.
روز گذشته، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، درباره همین ماجرا و قطع درختان در برخی نقاط پایتخت گفت: «وقتی درختان دچار بیماری می‌شوند و به‌خصوص وقتی سن درختان بالا می‌رود، کاری نمی‌توان کرد. متأسفانه این حجم دود و هوای آلوده، درختان کنار خیابان را از بین می‌برد. شهرداری وظیفه دارد که درختان را نگه دارد، اما وقتی درختان دچار بیماری می‌شوند و به‌خصوص وقتی سن آنها بالا می‌رود، کاری نمی‌توان کرد. متأسفانه این حجم دود و هوای آلوده، درختان کنار خیابان را از بین می‌برد و اینکه درختانی توانسته‌اند با این وضعیت باقی بمانند، خیلی خوب است. حفظ درختان وقتی در کنار خیابان و با حجم بالایی از تردد قرار دارند، مشکل است. البته شهرداری وظیفه دارد که مدام شرایط درختان را بررسی کند و در صورت قطع درخت، جای آن درخت را بکارد.»
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز: شهرداری هیچ درختی را قطع نمی‌کند
علی محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز، اما ماجرا را این‌گونه توضیح داد: «از آقای چمران پرسیدند که اگر درختی خشک باشد، چه باید کرد؟ گفت که در سامانه ثبت می‌شود و پس از ثبت، مجوز آن از طریق کمیسیون تبصره ذیل ماده ۷ صادر می‌شود. سپس شهرداری نسبت به کاشت درخت از همان گونه درخت خشک شده و خطرناک اما سازگار با محیط و مناسب اقدام می‌کند.» مختاری همچنین در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «درختی که سالم است، قطع نمی‌شود. درخت سبز هیچ‌گاه قطع نمی‌شود، مگر اینکه بیمار باشد یا خشک شود. در این صورت، درخت باید بررسی شود. هیچ‌کس نمی‌تواند درختی را بدون مجوز قطع کند. باید توجه داشته باشیم که درخت یک موجود زنده است و همان‌طور که انسان بیمار می‌شود و به پزشک مراجعه می‌کند، درخت هم در صورت آفت‌زدگی باید توسط کارشناسان بررسی و درمان شود.»
مختاری همچنین ادامه داد: «درختی که آفت دارد، باید ابتدا بررسی شود. اگر بیماری مسری باشد، مانند سرطان رنگی که برای چنارها مثال زده شد، باید اقدامات لازم صورت گیرد. درخت باید از خاک بیرون آورده شود و خاک آن تعویض گردد تا از سرایت آفت به دیگر درختان جلوگیری شود. درخت جدید از همان گونه و با محیط مناسب کاشته می‌شود تا سرانه فضای سبز در محله یا خیابان تأمین گردد. درختانی که جایگزین می‌شوند، معمولاً ۱۰ یا ۱۵ ساله هستند، نه نهال. این درختان به‌طور کامل سالم هستند و پوشیدگی ریشه و پوسیدگی ریشه در آنها وجود ندارد.»
ممکن است درخت از درون پوسیدگی داشته باشد
او همچنین گفت: «طوقه درخت‌ها یا همان تاج ریشه باید مورد توجه قرار گیرد. بعد از آن، این درخت‌ها حتماً توموگرافی می‌شوند و اسکن انجام می‌گردد. یعنی همان‌طور که شما دیدید، مثلاً در اسکن مغز انسان برای مشاهده وضعیت مغز یا مشکلات آن استفاده می‌شود. در درختان نیز این اسکن آوند چوبی را نشان می‌دهد و بررسی می‌کنیم که آیا پوسیدگی دارد یا خیر. ممکن است یک درخت سبز باشد، ولی در داخل آن پوسیدگی وجود داشته باشد که اگر طوفان بیاید، ممکن است درخت سقوط کند و به چیزی آسیب برساند. بنابراین، این موارد به دقت بررسی می‌شود. برای مثال، درخت‌هایی که ممکن است در معرض سقوط باشند، اسکن می‌شوند تا اگر پوسیدگی یا مشکل دیگری وجود داشته باشد، شناسایی شود. حتی اگر درخت ظاهر سالمی داشته باشد، ممکن است با یک طوفان شدید سقوط کند و خساراتی به بار آورد. در این صورت، باید از آنها محافظت کنیم. این کار با اسکن درخت‌ها و بررسی وضعیت آنها انجام می‌شود.»
مختاری عنوان کرد: «اگر درختی دچار پوسیدگی باشد یا مشکلاتی در ریشه داشته باشد، می‌توان با استفاده از مهار کردن آن از سقوط آن جلوگیری کرد. برای این کار از دو شاخه استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند که درخت را ثابت نگه دارند تا به کسی آسیبی نرسد. مطمئن باشید که تمامی این موارد به دقت بررسی و کنترل می‌شود تا از خطرات جلوگیری شود.»
البته گاهی اوقات احتمال دارد که درختان در شرایط خوبی به سر نبرده باشند و به دلیل عدم مراقبت، آفت‌زده شده باشند. نمونه این ماجرا را در پارک سرخه حصار شاهد بودیم و «فرهیختگان» در این خصوص دو گزارش به تفصیل در همین شماره منتشر کرد. این‌بار اما ماجرا فرق می‌کرد و در صورت ماندن درختان در آن منطقه، احتمال انتقال سرطان رنگی به درختان همجوار نیز وجود داشت. این را محمدابراهیم فرآشیانی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به «فرهیختگان» گفت.
عضو مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور: سرطان چنارها مسری است
او همچنین در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «این ماجرا مربوط به چند اصله چنار است و بیماری‌ای که گفته می‌شود، یعنی بیماری سرطان رنگی چنار، در بین چنارهای تهران وجود دارد. این بیماری باعث مرگ و میر چنارها نیز می‌شود. گاهی اوقات با علائم کمبود آهن، اشتباه گرفته می‌شود. بنابراین اگر همکاران گیاه‌پزشک سازمان شهرداری تهران، چند اصله درختی که خشک شده را می‌خواستنند از محیط خارج کنند؛ راه اشتباهی نبود و یکی از راه‌های کارشناسی این است.»
این عضو مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور همچنین ادامه داد: «جهت جلوگیری از سرایت بیماری به درختان دیگر، تهمیدات گیاه‌پزشکی باید انجام شود. این بیماری میان چنارها مسری است. بعضی از آفات و بیماری‌ها هستند که درختان پیر را درگیر می‌کنند. مثال ساده‌تر این است که در انسان نیز ماجرا همین است و برخی بیماری‌ها مربوط به افراد مسن است. چراکه جریان شیره گیاهی درخت کمتر می‌شود و قدرت مقابله با جوانه آفات را از دست می‌دهد. با توجه به موقعیت هر منطقه، هر درخت راهکار درمانی خود را دارد اما وقتی یک بیماری در اکوسیستم شهری وجود دارد، تقویت درختان و داشت درختی بهتر به طور کلی توصیه می‌شود.»
آلودگی تهران و جهان گرمایی دو عامل اصلی قتل چنارهای تهران
فرآشیانی همچنین دلیل درگیر شدن درختان چنار به سرطان رنگی را این‌طور عنوان کرد: «درختان چنار تهران اکثرا در مناطق بسیار آلوده‌اند. هوای تهران معمولا شرایط درگیر شدن با سرطان رنگی درختان چنار را فراهم می‌سازد. این‌طور نیست که بگوییم دلیل سرطان رنگی چنارها، انجام نشدن عملیات داشت است. شرایط چنارها و سرطان رنگی‌شان، با شرایط درختان سرخه حصار متفاوت است. آنچه که روشن است این است که آلودگی تهران آسیب جدی به درختان می‌زند. همچنین شرایط جهانی به سمت گرم شدن است و باید گرم شدن اقلیم را درنظر گرفت. گرمای بی‌سابقه زمستان بر شرایط چنارها تاثیر گذاشته است. اما این‌طور نیست که نسبت به چنارهای واقع در خیابان‌های اصلی تهران کم‌مراقبتی شود. کم‌مراقبتی معمولا در برخی پارک‌ها دیده می‌شود اما در رابطه با درختان چنار خیابان‌ها، این‌طور نیست.»