بالاخره پس از گذشت چهار ماه، دولت به یکی از جدی‌ترین آزمون‌های زیست‌محیطی خود رسید. هیئت‌دولت بین دوراهی مازوت‌سوزی و روشنایی یا تأمین سلامت مردم، با وجود موج منفی احتمالی برای خاموشی‌ها، آنطور که اعلام شد درنهایت به نفع سلامت مردم رأی داد.
با مصوبه تازه هیئت‌دولت «برای تأمین سلامت مردم» استفاده سوخت مازوت در نیروگاه‌های اراک، اصفهان و کرج ممنوع شد. با صدور دستور توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور، وزارت نیرو مکلف شد ناترازی انرژی را از طریق قطعی برق رفع کند. این ممنوعیت از شنبه اعمال شد و آن‌گونه که روز گذشته اعلام شد به دلیل کمبود انرژی، خاموشی‌هایی در فصل سرد خواهیم داشت.
عجیب‌ترین و جالب‌ترین نکات در ماجرای مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، اعلام ضدونقیض مازوت سوزی در کشور است. این تناقض به‌حدی فاحش است که یک مقام مسئول عالی‌رتبه زیست‌محیطی در عرض یک‌سال به جمع‌بندی مشخصی نرسیده، مثلاً درحالی‌که در یکی از ماه‌های سال اعلام کرده در نیروگاه اراک یا البرز مازوت‌سوزی نداریم، ماه بعد اعلام می‌کند با توجه به نیاز نیروگاه، در همان نیروگاه مازوت سوزی داریم. این بخش از گزارش، درباره تناقضات اعلام مازوت‌سوزی توسط مسئولان مختلف است.
15 آبان 1402
میثم سعیدی، مدیرکل روابط عمومی سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست: جز نیروگاه بعثت هیچ‌کدام از نیروگاه‌ها امکان مازوت‌سوزی ندارند و مخزن مازوت نیروگاه بعثت نیز پلمپ است. نیروگاه‌هایی هم که دوستان شورای‌شهر گفتند، یکی در نزدیک قزوین و یکی در فردیس کرج است که هیچ‌کدام از آنها، مازوت‌سوزی نداشته‌اند. ما هر شب گشت و پایش داریم و شرایط این نیروگاه‌ها و هر واحدی را که ممکن است آلایندگی داشته باشد، رصد می‌کنیم.
22 آبان 1402
علی سلاجقه، مدیرسابق سازمان حفاظت محیط‌زیست: به‌عنوان امین مردم اعلام می‌کنم مازوت‌سوزی در هیچ‌یک از پالایشگاه‌هایی که نزدیک کلانشهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این اتفاق فقط برای نیروگاه‌هایی می‌افتد که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند،. طبق ابلاغیه روز گذشته، چندین نیروگاهی که در کلانشهرها هستند، به‌هیچ‌وجه مجوز مازوت‌سوزی ندارند.
8 آذر 1402
جعفر سالاری‌نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی: نیروگاه‌های تهران پارسال و سال قبل از آن نیز از نفت کوره استفاده نکردند و برای زمستان امسال هم از آن استفاده نخواهند کرد. در تهران و سایر کلانشهرها مصرف نفت کوره نداریم. صنایع عمده گاز و نفت گاز مصرف می‌کنند و نفت کوره مصرف نمی‌کنند، بلکه این فراورده از ماه‌شهر و بندرعباس صادر می‌شود.
8 آذر 1402
جعفر سالاری‌نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی: به هیچ عنوان در تهران مصرف مازوت نداریم و افرادی که چنین ادعاهایی را طرح می‌کنند، باید با توجه به اینکه کیفیت سوخت و آلودگی هوا دغدغه مردم است، مستندات خود را ارائه کنند.
15 آذر 1402
داریوش گل‌علی‌زاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست: نیروگاه منتظرالقائم کرج هم تاکنون صرفاً گاز مصرف کرده و به‌هیچ‌وجه مازوت نسوزانده است و این کار را نخواهد کرد. در اصفهان هم دو نیروگاه داریم که امسال مازوت‌سوزی نداشته‌اند. نیروگاه شازند استان مرکزی هم امسال مازوت مصرف نکرده است. نیروگاه‌ها عامل آلودگی هوای شهر‌ها نیستند. هرسال زمانی که با وارونگی دما مواجه می‌شویم، شاخص کیفیت هوا در شرایط ناسالم قرار می‌گیرد. ۹۴ درصد تولید انرژی کشور وابسته به سوخت فسیلی است، اثرات تجمعی این همه انتشار می‌تواند باعث افزایش آلودگی شود.
15 آذر 1402
مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور: شیر مازوت نیروگاه منتظر قائم کرج پلمپ است و فعلاً امکان استفاده از مازوت ندارد. سوخت نیروگاه سیکل ترکیبی قزوین مخلوطی از گاز و مازوت است تا تأثیرات آلودگی هوا را کاهش دهد.
تأیید مازوت‌سوزی و چند سؤال
تمام اظهارات بالا، مبنی بر عدم مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های کشور است. این درحالی است که چند وقت بعد محسن پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران 19 آذرماه 1402 اعلام کرده بود: «بر اثر شرایط تحریمی مصرف مازوت در کشور رو به افزایش است و از ۱۶ نیروگاه، ۱۴ نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند. نیروگاه‌های ایرانشهر، منتظر قائم، شهید رجایی، رامین، شهید سلیمی، منتظری، سهند، تبریز، زرند، بندرعباس، طوس، بیستون، شهید مفتح و شازند ازجمله نیروگاه‌هایی‌اند که مازوت‌سوزی داشته‌اند.»
درنهایت علی سلاجقه، رئیس سابق سازمان محیط‌زیست نیز خودش در دی‌ماه سال گذشته علی‌رغم تأکید بر نبود مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های کشور گفته بود: «در حال حاضر ما در سه استان تهران، البرز و اصفهان اصلاً بحث مازوت‌سوزی نداریم. در بحث شازند همان روز که ما به‌عنوان امین مردم این را گفتیم و اعلام کردم تا آن موقع سوخت مازوت انجام نشده بود. همان روز با توجه به اینکه کمبود گاز به وجود آمده بود، خود وزارت نفت با وزارت نیرو هماهنگ کردند و گفتند کمبود گاز به‌عنوان سوخت سالم برای کشور وجود دارد، آمدند در اطلاعیه‌ای از سوی شرکت‌های ملی گاز و برق در استان اعلام کردند و گفتند با توجه به اینکه سوخت نداریم و سهمیه سوخت این مناطق هم تمام‌شده، به دلیل آن که مردم با مشکل مواجه نشوند ناچاریم از مازوت استفاده کنیم که این اتفاق افتاد.»
در این میان و با توجه به تناقضات در اعلام مازوت‌سوزی؛ جدی‌ترین مسئله این است که اگر بنا به گفته‌های مسئولان قبلی محیط‌زیست مازوت سوزی در کرج، اصفهان و اراک نداشتیم، پس هیئت‌دولت تصمیم به توقف چه چیزی گرفته است؟ اما از این پرسش مهم‌تر این است که در کل کشور و تمام کلانشهرها، سهم مازوت از آلاینده‌ها چقدر است و چرا به‌طور شفاف درصد و سهم مازوت از آلایندگی کلانشهرها اعلام نمی‌شود؟ به‌جز نیروگاه‌ها صنایعی مانند سیمان اصفهان و سیمان سیستان‌وبلوچستان نیز از سوخت مازوت استفاده می‌کنند. اگر توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها یک تصمیم به نفع سلامت مردم بود، پس سرنوشت دیگر صنایعی که از مازوت استفاده می‌کنند، چه خواهد شد و محیط‌زیست قرار است برای آنها چه تصمیمی اتخاذ کند؟
اکنون و در پی توقف مازوت سوزی در سه نیروگاه کشور، بدنیست محیط زیست برای شفاف سازی اذهان عمومی به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
متن کامل گزارش زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید