پانزدهمین نمایشگاه نانو از 13 آبان برپا شده و میزبان علاقه‌مندان به این فناوری است. در بین بازدیدکنندگان، دیدن شخصیت‌های خارجی که دیگر به یکی از اتفاقات عادی نمایشگاه تبدیل شده، نشان می‌دهد جامعه هدف شرکت‌کنندگان نمایشگاه صرفاً داخلی نیست. سفرا و رایزنان سفارتخانه‌های مختلفی این روزها در قالب نشست‌ها یا تورهای بازدید به محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران می‌آیند تا در بین تازه‌ترین دستاوردهای شرکت‌های ایرانی، بهترین‌‌ها را متناسب با نیازهای کشورشان انتخاب کنند. افشین رمضی، مدیر توسعه تعاملات بین‌المللی ستاد فناوری نانو در گفت‌وگو با «فرهیختگان» جزئیات حضور مهمانان دیپلمات نمایشگاه را تشریح کرده و بخشی از آخرین فعالیت‌های مشترک بین‌المللی این ستاد را بیان کرده که در ادامه مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.
سفرای برخی از کشورها تاکنون به نمایشگاه آمده‌اند و از دستاوردهای فناوران ایرانی دیدن کرده‌اند. توضیح دهید نمایشگاه پانزدهم تاکنون میزبان سفرای کدام کشورها بوده و در طول حضور یا نشست‌های صورت گرفته چه نکاتی مطرح شده است؟
چندین سال است همزمان با برگزاری نمایشگاه نانو، یک نشست نیز با نمایندگان دیپلماتیک کشورها برگزار می‌کنیم. از آن‌ها دعوت می‌شود تا با آخرین برنامه‌ها، دستاوردها و محصولات ما در حوزه نانو آشنا شوند. بیشتر با کشورهایی که برای توسعه تعاملات، هدف صادراتی ما هستند ارتباط برقرار می‌کنیم. امسال میزبان نمایندگان دیپلماتیک (سفیر یا رایزن بازرگانی) کشورهای مختلف ازجمله ونزوئلا، اردن، اسلواکی، زیمباوه، سودان، یمن، بورکینافاسو، سنگال، فیلیپین، اتیوپی، مالزی، برونئی، روسیه، قرقیزستان و عربستان سعودی بودیم.
همزمان با دومین روز برگزاری نمایشگاه این نشست برگزار شد و ارائه‌ای از آخرین فعالیت‌های ایران در حوزه نانو به آن‌ها داده شد. سوالات آن‌ها را پاسخ دادیم و نقشه راهی برای توسعه تعاملات و همکاری‌های بین‌المللی مشخص شد. بعد از جلسه، توری برگزار شد و افراد با توجه به علایق خود و محصولاتی مورد نظرشان برای رفع نیازهای کشورشان، به گروه‌های مختلف تقسیم شدند و از غرفه‌ها بازدید کردند. در این بازدید افراد با غرفه‌داران و شرکت‌های ما آشنا شدند و از آخرین محصولات تولیدی کشور در حوزه‌های مختلف نانو مثل دارو، ساختمان، پوشش و دیگر حوزه‌های حاضر در نمایشگاه دیدن کردند.
دیپلمات‌های بازدیدکننده از نمایشگاه نسبت به کدام حوزه‌ها رغبت بیشتری داشتند؟
مختلف بود. باتوجه به نیاز کشورها، علایق‌شان نیز متفاوت است. به عنوان مثال کشور عربستان سعودی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی ابراز تمایل به همکاری کرد و علاقه‌مند به انجام پروژه‌ها و تحقیقات مشترک در حوزه نانو نیز هستند. برزیل در حوزه داروها خصوصا داروی درمان بیماری سالک که تولید ایران است و داروی منحصر به فردی در این زمینه است درخواست همکاری داده است. در حال حاضر این بیماری جزء معضلات این کشور است و همه‌گیر شده است. همچنین در حوزه کشاورزی نیز ابراز تمایل به همکاری کردند. یکی دیگر از محصولاتی که به سفیر برزیل ارائه شد، دستگاه نانو حباب‌ساز بود که انقلابی در بخش کشاورزی گلخانه‌ای و پرورش آبزیان ایجاد کرده است. این دستگاه کاربردهای متعددی در زمینه تصفیه آب دارد. موارد متعدد و مختلف است.
گفت‌وگوی صورت گرفته تاکنون در سطح اولیه بوده یا به امضای قرارداد هم منجر شده است؟
با برخی از کشورها همکاری داریم و این نشست و بازدید به منظور تقویت زمینه‌های همکاری بوده است. ولی یک‌سری صحبت‌ها هم انجام شد؛ مثلا سفیر عربستان برای انعقاد همکاری در حوزه پزشکی، دارویی و تعاملات علمی و فناورانه تمایل خود را نشان داد. با برخی کشورها از پیش تفاهمنامه‌های همکاری داشته‌ایم مثل فیلیپین، مالزی و برونئی که همکاریها تداوم خواهد داشت و هرساله در موعد نمایشگاه به‌روزرسانی می‌شود. برخی از این همکاریها در قالب تفاهمنامه‌ها شکل گرفته. زمانی که این تفاهمنامه‌ها نوشته می‌شوند، بندهایی به آن‌ها اضافه می‌شود که تمایلات دو طرف را برای همکاری نشان می‌دهد و بعد به امضا می‌رسند. ستاد نانو به دلیل اینکه یک نهاد دولتی و حمایتی است، قرارداد نمی‌بندد و فقط تفاهمنامه برای همکاریها نوشته می‌شود. قرارداد را شرکت‌هایی که می‌خواهند کسب و کار خود را راه بیندازند، می‌نویسند. به عنوان بخش بین الملل، تفاهمنامه‌هایی که در حوزه‌های علمی‌اند را به استادان دانشگاه‌ها ارجاع داده و این هم‌رسانی از طریق ما صورت می‌گیرد. اگر بنا بر فروش محصولات باشد این ارتباط با شرکت‌ها برقرار می‌شود.
کدام کشورها امسال به جمع مخاطبان خارجی نمایشگاه نانو اضافه شده‌اند و چند مورد از مخاطبان قدیمی نمایشگاه بودند؟
نسبت به پارسال، به تعداد حاضران در این جلسه افزوده شده است. با کشورهایی مثل روسیه، فیلیپین، مالزی، ونزوئلا همکاری‌هایی از پیش داشته‌ایم و زمانی که سفرای این کشورها در جلسه حضور پیدا می‌کنند اطلاعات خود را به‌روزرسانی می‌کنند و این حضور برای تقویت همکاری‌هاست. بعضی از کشورها امسال برای نخستین بار در جلسه حضور پیدا کردند. اسلواکی و سنگال جزء این کشورها بودند.
بازخورد کشورهایی که برای نخستین بار با فضای نمایشگاه نانو مواجه می‌شدند چگونه بود؟
وقتی که کشورها پیشرفت ایران در حوزه نانو را می‌بینند تحت تأثیر قرار می‌گیرند، خصوصا زمانی که می‌بینند صرفاً در حد مقاله نبوده و دستاوردها و محصولات را به صورت عینی در غرفه‌ها ملاحظه می‌کنند و می‌فهمند که فقط در حد حرف نیست و اتفاقات قابل توجهی افتاده است. ما بیش از هزار و 500 محصول در بازار داریم که تأیید از ستاد نانو دارند؛ البته تعداد محصولات نانو بیشتر از این تعداد است. وقتی این دوستان محصولات را می‌بینند تحت تأثیر قرار می‌گیرند و تحسین می‌کنند.
آنهایی که قبلا در نمایشگاه حضور داشتند یا بازدید کردند، ما را باور دارند و ایران را به عنوان یک قدرت نانو در دنیا پذیرفته‌اند. من در این مورد مثالی می‌زنم. عرض کردم با کشور فیلیپین همکاری در حوزه‌های مختلف داریم. درخواستی هم از وزارت علوم این کشور دریافت کردیم که می‌خواهیم با توجه به تنوعی که شما (ایران) دارید، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری نانو را برگزار کنید.
یعنی اعزام استاد داشته باشید؟
یکی از راه‌ها این بود که استادان اعزام شوند و راه دیگری هم این بود که دانشجویان این دوره به ایران بیایند. پیشنهاد ما این بود که استادان ایرانی به فیلیپین بروند. این یک‌سری مزیت داشت؛ مثلا تعداد دانشجویان بیشتری می‌توانند در این دوره حضور داشته باشند. وقتی که استادان ایرانی بروند، پروژه‌ها و پایان‌نامه‌ها هم براساس نیاز همان کشور تعیین می‌شود. یعنی با هزینه کمتر و خروجی بهتر این اتفاق رقم می‌خورد. این درخواست را دریافت کردیم. سال گذشته در دوره‌ای تحت عنوان ToT استادان ایرانی از 5 دانشگاه ازجمله صنعتی شریف، تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، اساتید فیلیپینی را آموزش دادند که با استفاده از این استادان دوره‌های تحصیلات تکمیلی نانو اجرا شود. دوره ToT برگزار شده و در حال پیگیری اخذ مجوز برگزاری دوره ارشد در این کشوریم. با توجه به اینکه اولین دوره نانوست، روال اداری خاص خود را دارد که به هر حال زمان می‌برد. وقتی کشوری مثل فیلیپین با اینکه تحریم هم نیست و محدودیتی ندارد و دسترسی به کشورهای مختلف دارد، چنین درخواستی به ایران می‌دهد، نشان می‌دهد ایران و استادان ایرانی را در حوزه نانو قبول دارد. این همکاری به نفع آن‌ها هم هست. استادان آمریکایی و اروپایی به فیلیپین نمی‌روند و از آن‌ها می‌خواهند تا دانشجویانشان را اعزام کنند. قطعاً هزینه بیشتری بابت این امر باید پرداخت کنند. از طرفی پروژه‌هایی که برای آن‌ها تعریف می‌شود یا استارتاپ‌هایی که به کمک این استادان ایجاد می‌شود، با توجه به نیاز کشورهای میزبان خواهد بود. همه این موارد باعث شده تا فلیپینی‌ها ایران را به عنوان یک قدرت در حوزه نانو انتخاب کنند.
آورده این همکاریها مثل ارائه آموزش به استادان یا برگزاری دوره‌های تحصیلات تکمیلی برای ما چیست؟
یکی از آورده‌ها، وارد شدن ارز به کشور است. مثلاً برای دوره آموزشی استادان فلیپینی این رقم 14 هزار دلار بوده است. این ارز وارد شده که در اختیار مدرسان قرار می‌گیرد، هزینه پژوهش استادان ایرانی خواهد شد. موضوع دیگر شبکه‌سازی و همکاری علمی مشترکی است که با استادان خارجی شکل می‌گیرد. وقتی شما بخواهید دوره تحصیلات تکمیلی نانو را در فیلیپین برگزار کنید، به تجهیزات لازم هم نیاز دارید. ما می‌توانیم تجهیزات ساخت ایران را در اختیار آن‌ها قرار داده و آزمایشگاه‌هایشان را تجهیز کنیم. این مورد هم برای کشور ارزآوری دارد و برای شرکت‌های داخلی مفید خواهد بود. وقتی این دانشجویان توسط استادان ایرانی آموزش می‌بینند، به نحوی شبکه‌سازی صورت می‌گیرد و این افراد سرشاخه ارتباطی ما در کشورشان خواهند شد. در کشور فلیپین چند دانشجو داریم که با استادان ما ارتباط مستقیم دارند.
با کشورهای دیگری به جز فلیپین هم چنین مراوداتی داشته‌اید؟
بله. برای ونزوئلا و اتیوپی این کار را انجام می‌دهیم.
همین مدل آموزشی؟
برای کشور ونزوئلا ترکیبی است. یعنی همزمان، هم دوره آموزشی استادانشان برگزار می‌شود و ارتباط با دانشگاه‌های این کشور برقرار شده و هم دانشجویان ونزوئلایی قرار است به ایران بیایند و البته قرار است دوره کارشناسی ارشد برای آن‌ها تدوین و برگزار شود. با این کشور به چند مدل مختلف کار را پیش بردیم. تاکنون یک دوره برگزار شده و چند کنفرانس مشترک با حضور استادان ما اجرا شده است.