دانشگاه مرکز ساخت ایده‌های جدید و نوآوری است که می‌تواند نیاز فرهنگی و اجتماعی یک جامعه را بشناسد و در راستای حل آن بکوشد. دانشگاهی در این امر موفق‌تر است که صنایع خلاق را در اولویت حوزه فرهنگی خود بگذارد. در ایران صنایع خلاق یکی از رسالت‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است. دانشگاه‌های بسیاری نیز برنامه‌های خلاقیت محوری را در این حوزه آغاز کرده‌اند؛ مانند مسابقات «ایده شو» دانشگاه‌های پیام‌نور و «رویداد ملی صنایع خلاق و فناوریهای فرهنگی» دانشگاه آزاد که در این راستا برگزار می‌شود.
بهار صنایع خلاق دانشگاه آزاد از بهمن‌ماه 99
«رویداد ملی صنایع خلاق و فناوریهای فرهنگی» در دانشگاه آزاد رویدادی است که در آن استعدادهای دانشجویان شناخته و تقویت می‌شود و همانطور که از نام آن مشخص است معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد متولی برگزاری آن است. مسئولان این معاونت چند سالی است تلاش دارند تا با استفاده از شیوه‌‌های نوین و مؤثر، ایده‌های خلاق و فرهنگ محور اساتید، کارکنان و دانشجویان را وارد زیست‌‌بوم کسبوکارهای «فناوریهای نرم فرهنگی و صنایع خلاق» کند. بر همین اساس آیین‌نامه رویداد ملی صنایع خلاق و فناوریهای فرهنگی در بهمن سال 99 ابلاغ شد تا فضایی برای شکل‌گیری کسبوکارهای خلاق و مسئله‌محور در حوزه فرهنگی، هنری و اجتماعی شکل بگیرد.
آذر 1400؛ ایستگاه اول
نخستین رویداد ملی نیز در بهار سال 1400 کلید خورد و اختتامیه آن آذرماه همان سال برگزار شد که 600 اثر از واحدهای دانشگاهی به دبیرخانه این جشنواره ارسال و پس از داوری‌‌های فنی، درنهایت ۶۰ اثر انتخاب شد. از میان ۶۰ اثر، ۱۴ طرح به فینال راه پیدا کرد که از این میان نیز ۵ اثر به‌عنوان برگزیده انتخاب شدند. این ۵ اثر در سطح ملی و گاهی در سطح بین‌المللی حرفی برای گفتن داشتند. ۹۵درصد از دانشجویانی که در نخستین دوره این رویداد شرکت کردند، دانشجویان ترم چهار و پنج لیسانس بودند. آماری که نشان‌دهنده شور و شوق و خلاقیت نسل جوان است که هر سال نیز رو به افزایش است.
خرداد 1401، صنایع خلاق به پله دوم رسید
هرچند نقش دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در توسعه صنایع خلاق روبه‌رشد بود؛ ولی چرخه تولید محصولات و محتوای فرهنگی همچنان با نیازهای واقعی کشور فاصله معناداری داشت؛ بنابراین برنامه‌ای پنج‌ساله تحت عنوان «سند تحول و تعالی دانشگاه» در سال ۱۴۰۰ در دستورکار قرار گرفت و مهرماه همان سال از این سند رونمایی شد. باتوجه‌به راه‌کنش سوم این سند «ترویج فرهنگ کسب‌وکار دانش‌بنیان و فرهنگ کارآفرینی و ارتقای توانایی علمی، فناوری و مهارتی افراد با تأکید بر نیازهای جامعه و ایجاد آمادگی جهت‌پذیرش مسئولیت‌های شغلی» دومین رویداد صنایع ملی خلاق در خردادماه سال ۱۴۰۱ همزمان با چهلمین سالگرد دانشگاه به صورت موازی با رویداد «عصر امید» برگزار شد که در آن حدود 750 طرح و ایده در حوزه صنایع خلاق از تمام واحدهای دانشگاه آزاد سراسر کشور ارسال شده و نزدیک به 193 طرح از میان آنها انتخاب شد. همانطور که پیش‌تر گفتیم در رویداد اول 600 اثر به دبیرخانه رویداد ارسال شد؛ اما در رویداد دوم باتوجه به اینکه داوری‌هایی نیز در خود استان‌ها انجام شد، این عدد به 750 اثر رسید که بیانگر رشد 25 درصدی آثار ارسال شده است.
تقاطع خلاقیت در بازارچه‌های صنایع خلاق
صنایع خلاق برای اولین‌بار با برگزاری یک رویداد ملی به متن فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه راه پیدا کرد. اما آذرماه همان سال یعنی بعد از برگزاری دومین رویداد ملی در سال 1401 بخشنامه برگزاری این نمایشگاه‌ها به واحدها هم ابلاغ شد تا تولیدات خلاقانه و فرهنگی دانشجویان منسجم‌تر شود. بنابراین قرار شد این رویداد فقط در تهران نباشد بلکه به صورت برگزاری بازارچه‌هایی در دل واحدها دنبال شود. درواقع مسئولان دانشگاه آزاد برای آنکه بتوانند جمعیت بیشتری از دانشجویان را تحت پوشش قرار دهند، این جشنواره را به بازارچه صنایع خلاق تبدیل کردند. بازارچه‌ای که در آن دانشجو با دیگر دانشجویان ارتباط گرفته و در این روند منجر به توسعه محصولات می‌شوند. مسئولان دانشگاه بر این باور بودند این بازارچه‌ها بسترهای لازم برای یادگیری بیشتر دانشجویان را فراهم می‌کنند. بنابراین در راستای همگانی شدن این فضا در دانشگاه‌های آزاد سراسر کشور بعد از دومین بازارچه صنایع خلاق، سامانه «آزاد چارسوق» در اسفند سال ۱۴۰۱ کار خود را آغاز کرد.
در این بازارچه این امکان فراهم شد تا دانشجویان بیشتری در زمان کمتر و با هزینه کمتری در این حوزه فعال باشند. به‌طوری‌که در سال 1402، 83 واحد دانشگاه آزاد بازارچه صنایع خلاق داشتند و حدود هزار و 910 محصول به بانک اطلاعاتی ما توسط این بازارچه‌ها اعلام شد و تقریبا نزدیک به 565 دانشجو نیز به‌عنوان صاحبان آثار و محصولات معرفی شدند.
متن کامل گزارش سارا طاهری و ثمین قیصری، خبرنگاران گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.