فرهیختگان: سال‌هاست که اخبار مرتبط با موش‌های تهران بازتاب گسترده‌ای در اخبار داخلی و حتی خارجی داشته است. اخباری که گاهی خیلی ترسناک است. مثل اخباری که می‌گوید در تهران به‌ازای هر یک نفر بیش از سه موش وجود دارد یا روایت‌هایی از موش‌های نروژی آدم‌خوار که منتظر زلزله تهران‌اند تا یک جشن اساسی برپا کنند؛ اما تمامی این اخبار ضدونقیض هم اصل موضوع را زیر سؤال نمی‌برد و دیگر همه می‌دانیم که تهران با معضل افزایش موش‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند. بااین‌وجود شاید فکرش را هم نکنید که در جدول آمار جهانی آلوده‌ترین شهرهای جهان به موش‌ها، هفت شهر اول متعلق به آمریکا باشد و این حیوان جونده مدیران همه شهرها را عاصی کرده و هیچ راه‌حلی برای محدودکردن زادوولد موش‌ها تاکنون جواب نداده است.
به نظر می‌رسد تصور عامه مردم از شهر موش‌ها، هند باشد. جایی که برخی از مردمش حتی موش‌ها را می‌پرستند و در معبدی به نام کارنی ماتا حداقل 20 هزار موش زندگی می‌کنند و این مردمند که غذای آنها را اعم از شیر و پنیر و انواع غذاها و شیرینی‌ها تأمین می‌کنند. اما دشنوک هند که این معبد را در خود جای‌داده در جدول جهانی آلوده‌ترین شهرهای جهان به موش، در رده بیست و پنجم قرار دارد و شهرهای شیکاگو، نیویورک، واشنگتن، بوستون، مینیاپولیس، دیترویت و کلیولند که از ایالت‌های مختلف آمریکایند جزء 7 شهر اول این جدول‌اند.
چرا موش‌ها زیاد و زیادتر می‌شوند؟
با بررسی کالبدشناسی بدن و نحوه زیست موش‌ها به‌راحتی می‌توان جواب این سؤال را داد. موش‌ها جانوران موذی و سخت‌جانی‌اند که بدن بسیار مقاومی در برابر گرما و سرما و همین‌طور سقوط از ارتفاع دارند. همچنین می‌توانند در برابر اشعه‌های مختلف دوام بیاورند. سختی دندان موش، سخت‌تر از آهن یا فولاد است و از این طریق به هر مکانی دسترسی پیدا می‌کند و به زیرساخت‌های شهری آسیب و خسارت وارد می‌کند.
موش‌ها می‌توانند در پنج زایمان، هفت تا ۱۵ نوزاد را در یک سال به دنیا بیاورند که از هفته پنجم عمرشان قابلیت زادوولد دارند. این جانوران همه‌چیزخوارند و با تغذیه از سبزی‌های موجود در زباله‌ها ویتامین موردنیاز برای بقا و زادوولد را به دست می‌آورند. به‌این‌ترتیب دفع نامناسب زباله‌ها یکی از دلایل مهم افزایش جمعیت موش‌ها در کلان‌شهرها می‌تواند باشد و به نظر می‌رسد تفکیک زباله از مبدأ کمک زیادی به کاهش جمعیت موش‌ها می‌کند.
موش‌ها و تهران
دررابطه‌با جمعیت موش‌ها در تهران اخبار متفاوت با منابع متفاوت وجود دارد. حدود 10 سال پیش یکی از رسانه‌ها گزارشی را منتشر کرد که در آن ادعا کرده بود تهران بیش از 50 میلیون موش دارد. بعد از آن مدیران شهری طی پژوهش‌هایی اعلام کردند که آمار موش‌ها در تهران فقط 1.8 میلیون یا حداکثر دو میلیون است و برخی دیگر، آماری 20 میلیونی برای موش‌های تهران قائلند. فارغ از صحت‌وسقم این اعداد و ارقام صرفاً مشاهدات میدانی آمار بالای حضور موش‌ها در تهران را تأیید می‌کند.
شهرداری تهران برای مقابله با این معضل در این سال‌ها متوسل به راه‌های زیادی شده است. سم‌پاشی یکی از این روش‌ها بوده که به نظر می‌رسد راه‌حل درست و قابل قبولی هم نیست؛ چراکه موش‌ها ساکنان زیر زمین هستند و سم‌پاشی زیرزمین هم برابر است با مسموم کردن آب‌های زیرزمینی و بسیاری مشکلات دیگر. بعد از پروژه سم‌پاشی و عدم موفقیت آن مقامات شهری تهران اقدام به راه‌اندازی تیم‌های تک‌تیرانداز کردند. هرچند تعداد جوخه‌های تک‌تیرانداز یک جنگ تمام‌عیار را به بار آورد و تعداد زیادی موش از بین رفت؛ اما این پروژه هم قطره‌ای در اقیانوسی بیکران بود. از ابتدای اسفند ۱۴۰۰ مسئولیت جانوران موذی به سازمان مدیریت پسماند شهر تهران واگذار شد.
کمیته فنی مبارزه با جانوران موذی در نواحی شهرداری مناطق تشکیل شد تا با کارشناسی و به‌کارگیری روش‌های نو و علمی، از جمله شناسایی کلونی‌های موش و طعمه‌گذاری در محله‌ها، جمعیت موش‌ها کاهش یابد. هرچند که در حال حاضر اطلاعات چندانی از چگونگی اجرا شدن این پروژه و تأثیرات آن در دست نیست؛ اما درنهایت چیزی که مشخص است اینکه استفاده از راهکارهای مختلف می‌تواند تأثیراتی اندک و موقت در جمعیت موش‌ها بگذارد. تولید‌کنندگان جدیدترین فناوری یعنی جعبه‌های هوشمند هم اعلام کرده‌اند که این جعبه‌های هوشمند را تنها یک ابزار می‌بینند نه لزوما راه‌حلی کامل.
همگام شدن با میزان تولیدمثل این جوندگان موذی بسیار سخت است و دولت‌ها و شهرداری‌ها در تمام دنیا، تمام تلاش‌شان را صرفاً برای کاهش جمعیت موش‌ها انجام می‌دهند نه از بین بردن کامل‌شان؛ از این رو باید پذیرفت که جمعیت موش‌ها هیچ وقت به صفر نمی‌رسد و انگار باید به زندگی با این جوندگان رضایت بدهیم. جوندگانی که از گربه‌ها نمی‌ترسند، سم‌ها تأثیری رویشان ندارند و حتی از دیوار بتنی هم رد می‌شوند!
متن گزارش کامل هانیه درویش،خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید