تحولات منطقه و طرح ابتکاراتی برای برقراری آتش‌بس در لبنان، علت اصلی سفرهای منطقه‌ای وزیر خارجه ایران و هیأت رسمی ایرانی است. سیدعباس عراقچی بعد از سفر به دوحه و بیروت روز گذشته وارد دمشق شد و دیداری با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه داشت.
این سفرها البته درحالی اتفاق افتاده‌اند که تقریبا پنج‌روزی از دفاع مشروع ایران می‌گذرد و برخلاف تهدیدات رژیم‌صهیونیستی، هیأت رسمی ایران در یک روز بعد از حملات شدید صهیونیست‌ها به ضاحیه جنوبی بیروت وارد این کشور شد و ادامه رایزنیها در دمشق دنبال شد؛ امری که نشان می‌دهد ایران همچنان قوت خود را در منطقه حفظ کرده و به صهیونیست‌ها اجازه نخواهد داد توازن منطقه را به‌هم بزند.
2 شرط ایران برای حمایت از آتش‌بس روی میز
سیدعباس عراقچی روز گذشته و پس از حضور در دمشق هدف اصلی سفر به دمشق را ادامه رایزنیها در مورد تحولات منطقه دانست و اشاره کرد در بیروت رایزنی‌های مهمی با مقامات دولت لبنان صورت گرفته است و حالا برای مشورت‌های بیشتر، ادامه رایزنیها در دولت سوریه انجام خواهد شد.
بخش اصلی رایزنیها اما ارائه ابتکاراتی برای به نتیجه رسیدن آتش‌بس در لبنان است. پیش از شروع این رایزنیها، نخست‌وزیر لبنان چراغ سبزی برای شروع مذاکرات آتش‌بس در لبنان نشان داد. نجیب میقاتی بعد از نشست کمیته امور اضطراری اشاره کرد که لبنان «خواستار برقراری آتش‌بس در همه جبهه‌ها»، برای ایجاد امنیت و ثبات در منطقه است. به‌نظر می‌رسد حالا ایران تلاش دارد رایزنی‌های دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس در لبنان انجام بدهد. وزیر خارجه ایران اما دو شرط را برای حمایت از آتش‌بس روی میز گذاشته که رعایت حقوق مردم لبنان که موردپذیرش مقاومت باشد و همزمانی با آتش‌بس در غزه ازجمله آنهاست.
ایران به‌دنبال حل دیپلماتیک تنش‌ها در لبنان
به‌نظر می‌رسد در مقطع فعلی تلاش ایران برای به‌نتیجه رسیدن مذاکرات در هر دو جبهه یعنی غزه و لبنان متمرکز شده و هدف اصلی اتمام بحران جنگ در منطقه است. رایزنی‌های دیپلماتیک ایران درست بعد از دفاع مشروع و کم‌سابقه ایران اتفاق افتاد.
امری که یک پیام واضح را برای رژیم و کشورهای حامی آن به همراه دارد اینکه ایران دو گزینه اصلی برای مواجهه با اقدامات رژیم‌صهیونیستی روی میز دارد؛ 1. تشدید تنش‌ها و درگیری‌ها در منطقه: به این معنی که اگر صهیونیست‌ها به‌دنبال اقدامی دوباره علیه ایران باشند، این بار پاسخ سخت‌تر و قاطع‌تری دریافت خواهند کرد. 2. حل بحران منطقه با مذاکره: یکی از پیام‌های سفرهای منطقه‌ای وزیر خارجه ایران این است که ایران قصد تشدید تنش‌ها را ندارد و درپی کنترل بحران و تنش از روش دیپلماتیک است اما این امر را هم با شروطی دنبال خواهد کرد.
دنبال کردن این مسیر دیپلماتیک بعد از آن اتفاق افتاد که عملیات ایران در تل‌آویو منجر شد تلاش‌های رژیم برای تغییر توازن منطقه‌ای به نفع اسرائیل، به نتیجه مطلوب نرسد و ایران همچنان دست برتر را در منطقه حفظ کند. حالا در شرایطی که در دست برتر را در منطقه دارد، درپی به نتیجه رسیدن یک طرح ابتکاری برای برقراری آتش‌بس در غزه و لبنان است.
آتش‌بس احتمالی باید به‌نفع مقاومت باشد
بااین‌حال اگر قرار باشد مذاکراتی برای آتش‌بس شروع شود، ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی که به‌نظر می‌رسد جبهه مقاومت باید در جریان مذاکرات آتش‌بس در مورد لبنان دنبال کند، بازگشت آوارگان به مناطق جنوبی است. نکته مهم دیگر این است که رژیم در حال حاضر اجازه استقرار نیروهای ارتش لبنان را در مرز نمی‌دهد و احتمالا یکی از موضوعات اصلی برای رایزنی در مذاکرات عمل به معاهدات قطعنامه 1701 است. خط‌قرمز اصلی در مذاکرات باید اظهارات رژیم در مورد نابودی حزب‌الله و نیروهای آن توسط لبنان باشد و نکته مهم نیز نظارت بر اجرای دقیق آتش‌بس از جانب رژیم‌صهیونیستی است.
آتش‌بس در لبنان کمی دور از دسترس
رژیم‌صهیونیستی با این توجیه حملات خود علیه حزب‌الله لبنان را تشدید کرد که باید ساکنان شمال به محل زندگی خود بازگردند. جدای از اینکه رژیم نیاز دارد در شرایطی که به سالگرد عملیات طوفان الاقصی نزدیک می‌شود، خود را پیروز میدان نشان دهد اما فشارهای داخلی در سرزمین‌های اشغالی نیز موجب شده‌اند صهیونیست‌ها با هدف بازگرداندن آوارگان جنگی به شمال سرزمین‌های اشغالی حملات خود را تشدید کنند.
تا پیش از این تقریبا رژیم همه مذاکرات آتش‌بس را با کارشکنی و ترور چهره‌های مقاومت به بن‌بست کشاند و به‌نظر می‌رسد صهیونیست‌ها به‌دنبال اینند که با تشدید تنش‌ها، پیروزی به‌دست بیاورند. حالا و در شرایطی که نخست‌وزیر لبنان برای برقراری مذاکرات آتش‌بس چراغ سبز نشان داد و وزیر خارجه ایران نیز به‌دنبال تدوین طرحی ابتکاری در منطقه برای برقراری آتش‌بس است، توپ در زمین رژیم است و با توجه به اینکه صهیونیست‌ها درپی تشدید تنش‌ها در لبنانند و هرروز به‌شدت حملات اضافه می‌کنند، احتمال کمی وجود دارد که رژیم‌صهیونیستی حاضر شود تن به مذاکرات برای برقراری آتش‌بس بدهد.
به بهانه بررسی طرح ابتکاری ایران و احتمال ازسرگیری مذاکرات آتش‌بس با علیرضا مجیدی، کارشناس بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن آن را ازنظر می‌گذرانید.
اسرائیل می‌خواست مذاکرات آتش‌بس را به‌عنوان امتیاز بفروشد
مجیدی در مورد اینکه عملیات وعده صادق 2 چقدر می‌تواند در به نتیجه رسیدن آتش‌بس لبنان مؤثر عمل کند، توضیح داد: «بحث اساسی این است که ما تازه گام دوم را برداشتیم، اگر فرض کنیم ایران می‌تواند گام‌های شدیدتر و جدی‌تری علیه رژیم بردارد. تا الان فقط اصطلاحا دو برگ برنده‌مان را رو کرده و از آن استفاده کرده‌ایم اما این مهم است که این ادراک در رژیم شکل بگیرد که ایران هم توانایی تشدید بحران دارد و هم توانایی مهار بحران. این هم باید در تل‌آویو شکل بگیرد، هم نزد واسطه‌ها خصوصا آمریکا. از اینجا به بعد رفتار رژیم‌صهیونیستی است که تعیین می‌کند کدام مسیر را باید طی کنیم.»
مهم‌ترین موضوع آتش‌بس بازگشت آوارگان جنوب
مجیدی در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین موضوعاتی که جبهه مقاومت در جریان آتش‌بس نباید از آن کوتاه بیاید، چیست؟ گفت: «ناظر به لبنان در این ساعت، اولین و مهم‌ترین موضوع این است که آوارگان جنوب باید برگردند، اصلی‌ترین سرمایه حزب‌الله هم همین اهالی جنوبند، اگر آنها به سلامت برگردند و طرف مقابل از این حیث نتواند هیچ تغییری در فضای دموکراتیک لبنان اعمال کند، همین آورده بزرگی است. دومین مساله این است که اگر قرار است به قطعنامه ۱۷۰۱ برگردیم، در همان چهارچوب، باید نیروهای یونیفل مستقر شوند و اسرائیل حق ندارد در کار نیروهای یونیفل دخالت کند. سومین موضوع این است که باید ضمانت‌هایی برای پیش‌بینی التزام رژیم به آتش‌بس رعایت شود. یک بخش آن نیروهای یونیفلند اما این به تنهایی کفایت نمی‌کند. برای مثال اینجا می‌شود، راجع‌به میزان تسلیحاتی که ارتش لبنان دریافت خواهد کرد، تمهیداتی اندیشید. تقویت ارتش لبنان هم خواسته آمریکا و فرانسه است. این را می‌شود در این فضای مذاکرات گنجاند و یک تعهداتی از فرانسه گرفت و بعد مشخص شود که ارتش لبنان در کنار یونیفل با چه استعدادی با چه نیرو و امکاناتی و در چه نقاطی مستقر شوند. این اصلا چیز بزرگ و مطالبه بزرگی که بگوییم طرف مقابل اصلا آن را قبول نمی‌کند، نیست. چون یک بخشی از ارتش لبنان در جنگ ۳۳ روزه، از اسرائیل حمایت کرد. اما به‌صورت کلی، نهاد ارتش _نه فرمانده‌های خائن مثلا یک گردان_ می‌تواند ضامن آتش‌بس باشد. همزمان این موضوع حتی باعث رشد بیشتر آقای جوزف اونم می‌شود که عین خواسته آمریکا و فرانسه است یعنی مساله، مساله نشدنی‌ای نیست. مساله مهم دیگری که باید حتما مطرح شود، التزام عملی رژیم به امنیت لبنان و سوریه است. این را باید خیلی جدی‌تر از تعرضات هوایی پیش‌بینی کرد و مکانیسم آن را هم باید دید. اساسا رژیم حق ندارد در معادلات داخلی سوریه و لبنان ورود کند و این دیگر بخشی از آتش‌بس است و ممکن است واسطه‌ها در مذاکرات قبول کنند ولی رژیم به این راحتی قبول نمی‌کند، پیچیدگی مذاکره اینجاست.»
متن کامل گزارش زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید