زهرا حسنی سعدی؛ فرهیختگان آنلاین: رزیدنتی در دنیای پزشکی، یکی از سخت‌ترین مقاطع زندگی حرفه‌ای است. فشار کاری، حقوق ناچیز، و از دست رفتن فرصت‌های شخصی و خانوادگی تنها بخشی از چالش‌هایی است که این پزشکان جوان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. برای درک بهتر این مشکلات، با یکی از رزیدنت‌های سال سوم جراحی به گفت‌وگو نشستیم تا از مشکلات روزمره و تجربه‌های خود در دوران رزیدنتی بگوید.
این رزیدنت که سال‌های پایانی دوره خود را می‌گذراند به دلایل مشکلاتی که ممکن است در مسیر اخذ مدرک تخصص برای وی ایجاد شود، مایل به مشخص شدن اسم و مشخصات نشد. او درباره شرایط مالی و نیازهای دوران رزیدنتی بیان کرد که: «برای متأهل‌ها ۱۵ میلیون و برای مجردها ۱۱ میلیون تومان حقوق در نظر گرفته شده است. در شرایط فعلی، به‌ویژه اگر کسی در شهری غریب باشد و بخواهد خانه‌ای اجاره کند، اصلاً امکان‌پذیر نیست. حتی هزینه‌های خورد و خوراک هم به شدت بالاست. یک کیلو گوشت حدود یک تا دو میلیون تومان است. در حالی‌که ما بیش از ۲۰۰ ساعت در هفته کار می‌کنیم و کشیک‌های ۳۰ تا ۳۶ ساعته داریم، این حقوق به هیچ وجه کافی نیست.»
افزایش ظرفیت پزشکی می‌تواند نقش کلیدی در کاهش فشار کاری بر کادر درمان داشته باشد. با تربیت تعداد بیشتری پزشک متخصص و عمومی، توزیع بهتر و عادلانه‌تری از خدمات درمانی در سطح کشور صورت می‌گیرد. این امر موجب می‌شود تا پزشکان کنونی از فشار سنگین کاری رهایی یافته و بتوانند خدمات باکیفیت‌تری به بیماران ارائه دهند. همچنین، کاهش شیفت‌های طولانی و فرسایشی می‌تواند منجر به بهبود سلامت جسمی و روانی پزشکان شده و در نهایت رضایتمندی بیشتری برای بیماران به همراه داشته باشد.
وی در ادامه درباره مدیریت این وضعیت و تجربه سختی‌های کاری گفت: «فقط باید کار کنیم. مثلاً من یک کشیک داشتم که از ساعت ۸ صبح شروع شد و تا پس‌فردا صبح ادامه داشت. چندین عمل اورژانسی پشت سر هم بود و باید همه آنها را مدیریت می‌کردیم. مریض اورژانسی هیچ وقت منتظر نمی‌ماند، حتی اگر شما ۳۰ ساعت بدون خواب باشید. فشار جسمی و روحی به‌شدت بالاست، ولی چاره‌ای نیست.»
شرایط کار رزیدنت‌ها به‌قدری طاقت‌فرساست که آنها عملاً در یک چرخه بی‌پایان از کار و خستگی قرار دارند. کشیک‌های ۳۰ ساعته بدون استراحت کافی، جراحی‌های متوالی و نیاز به تصمیم‌گیری‌های حیاتی در چنین شرایطی، نه تنها برای رزیدنت‌ها بلکه برای بیماران نیز خطرناک است. به‌طور کلی، سیستم فعلی نه تنها حقوق این پزشکان جوان را نادیده می‌گیرد، بلکه آنها را در معرض فرسودگی شغلی قرار می‌دهد که اثرات طولانی‌مدت آن به مراتب خطرناک‌تر است.
وی در ارتباط با سیستم آموزشی دستیاری پزشکی، رزیدنت توضیح داد: «به هیچ وجه فرصتی برای یادگیری عمیق وجود ندارد. سال اول و دوم تماماً در بیمارستان هستیم و کشیک می‌دهیم. رزیدنت سال اول مثلاً ۱۲ کشیک در ماه دارد. فرصت درس خواندن وجود ندارد و این تا سال سوم ادامه دارد. فقط از سال سوم به بعد است که شروع به مطالعه می‌کنیم.»
این در حالی است که هدف اصلی دوران رزیدنتی، آماده‌سازی پزشکان برای مواجهه با چالش‌های عملی در محیط بیمارستان است. اما این آمادگی باید در چارچوبی قرار گیرد که به یادگیری علمی و تحقیقاتی نیز فرصت کافی بدهد. در سیستم فعلی، رزیدنت‌ها از سال اول وارد یک روند طاقت‌فرسا می‌شوند که تقریباً هیچ زمانی برای مطالعه علمی و عمیق باقی نمی‌گذارد. این موارد نشان می‌دهد، سیستم آموزشی رزیدنتی نیازمند بازنگری جدی است تا فرصتی متعادل‌تر برای یادگیری عملی و تئوری فراهم شود. در غیر این صورت، پزشکان جوانی که باید ستون آینده سیستم درمانی کشور باشند، با دانش ناکافی وارد مراحل حساس‌تری از کار خود خواهند شد.
این رزیدنت سال سوم در پایان به تأثیرات فشارهای کاری بر روابط خانوادگی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: مثلاً در سال اول و دوم رزیدنتی، ۱۲ کشیک داریم که به معنای ۲۴ روز کامل در بیمارستان بودن است. در باقی روزها هم حداقل تا ساعت ۲ در بیمارستان هستیم. فرصت برای روابط خانوادگی تقریباً وجود ندارد. من که متاهلم، همسرم هم درگیر این وضعیت است. حتی فرصتی برای دیدار خانواده ندارم و مثلاً در بهترین حالت هر دو هفته یک بار می‌توانم به دیدار آنها بروم. همین چند وقت پیش بود، زمانی که برای دیدار خانوادهام به شهر محل سکونت میرفتم ممکن بود که تصادفی برای من اتفاق بیفتد.
این شرایط می‌تواند یکی از عوامل اصلی خودکشی پزشکان باشد. فشار مداوم، خستگی و عدم حمایت اجتماعی باعث افزایش استرس و مشکلات روانی می‌شود که می‌تواند به افسردگی و افکار خودکشی منجر شود. مشاور اجتماعی سازمان نظام پزشکی هشدار می‌دهد: «سرعت خودکشی در میان پزشکان و رزیدنت‌ها صعودی شده و احتمال دارد که به زودی نرخ خودکشی پزشکان در ایران از سایر کشورها پیشی بگیرد.» این مسئله ضرورت توجه فوری به سلامت روان رزیدنت‌ها و نیاز به تغییرات جدی در سیستم درمانی را به وضوح نشان می‌دهد.
شرایط فعلی دوران رزیدنتی در کشور، از نظر مالی، جسمی و روانی برای پزشکان جوان به شدت چالش‌برانگیز و سخت است. حقوق ناچیز در برابر حجم عظیم کار، نبود زمان کافی برای استراحت و مطالعه، و تأثیرات منفی بر زندگی شخصی، همگی نشان می‌دهند که سیستم فعلی نیازمند تغییرات اساسی است. دولت باید هر چه سریع‌تر به این وضعیت رسیدگی کند. افزایش حقوق، کاهش حجم کاری و ایجاد تعادل میان آموزش و کار بالینی از جمله اقداماتی است که می‌تواند شرایط رزیدنت‌ها را بهبود بخشد. این پزشکان جوان، آینده سلامت کشور را رقم می‌زنند و اگر در این مسیر دچار فرسودگی یا نارضایتی شوند، قطعاً تأثیرات آن بر کل سیستم درمانی کشور نمایان خواهد شد.