زهرا جعفریان؛ فرهیختگان آنلاین: در دوسال اخیر تغییرات اساسی‌ای در برگزاری کنکور اتفاق افتاد؛ حذف دفترچه عمومی، تغییر تاثیر مثبت به تاثیر قطعی سوابق تحصیلی از جمله این تغییرات بود. در سال ۱۴۰۱ و سال‌های قبل آن، کنکور تنها یک بار در سال، آن هم در تیرماه برگزار می‌شد اما در سال ۱۴۰۲ این روند به دو بار در سال، یک‌بار در دی‌ماه و یک‌بار در تیرماه، تغییر کرد. در سال اخیر براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کنکور در دو نوبت اردیبهشت و تیرماه برگزار شد. همچنین سوابق تحصیلی دانش‌آموزان، بر خلاف کنکور ۱۴۰۲ تاثیر قطعی ۵۰ درصدی داشت.
انتخاب رشته داوطلبان آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ تا پایان روز چهارشنبه ۲۱ شهریورماه تمدید شد و تغییرات جدیدی نیز اعمال شد. روز گذشته، سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور اعلام کرد که براساس مصوبات جلسه سه شنبه ۲۰ شهریورماه ۱۴۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی داوطلبانی که در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ پذیرفته شده و در آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ نیز پذیرفته می‌شوند، قبولی سال ۱۴۰۲ آنان لغو شده و تحت هیچ شرایطی اجازه ادامه تحصیل در کدرشته‌محل قبولی سال قبل را ندارند.
در خصوص صندلی رشته‌های دانشگاهی پر متقاضی که افراد زیر ۱۰۰۰۰ پذیرفته می‌شوند، این افراد در هر رشته‌محل که پذیرفته شوند (بر اساس نمره تراز مشابه داوطلب ۱۴۰۳) با اضافه ظرفیت ویژه مورد توافق در جلسه شورا؛ فرد پذیرفته خواهد شد و اضافه ظرفیت توسط وزارت علوم و وزارت بهداشت تمهید خواهد شد.
به نظر می‌رسید تغییرات جدید کنکور منجر به رقابت و ارزیابی عادلانه‌تر دانش‌آموزان بشود اما ترازدهی امسال دچار سردرگمی و نگرانی کنکوری‌ها شده است. با استناد به مصوبه سال گذشته که تراز کنکور دو سال اعتبار دارد و داوطلبان کنکور با همان تراز می‌توانند در کنکور سال آینده شرکت کنند و دانشگاه جدیدی را انتخاب کنند، همین موضوع باعث شد کنکوری‌های سال 1403، علی‌رغم ترازهای بهتر یا حتی مشابه با داوطلبان سال 1402، رتبه‌هایی بالاتری دریافت کنند و ورود به دانشگاه برای داوطلبان امسال را دچار مشکل کند.
مهدیه رشیدی، مشاور موسسۀ ای‌کیو درمورد تغییرات کنکور در سال‌های اخیر توضیح داد: « تا قبل از سال 1402، داوطلبان یک‌بار در کنکور شرکت می‌کردند و با توجه به تاثیر مثبت سوابق تحصیلی، رتبه و تراز دریافت می‌کردند و با توجه به کارنامۀ خود، انتخاب رشته می‌کردند. از سال 1402 تاثیر قطعی معدل آغاز شد، این تاثیر تا امسال به 50 درصد رسید که در سال‌های آینده این درصد بیشتر خواهد شد. این موضوع باعث می‌شود تاثیر خود کنکور به مراتب هرسال کمتر بشود.»
وی درمورد تراکم تراز به وجود آمده و تاثیر آن در رتبه‌دهی بیان کرد: «رقابت‌های علمی و درصدها در سال جدید و سال قبل متفاوت بوده و افرادی که در سال ۱۴۰۳ کنکور شرکت نموده‌اند با درصدهای علمی بالاتر، متاسفانه رتبه‌های بالاتری را کسب نموده‌اند. سال ۱۴۰۲ مصوبه‌ای در دفترچه انتخاب رشته آمده بود مبنی بر اینکه تراز داوطلبان کنکور تا دو سال ذخیره می‌شود و سال آینده طبق همان تراز می توانند انتخاب رشته کنند.»
وی افزود: «داوطلبان سال گذشته با تراز بالاتر، رتبه‌های بهتری داشتند اما داوطلبان امسال با تراز مشابه، رتبه‌های پایین‌تری نسبت به داوطلبان سال 1402 دریافت کرده‌اند به دلیل اینکه هم‌ترازی بین ترازهای امسال و سال گذشته انجام نشد و به محض اعلام نتایج بچه‌های 1402 و ارزیابی آن‌ها با داوطلبان امسال، تراکم تراز شدیدی را به وجود آورد. طوری که جمعیت زیادی بین تراز 7هزار تا 9هزار قرار گرفته بودند که حتی اختلاف 50 تایی بین این ترازها، رتبه‌ها را به شدت جابه‌جا می‌کرد. مخصوصا در منطقه 2 که بیشترین جمعیت شرکت‌کننده را دارد باعث کاهش شدید رتبه کنکوری‌های امسال شد. اعلام نشدن هم‌ترازی موجب سخت‌تر شدن شرایط ورود به دانشگاه برای داوطلبان امسال خواهد شد، با وجود اینکه کنکوری‌های سال 1403 عملکرد و درصدهای علمی بهتری داشته‌اند.»
هدف از تغییر شیوه برگزاری کنکور، عادلانه‌تر شدن شرایط بزرگ‌ترین آزمون علمی کشور بود اما بررسی سطح علمی داوطلبان و رتبه‌دهی و قبولی آن‌ها در دانشگاه‌ها طی دوسال اخیر نشان داده‌است که تغییراتی که برای برگزاری اعمال شده است نیازمند بازنگری مجدد می‌باشد تا از بروز چنین مشکلاتی در سال‌های آینده جلوگیری شود.