فرهیختگان: در سال تحصیلی 1399-1398 بهترین استان‌های ما، استان‌های خراسان جنوبی، یزد و اصفهان بوده‌اند که البته با اینکه بالاترین استان‌ها هستند اما باز میانگین اصلا عدد قابل قبولی نیست. مثلا در خراسان جنوبی که بهترین استان بوده، میانگین نمره دیپلم بچه‌ها 14.43 بوده است.

در بدترین استان‌ها (استان‌های خوزستان، آذربایجان غربی و سیستان‌وبلوچستان) میانگین معدل بچه‌های کلاس دوازدهم حدود 11 بوده است. این عدد خیلی فاجعه است. این میانگین است، یعنی تعداد خیلی زیادی از دانش‌آموزان معدل‌های زیر 10 داشتند. توجه داشته باشید که این میانگین مربوط به کلاس دوازدهم و امتحان نهایی دیپلم است. بسیاری از دانش‌آموزانی که از لحاظ تحصیلی ضعیف‌تر بودند یا به هر دلیلی از لحاظ علمی نمی‌توانستند پایه را بگذرانند، یا ترک تحصیل کردند یا از سیستم آموزشی خارج شدند و ادامه تحصیل ندادند.

می‌توان گفت نمونه‌ای که ما داریم دانش‌آموزهایی هستند که به پایه دوازدهم رسیده‌اند به سمت بالا تورش یا اریبی دارد، یعنی دانش‌آموزان ضعیف‌تر سال‌ها قبل از سیستم آموزشی خارج شدند. این میانگین نشان‌دهنده این است که چقدر کیفیت آموزشی در کشور ما در سطح نازلی قرار دارد. آن خروجی آموزش‌وپرورش، یعنی خروجی که کودک شش‌ساله وارد این سیستم می‌شود و در 18 سالگی از این سیستم خارج می‌شود، در بهترین حالت نمراتی از جنس 14 و 15 کسب می‌کند. اگر این را مقایسه کنیم با سال تحصیلی 1402 که سال‌های قبل‌تر آن را نداریم، متوجه می‌شویم که تقریبا در همه استان‌ها ما یک افت تحصیلی خیلی شدیدتری را ملاحظه می‌کنیم، حتی استانی مثل خراسان جنوبی که معدل بچه‌ها حدود 14.5 بوده این معدل در سال 1402 به 11.8 کاهش پیدا کرده و در خیلی از استان‌ها میانگین‌ها متاسفانه زیر 10 آمده است. در استان‌هایی مثل سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، بوشهر، کهگیلویه‌وبویر احمد، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، گیلان، گلستان، خراسان شمالی و خوزستان، میانگین نمرات امتحان نهایی برای تمام رشته‌های نظری زیر 10 است.

این نشان‌دهنده سطح نازل کیفیت آموزشی به‌صورت کلی در کل کشور و به‌صورت خاص در این استان‌هاست. این واقعا یک زنگ خطر برای نظام تعلیم و تربیت است. البته بخشی از این افت تحصیلی به دوره کرونا و آموزش غیرحضوری برمی‌گردد که خیلی در این وضعیت تاثیر گذاشته است. متاسفانه در دوره کرونا به نظر من آموزش‌وپرورش اصلا عملکرد خوبی نداشته و صرفا با تعطیل کردن مدارس و ایجاد بستری به اسم «شاد» بدون اینکه نظارت‌های درست روی آن باشد، آموزش را هدایت کرد و نتیجه‌اش هم کاملا به‌وضوح در این نموداری که در نقشه شماره 1 مشاهده می‌کنید، قابل ملاحظه است. 

گزارش تحقیقی عطیه وحیدمنش، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و نمودارهای بیشتر درباره وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان ایرانی را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.