اولین مناظره مرحله دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری با موضوع فرهنگی و سیاسی، دوشنبه 11 تیرماه با حضور دو کاندیدای این مرحله یعنی آقایان سعید جلیلی و مسعود پزشکیان برگزار شد.
سوال:در دور اول انتخابات، شاهد مشارکت 40 درصدی بودیم که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ هر آنچه که هست، چه از طرف جناح های سیاسی و چه از طرف مردم و جوامع نخبگانی، این اصلاً اتفاق مطلوبی نیست و باید به آن اهمیت داد و صحبت کرد. اهمیت مشارکت مردم در انتخابات که در اصل نشان دهنده نوعی سرمایه اجتماعی است می تواند به توان رئیس جمهور آینده در داخل و توسعه روابط بین الملل تاثیرگذار باشد. شما اگر رئیس جمهور بشوید برنامه شما چیست که در دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری شاهد افزایش مشارکت باشیم؟
جلیلی : «مشارکت کاهشی انتخابات اخیربایدریشه‌یابی شود. ما در دولت سایه می‌گوییم که هر موضوعی یک وضع موجود و یک وضع مطلوب دارد؛ الان هم می‌گوییم باید به این سمت حرکت کرد. باید برای افزایش مشارکت نیز از خود مردم بکارگیری کرد. اگر برخی مشارکت‌ها در انتخابات اخیر و قبل از آن کاهشی بوده، باید ریشه‌یابی شود و باید با برنامه پیش رفت تا مردم در این عرصه حضور یابند.»
پزشکیان خاطرنشان کرد: «ستون یک جامعه مردم هستند و وقتی 60 درصد مردم نمی‌آیند ما باید احساس کنیم که خللی در کار ما وجود دارد. ما وقتی می‌خواهیم در برابر دشمن بایستیم این مردم هستند که در برابر دشمن ایستادگی می‌کنند.الان مردم نسبت به ما مسئله دارند. ما اگر می‌خواهیم مملکت ثبات و جامعیت را پیدا کند باید همه مذاهب و اقوام را ببینیم و هر کس را بر اساس شایستگی جایگاهش را در نظر بگیریم.»
سوال:چه توصیه ای در ایام باقیمانده تا 15 تیر برای رقبا و رفقا دارید؟
جلیلی در پاسخ به سوال دوم مبنی بر اینکه توصیه‌ی شما به رفقا و رقبای خود برای رعایت اخلاق چیست؟ گفت: «بنده از ابتدای انتخابات به اطرافیان گفتم به‌خاطر دنیای امثال من، آخرت خود را خراب نکنید و تقوا را رعایت کنید. آقای پزشکیان نکته‌ای را درباره بی‌اخلاقی علیه ایشان گفتند که وقتی آن را شنیدم، به دوستان گفتم شما پیگیری کنید و حتی اگر ایشان خودشان پیگیر نکرد، شما دنبال کنید تا این اتفاقات رخ ندهد. بله، ممکن است کسانی وارد صحنه شوند و عرصه را متشنج کنند.»
مسعود پزشکیان گفت: «مقصر اصلی مجلس دولت و قوه قضاییه است وقتی آنکه قانون می‌نویسد خلاف می‌کند، کسی که باید اجرا کند خلاف می‌کند، کسی که باید قضاوت کند، خلاف می‌کند همین اتفاقات می‌افتد. من از روز اول در مجلس در هر دوره‌ای که در مجلس بودم به این رویه اعتراض کردم. در همین دوره کنونی از روز اول سوال و اعتراض کردم و گفتم که آدمی که در بیرون از دولت خودش منافعی شخصی دارد نمیتواند در سیستم دولتی خدمتی نمی‌دهد که منافع شخصی‌اش به خطر بیافتد.»
سوال:به لحاظ سازوکار اجرایی، با چه سازوکاری امکان اعتراض مردم را بر اساس قانون اساسی فراهم می‌کنید؟
سعید جلیلی در پاسخ به سوال سوم مناظره مبنی بر اینکه ممکن است اقشار مختلف مردم درباره موضوعات مختلفی اعتراض داشته باشند، اگر رئیس‌جمهور شدید چه سازوکاری طبق قانون اساسی برای شنیدن اعتراض مردم خواهید داشت؟ گفت: «هرکس باید مسائل را دنبال کند و ببیند اگر مشکلی هست، اعتراض را بیان کند. اعتراض فقط به خیابان آمدن نیست و یعنی اینکه مشخص شود که فلان مسئله خطاست و ناقص است.»
مسعود پزشکیان گفت: «این یک راه حل علمی دارد و ما اگر بر اساس همین راه حل علمی حرکت کنیم هیچوقت به شرایط فعلی دچار نمی‌شویم. ما در مدیریت 3 اصل داریم. اول اینکه چه کسی مسئول است، دوم اینکه چگونه باید عمل کنیم و سوم اینکه چطور باید پاسخگو باشیم. اگر ما در یک سیستم که برنامه دارد مسئول را بیاوریم و به او بگوییم که تو مسئول هستی که این کار را بکنی و اگر آن کار را نکرد او را مجازات کنیم، مشکلات قابل حل است و یک مدیر به این راحتی نمیتواند حق یک کارگر را ندهد و یک دانشجو را به راحتی بیرون بیندازد.»
سوال:مشخصاً مرز مسئولیت پذیری و محدودیت در فضای مجازی کجاست؟
سعید جلیلی در ادامه سخنانش عنوان کرد: « ما می‌گوییم رشد هشت درصد که همینطوری انجام نمی‌شود پس باید از وزیر برنامه عملیاتی بخواهیم و بگوییم این وظیفه توست و باید انجام دهی. رئیس‌جمهور باید ماهانه و 6 ماه یکبار از وزرا سوال کند که برای اجرای برنامه چه کردند. یکی از باورهای من این است که یک بخش عمده‌ای از فرصتها در فضای مجازی است و فضای مجازی با فضای حقیقی عجین شده و دولت باید برای آن برنامه داشته باشد. باید بگوییم چطور می‌خواهم سرعت اینترنت را زیاد کنیم. بر اساس محاسبات ما باید سرعت اینترنت موبایل 10 برابر و اینترنت ثابت باید 50 برابر افزایش پیدا کند.»
جلیلی تصریح کرد: «در هر عرصه‌ای برای اینکه بتوانید از آن بهره برداری حداکثری داشته باشید باید برخورد مسئولانه با آن داشته باشیم و مسئولیت پذیر باشیم. در عرصه‌های مختلف مسئولیت پذیری باید طبق قانون بوده و سلیقه‌ای نباشد آنوقت این فضای مجازی موثر می‌شود. ما نیروی انسانی بسیار ارزشمند داریم و یکی از مطالبات فعالان مجازی این است که برخی اقدامات را ما خودمان انجام می‌دهیم دولت باید در بحث تنطیم گری ورود کند و آنوقت خود مردم خیلی از کارها را به بهرترین شکل انجام می دهند؛ لذا ادارات باید پناهگاه مردم باشند.»
پزشیکان در ادامه مناظره گفت: «تمام دنیا در مواقع خاص محدودیت برای اینترنت دارند اما نه برای ایام عادی. الان مردم بیش از اینترنت پول فیلترشکن می‌دهند و در این فیلترشکن تازه آن محدودیت و کنترل هم دیگر نیست و به هر سایتی خواهند رفت. فیلترینگ و اینترنت آزاد در کجا باید رعایت شود. نمی‌توانید بگویید ما می‌خواهیم در یک قفس زندگی کنیم و ارتباطی با دنیا نداشته باشیم. مثلا در دانشگاه‌ها برای ارتباط با دنیا به اینترنت آزاد نیاز است.»
سعید جلیلی در بخش دیگری از صحبتهای خود در حوزه روابط خارجی در پاسخ به این سوال که برخی می گویند شما نمی‌توانید با دنیا تامل کنید و اینکه چه برنامه‌ای برای خنثی کردن تحریم‌ها یا مذاکره با آمریکا دارید؟ گفت: «سیاست خارجی جای دیدن واقعیت‌ها است و نباید زود ملت خودمان را متهم کنیم و طرف مقابل را تبرئه کنیم. نتیجه برجام آن شد که تحریم‌ها اضافه شد و 800 تحریم تبدیل به 1500 تحریم شد. اشکال کار این بود که روابط با دنیا را منحصر به چند کشور کردند اما هنر سیاست خارجی این است که به 200 کشور نگاه کنید و از نقاط اشتراک و حتی نقاط اختلاف به نفع خودتان استفاده کنید. اگر در سیاست خارجی آن ابعاد قضیه را نبینید و از قدرت مردم استفاده نکنید روابط خارجی محکم نمی‌شود. روابط خارجی ما با ترکمنستان از هفت میلیارد دلار به 200 میلیون دلار رسید این نتیجه همان سیاست‌های غلط بود.»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: «الان چرا بازرگانان ما نمی‌توانند به راحتی ویزا بگیرند. چرا پول ما را ترکیه نمی‌دهد. چرا چین دلارهای ما را پس نمی‌دهد و قرارداد 25 ساله را اجرا نمی‌کند. چرا سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. FATF مثل فیفا است ما اگر زیر بار قوانین آن رویم ما را بازی نمی‌دهند. حالا ما ممکن است 10 جای دیگر بازی کنیم ولی در بازی‌های جهانی ما را راه نمی‌دهند. حالا شما می‌گویید که راه دیگری داریم خب بگویید که ما تحریم را دور می‌زنیم و با این کار چه بلایی سر مردم می‌آید.»
سعید جلیلی در بخش دیگری از صحبتهای خود در این مناظره گفت:«در FATF باید طلبکار باشیم و از طرف مقابل بخواهیم که به تعهداتش عمل کند اما باید راه‌های دیگر را به صورت موازی طی کنیم. باید راه‌های مختلف جهش کشور را دنبال کرد. این جمع بندی سفر به 140 نقطه کشور است من با 24 صنف مختلف جلسه گذاشتم و صحبتهای آنها را شنیدم.در سیاست خارجی نباید معطل سه کشور شویم و باید در روابط بانکی و اقتصادی جایگاه خاص خودمان را پیدا کنیم. اگر طرف مقابل گفت تعهدات را انجام نمی‌دهم دیگر نباید شما رو به قبله بایستید!»
جلیلی درباره صدور قطعنامه‌ها در زمان مسئولیت او گفت: «قطعنامه در زمان لاریجانی صادر شد که همین آقای ظریف سفیر ما در سازمان ملل بود و عراقچی معاون بین الملل بود و ببینید چه رفتار غلطی رخ داد که طرف مقابل به طمع آن قطعنامه صادر کند. مهمتر از انجام یک خطا، تکرار یک خطایی است که قبلاً انجام شده است.»
جلیلی خطاب به پزشکیان گفت: «شما به‌جای اینکه دشمن را متهم کنید، مردم را متهم می‌کنید. هم‌اکنون وقت انتخاب و تصمیم است؛ یک نگاه این است که می‌گوید برنامه و هدف و رشد 8 درصد ممکن نیست و این کشور را عقب می‌اندازد. ما می‌گوییم یک جهان فرصت داریم که می‌توان کشور را جهش داد و می‌توان کشور را به رشد رساند.»
وی افزود: «من تحریم را یک چالش و مانع در مسیر زندگی مردم ایران می‌دانم و آقای جلیلی می‌گویند که این یک سبک زندگی است و باید به آن خو کنیم. من تحریم را آسیب جدی به اقتصاد ایران می‌دانم ولی آقای جلیلی می‌گوید این آمریکا و غرب هستند که اقتصادشان از تحریم ما زیان دیده است.»
پزشکیان در پاسخ به جلیلی در بخش جنجالی پایانی مناظره گفت: «شما می‌گویید پایبند به اجرای قانون برنامه هفتم هستید ولی در عین حال معتقدیم که رشد 8 درصدی که در برنامه هفتم مورد تاکید قرار گرفته قابل تحقق نیست، بنده همین جا در جلوی چشم این مردم اعلام می‌کنم همین امروز از انتخابات کنار می‌روم به شرطی که آقای جلیلی این رشد 8 درصدی را محقق کند ولی اگر نتوانست رشد دهد، اعدامش کنند!»