فرهیختگان آنلاین:  حمید نوری دادیار سابق قوه‌ قضاییه ۱۸ آبان ۱۳۹۸ (نهم نوامبر ۲۰۱۹) به محض ورود به فرودگاه آرلاندا در استکهلم سوئد  بازداشت شد. او به اتهام مشارکت در اعدام زندانیان امنیتی اعضای سازمان مجاهدین در تابستان سال ۱۳۶۷ طی جلساتی در دادگاه سوئد محاکمه و در نهایت به حبس ابد محکوم شد.

در ادامه این ماجرا خانواده و وکلای نوری به حکم صادر شده اعتراض کردند. وکلای حمید نوری و نیز بسیاری از وکلای بین‌المللی در اظهارات متعدد روند و اصل دادگاه حمید نوری را متاثر از سیاسی کاری و خارج از قواعد و موازین حقوقی بین‌المللی و حتی قوانین داخلی سوئد عنوان کردند. آنها اعلام کردند که شاکیان و شاهدان علیه نوری از این دادگاه استفاده کرده‌اند تا حکومت ایران را محکوم کنند. آن‌ها دادگاه سوئد را فاقد صلاحیت رسیدگی به این پرونده اعلام کردند و گفتند دادگاه سوئد صلاحیت رسیدگی به وقایع ۳۴ سال پیش در ایران را ندارد و باید این پرونده را برگرداند.

اما امروز -بیست‌وششم خرداد ماه- کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران در پیامی از آزادی حمید نوری، شهروند ایرانی که در سوئد به‌طور غیرقانونی بازداشت شده بود، خبر داد.

غریب‌آبادی در این پیام نوشت: «خرسندم به اطلاع ملت عزیز ایران برسانم که آقای حمید نوری که از سال ۹۸ در سوئد در بازداشت غیر قانونی به سر می‌برد، آزاد و تا ساعاتی دیگر به کشور بازخواهد گشت. این موفقیت مرهون تلاش همکارانم در قوه قضاییه، وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، به‌ویژه برادرم، شهید امیرعبداللهیان، است.»

خبرگزاری عمان نیز در این رابطه نوشت: به دستور سلطان، تلاش‌های عمانی منجر به توافق دو طرف ایرانی و سوئدی در مورد آزادی متقابل شهروندان بازداشت شده در دو کشور شد. آنها امروز از تهران و استکهلم برای بازگرداندن به مسقط منتقل شدند.

همچنین مجید نوری فرزند حمید نوری در پیامی در شبکه مجازی ایکس با اشاره به آزادی پدرش نوشت: «لیَومَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَروا مِن دینِکُم. ‏در آستانه اعیاد قربان و غدیر ‏بعد از ۱۶۸۰ روز اسارت، مجاهدت‌های مسئولین مقتدر و غیورمان نتیجه داد و پدرم، حمید نوری‬⁩ در آستانه ورود به ایران است.»

وی ضمن تقدیر از زحمات مسئولان کشور از شهیدان ابراهیم رئیسی و امیرعبداللهیان نوشت: «شهید رئیسی‬⁩ و ⁧‫شهید امیرعبداللهیان‬⁩ عزیز، جایتان خالیست. نوری همچنین از ورود پدرش به ایران در ساعت ۱۷ عصر روز شنبه از فرودگاه مهرآباد خبر داد.»

دادگاه‌های حمید نوری که به طور کلی چهارسال به طول انجامید در تاریخ جمهوری اسلامی بی‌سابقه است. روند دادگاه تجدید نظر وی از ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳ (۲۱ دی ۱۴۰۱) آغاز و در چند مرحله برگزار شد؛ آخرین دور از دادگاه تجدیدنظر حمید نوری در آبان سال گذشته برگزار شد و در نهایت این روند در روز ۱۷ آبان ۱۴۰۲ به پایان رسید. تعداد ۸ جلسه از دادگاه تجدیدنظر به صورت علنی برگزار شد که از این ۸ جلسه دو جلسه نخست، مربوط به دادستان بود و دادستان‌ها اظهارات و ادله خود را مطرح کردند.

از این جلسات دو جلسه نیز به وکلای حمید نوری اختصاص یافت و آن‌ها به بیان ادله و دفاعیات خود پرداختند. حمید نوری در جریان نخستین جلسه این دادگاه به روند فرمایشی و ناعادلانه دادگاه به شدت اعتراض کرد. در پایان دادگاه تجدیدنظر، دادگاه با صدور قراری اعلام کرد که حکم نهایی درباره پرونده حمید نوری در روز ۱۹ دسامبر (۲۸ آذر ۱۴۰۲) صادر و در دسترس قرار گرفت.

روند بازداشت و محاکمه حمید نوری در سوئد با تناقضات بسیاری همراه بود؛ در زمان برگزاری دادگاه بدوی و با برگزاری ۹۲ جلسه و در مجموع حدود ۵۰۰ ساعت دادگاه، او کمتر از ۲۰ ساعت فرصت دفاع از خود را داشت و در جریان این پرونده نوری عملا از حق دفاع آزادانه از خود در برابر ادعا‌ها و شهادت‌های متناقض مطرح شده نیز محروم بود.  

در طول بازداشت نیز این شهروند ایرانی هدف انواع مختلف نقض حقوق بشر قرار داشت؛ قطع تماس و ملاقات با خانواده، ضرب و شتم، خودداری از دسترسی به پزشک و چشم پزشک، قرار دادن فرد مبتلا به بیماری روانی در سلول حمید نوری، ضبط مدارک و تجهیزات از جمله موارد نقض حقوق حمید نوری در زمان بازداشت به شمار می‌روند.

در جلسه پایانی دادگاه تجدید نظر که ۱۷ آبان گذشته برگزار شد، قاضی به حمید نوری فرصت صحبت داد و او مواردی را مطرح کرد. حمید نوری، تاکید کرد: «در طول این ۴ سال تماما در سلول انفرادی در بدترین شرایط جسمی و روحی قرار داشته و دارم، مدتی است تمام تماس‌های تلفنی من با خانواده قطع شده است، اجازه‌ای که قطره‌چکانی به من داده می‌شد آن هم کلا قطع شده است، با مادر ۸۲ ساله‌ام نمی‌توانم صحبت کنم و ارتباط من با خانواده‌ام قطع است.»

مجید نوری، فرزند حمید نوری نیز بارها در مصاحبه های مختلف دادگاه‌های پدرش را پرفرازو نشیب تصیف کرده بود و در این رابطه به رسانه ها گفته بود: «دادگاه در سال ۱۴۰۲ در ۳ ماه اول به سمتی رفت که در فرایند دادرسی دچار تخلف شد؛ برجسته‌ترین تخلف این بود که مشخص شد یکی از افسران پلیس حاضر در پرونده از بازجو‌های پرونده نیز بوده است.»

وی حضور امید فرهند، افسر ایرانی‌تبار پلیس سوئد را در پرونده به‌عنوان برجسته‌ترین تخلف در روند دادگاه تجدید نظر توصیف کرد و گفت: «امید فرهند عملا یک فرد بی‌طرف نبود و صلاحیت حضور در پرونده و یا بازجو بودن پرونده را نداشت.»

فرزند حمید نوری با اشاره به اینکه موضوع مذکور در خرداد ۱۴۰۲ افشا شد و انتظار می‌رفت که با توجه به اعتراض شدید وکلای آقای نوری، دادگاه در همان مرحله متوقف شود و ادامه پیدا نکند، افزود: «این امید بود که دادگاه به مسیر قانونی و عادلانه خود بازگردد اما بار دیگر پرونده وارد روند قبلی شد و دادگاه هم مجددا از شهریور آغاز به ‌کار کرد.»

به گفته مجید نوری، در شهریور گذشته دادگاه به شکایت وکلای حمید نوری درباره حضور پلیس بی‌طرف رسیدگی نکرد؛ اینکه پلیس بی‌طرف نبود و در پرونده ذی‌نفع بوده است؛ پس از آن نیز شهادت شهود مطرح شد و دادگاه در ابتدا با بررسی آن موافقت کرد، اما روند کار اداری درخواست نامه حضور شهود بسیار به طول انجامید به‌طوری که شهود مورد تهدید قرار گرفتند که اگر حضور پیدا کنند، دستگیر می‌شوند؛ پس از آن نیز اعلام شد که به شهود حمید نوری امکان حضور آنلاین داده‌اند که این امکان حضور بسیار دیر اعلام شد و عملا در جلسه پایانی، امکان شهادت شهود آقای نوری هم مهیا نشد.

نوری در بخشی دیگر افزود: «همه این‌ها در کنار هم به‌اضافه موارد دیگر مانند حبس در سلول انفرادی، ارتباط بسیار محدود با خانواده، دسترسی آزاد نداشتن به انتخاب وکیل و به مترجم، پیگیری نکردن امور از سوی وکلای تسخیری، اخلال در پرونده از سوی دادستان که بی‌طرفی خود را به هیچ وجه اثبات نکرد و همواره صحبت‌های طرف مقابل را به صورت کاملا یک طرفه پذیرفت و صحبت‌های حمید نوری را بررسی نکرد، مطرح بود و در نهایت هم ۲۸ آذر با توجه به همه موارد حکم دادگاه نوری تایید شد.»

مجید نوری در پایان با اشاره به اینکه حکم حبس ابد حمید نوری در دادگاه تجدیدنظر سوئد تایید شد، گفت: «متاسفانه شاهد این روند بی‌عدالتی بودیم؛ اتفاق بدتر این است که پس از صدور حکم، بار دیگر تمام تماس‌ها با پدرم قطع است و حتی دسترسی کنسولی در مورد حمید نوری از بین رفت؛ پس از خبری که در روزنامه‌ها درباره شکسته شدن پای حمید نوری مطرح شد، تاکنون هیچ امکان ارتباطی برای خانواده نوری درباره صحبت با وی ایجاد نشده و این نگرانی احتمالاً در سال ۱۴۰۳ هم با خانواده همراه خواهد بود که وضعیت پدرم چگونه است؛ امکان دریافت هیچ خبری از او به طور مستقیم وجود نداشته و همه خبر‌ها با واسطه از طریق روزنامه‌ها و جراید سوئد است.»

این موارد تنها بخشی از بی‌عدالتی‌هاییست که بر حمید نوری و خانواده‌اش گذشته است. اما امروز بنابر اعلام معاون امور بین الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران شاهد خبر آزادی حمید نوری هستیم. این اتفاق خوشایند از زمان انتشار خبر آزادی نوری مورد توجه بسیاری از کاربران فضای مجازی واقع شده است.

گفتنی است؛ محدودیت‌ها علیه حمید نوری در زمینه تماس و ملاقات با خانواده تا آخرین لحظات بازداشت وی در زندان‌های سوئد ادامه داشت. این شهروند ایرانی پیشتر پس از برگزاری ۹۲ جلسه فاقد مولفه‌های حق محاکمه عادلانه، در دادگاه بدوی در سوئد به حبس ابد محکوم شده بود.