محمدرضا حاجی‌عبدالرزاق، خبرنگار گروه ورزش: برای رسیدن به این سوالات دقایقی با جلال چراغپور از کارشناسان زبده فوتبال ایران به گفت‌وگو پرداختیم. با این توضیح که این چهره صحبت را درباره فساد در فوتبال- که این روزها نقل محافل شده- آغاز کرد و در همین خصوص هم به پایان رساند.
فساد در فوتبال و دستکاری نتایج
قبل از اینکه وارد موضوعات زیرمجموعه شویم باید ابتدا به این موضوع ورود کنیم که امروز چند اتفاق در فوتبال‌مان می‌افتد و نمی‌توانیم خارج از آن اتفاقات بدون آنکه به آنها بپردازیم یا بررسی اینکه آسیبی به نتایج نزده یا نمی‌زند یا نخواهد زد و بدون اینکه تفاوتی نشان بدهیم؛ از کنارشان بگذریم. این اتفاقات هم این است که متوجه می‌شویم درون فوتبال‌مان فساد وجود دارد که آن هم به دستکاری جریان و نتایج فوتبال مربوط می‌شود. درواقع manipolution یا دستکاری کردن یا اعمال نفوذ در نتایج!
نباید دیدارهای 3 هفته پایانی را به امان خدا رها کنیم
این دستکاری به اشکال مختلف انجام شده که پرداختن به آنها خالی از لطف نخواهد بود. ابتدا باید نحوه‌های دستکاری بررسی شود و بعد ببینیم که توان کنترل متغیرها در تیم‌هایی مانند استقلال و پرسپولیس برای 3 هفته پایانی رقابت‌ها چقدر است. چون در جریان بازی‌های باشگاهی ایران مشخص شده manipolution حاکم بوده و این ساده‌انگاری است که با یک اطلاعیه بدون اینکه قضیه به‌صورت شفاف و روشن عنوان شود بخواهیم دیدارهای 3 هفته پایانی را هم براساس آن به امان خدا بگذاریم و درباره مسائل فنی یا پیش‌بینی درباره این دیدارها صحبت کنیم.
دستکاری نتایج به هر شکلی می‌تواند امکان‌پذیر باشد
رقابت‌ها به شکل‌های مختلفی دستکاری می‌شوند که خیلی خطرناکند. یکی از عمده‌ترین آنها می‌تواند براساس جابه‌جایی ارقام بالا باشد. ممکن است درخصوص نقل و انتقالات بازیکن جابه‌جایی‌هایی صورت گیرد. ممکن است برخی بازیکنان به‌خاطر احساس آسیب کم‌کاری کنند. ممکن است برخی افراد از بازیکنان بخواهند برای اینکه به بعضی مسابقات نرسند خود را محروم کنند و در آن رقابت‌ها نباشند یا با احتیاط بازی کنند. یا از آنهاخواسته شود تا به داور حرفی بزند که منجر به دریافت کارت شود تا در صورت محرومیت از بازی بعدی، سهمش را بگیرد. ممکن است شکل‌هایی از تحت‌تاثیر قرار دادن دروازه‌بان‌ها یا در هر پست دیگری یا پنالتی دادن و... باشد.
دیگر نمی‌توانیم قاطعانه اظهارنظر کنیم
حالا که به فوتبال‌مان در زمینه فساد مشکوک شدیم، پس دیگر همه اینها ممکن هستند. ممکن است گرفتن یا نگرفتن یک آفساید یا پنالتی باشد. وقتی پای همه این عناصر در کار باشند، اولین آسیبش این می‌شود که دیگر نمی‌توان فوتبال را به‌صورت فنی ارزیابی کرد. ما الان اعتمادبه‌نفس برای این را از دست داده‌ایم که یک تحلیل یا آنالیز تاکتیکی از نحوه بازی‌ها داشته باشیم و این خدشه‌دار شدن اعتمادبه‌نفس‌مان اجازه نمی‌دهد قاطعانه درباره بازی‌ها به‌صورت فنی نظر دهیم یا گمانه‌زنی فنی از بازی‌های پیش رو داشته باشیم.
فقط 30 درصد جریان بازی دست خود ماست
البته این ادعایی واهی است که کسی بگوید فوتبال را پیش‌بینی می‌کند. فوتبال ازجمله مناسباتی است که حدود 35 درصدش کاملا غیرقابل‌ورود است که آن را عناصر انسانی ازجمله داورها تشکیل می‌دهند. 30 درصد دیگرش هم دست حریف است. ما شاید 30 تا 35 درصد ادعا کنیم که خودمان خوب هستیم و خوب تمرین و حریف را کامل آنالیز کرده‌ایم، هرچند شاید در این بین رقیب خوراک آنالیزی به ما بدهد اما در عمل به گونه دیگری بازی کند.
هر 3 عامل ایجاد فساد در فوتبال ما هستند
بعضا شنیده می‌شود برخی تیم‌ها پکیجی بسته می‌شوند، اما این موضوع چقدر می‌تواند در بحث فسادی که امروز از آن صحبت می‌شود دخیل باشد. در این خصوص باید عنوان کرد این بحثی کلان است که باید از مباحث خرد به شروع کرد و سپس به مباحث کلانی رسید که مورد نظر است. 3 عامل فشار و فساد ایجاد می‌کنند؛ قدرت، شهرت و اقتصاد، یعنی پول و درآمد مالی. هر 3 اینها در فوتبال ما وجود دارند و با هم درحال مبارزه هستند.
پاکسازی 10 ساله
اگر از لحاظ جامعه‌شناختی به این قضیه نگاه کنیم، گروهی که به آنها ایجنت اطلاق می‌شود یا گروهی که موازی فدراسیون حرکت می‌کند و در داوری، فدراسیون و تعیین نتایج و جابه‌جایی بازیکن و تاثیر در لیست آدم دارند؛ قابل رصد خواهند بود. اینها بازیکنانی را می‌آورند که اصلا بازی نمی‌کنند اما هر سال هم هستند. در لیگ برتر در تمامی لیگ‌های زیرگروه هستند و حتی در لیگ پایه‌ها هم نفوذ کرده‌اند، یعنی آنچنان به رده‌های پایین‌تر نفوذ کرده‌اند که فکر می‌کنم یک پاکسازی 10 ساله با قوانین سفت و سخت لازم دارید که این اتفاقات و فسادی که جاری شده از لباسی که بر تن فوتبال‌مان نشسته است، شسته شود.
آثار پکیجی بسته شدن تیم‌ها را می‌دیدم
حال اینکه شنیده می‌شود برخی تیم‌ها پکیجی بسته می‌شوند، من این موضوع را ندیده‌ام اما آثار آن را می‌بینم. من مدیرفنی تیمی بودم که پیشنهاد فنی با دلایل فنی می‌دادم، مثلا این فرد باید امروز دفاع راست بازی کند. اما دقیقه 90 می‌دیدیم که کسی دیگر جای آن شخص بازی می‌کند یا باید یک بازیکن تعویض شود! اما می‌دیدم که آن تعویض حفظ می‌شود و نگهش می‌دارند یا مثلا بازیکنی که باید ثابت بازی می‌کرد و نمی‌شد او را از ترکیب درآورد یا برعکس یا مثلا در تیمی می‌خواستم به‌عنوان مدیر فنی انتخاب شوم، وقتی با من صحبت کردند گفتند هر کاری می‌خواهی انجام بده، اما به کار دو نفر هیچ وقت ورود نکن. این دیگر چه مدیر فنی‌ای می‌شود که محدودت می‌کنند به کار دو یا چند نفر ورود نکن؟! حتی سرمربی در جلسه‌ای به‌صورت خیلی عادی به من گفت که کار با اینها به این شکل است.
بازیکنانی هستند که قراردادشان را با بقیه شریک می‌شوند
شکل‌های دیگری هم البته وجود داشته، مثلا در تیم‌هایی دیدم که بازیکنانی در برخی تیم‌ها بازی می‌کنند که نه‌تنها در آن رده جایگاهی برای بازی کردن ندارند، بلکه حتی توانایی بازی کردن در دو، سه رده پایین‌تر را هم ندارند اما هستند و بازی می‌کنند! بعدها معلوم می‌شود چه کسی هست و چه جوری راهی تیم و ترکیب اصلی شده، مثلا قراردادش را با دو، سه نفر شریک است یا چیزی که می‌گوید گرفته‌ام را یک‌چهارمش را هم نگرفته است.
پول خارج از فوتبال با خود فساد می‌آورد
اینها همه وجود دارند. اما راه‌چاره چیست؟ اینکه فقط یک اتفاق بیفتد و آن اینکه پول را از بیرون فوتبال به درون آن نریزند و از بیرون برایش تعیین تامین اعتبار نکنند، بلکه بگویند فوتبال خودش هزینه‌هایش را دربیاورد، هرجوری می‌خواهد خرج کند. ببینیم باز هم برای آن سندسازی می‌کنند؟ وقتی پول از بیرون می‌آید مثل آب برکه‌ای است که با خودش انواع و اقسام موجودات آورده. وقتی پول میلیاردی خارج از فوتبال می‌آید انواع مشکلات و فساد را با خودش می‌آورد. اگر فوتبال ما از درون خودش پول دربیاورد، یعنی بلیتش را خودش بفروشد، استادیومش را خودش بسازد، لباسش را خودش داشته باشد و حق پخش بگیرد و... در کل درآمد داشته باشد، آن‌وقت یک قرانش هم حساب‌وکتاب خواهد داشت.
مدام می‌گوییم و گوش شنوایی وجود ندارد
الان که یکی از پرده‌ها- آن هم یک ذره- کنار رفته است، یکباره می‌گویند 100 نفر درگیر این پرونده هستند. حالا در این بین و در ادامه یک مصاحبه توسط هر کس دیگری، چقدر می‌تواند پرده‌های دیگر را کنار بزند و تاثیر بگذارد؟ وقتی مدام می‌گوییم و گوش شنوایی وجود ندارد، مشخص است که این اتفاقات هم گریز‌ناپذیر است و بالاخره از جایی بیرون می‌زند.