فرهیختگان: حرکت به سمت تقاضامحور کردن پایاننامه و رساله‌های دکتری، موضوعی است که طی سالهای اخیر تاکید زیادی بر آن شده است. مسیری که می‌تواند نقش بالایی در رفع چالشهای صنعتی و اجتماعی امروز کشور داشته باشد و در طرف دیگر ماجرا، با ریل‌‌گذاری درست امکان استفاده بیشتر از ظرفیت پژوهشی نظام آموزش عالی برای حل معضلات کشور فراهم شود. اتفاقی که هنوز تا رسیدن به نقطه‌مطلوب در آن فاصله زیادی داریم؛ چراکه یکی از امتیازات این قبیل پایان‌نامه‌ها آن است که دستگاه‌های مختلف از آنها حمایت می‌کنند. حال با در نظر گرفتن سهم 33 درصدی تعداد پایان‌نامه‌های مورد حمایت مالی قرارگرفته از مجموع پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مرتبط با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت، متوجه می‌شویم این رقم چندان بزرگ نیست. با این حال در همین مدت هم برخی از فعالیت‌های پژوهشی دانشجویی توانسته‌اند راهکارهای علمی و عملی را برای برخی از چالشهای مهم کشور پیدا کنند. مقالاتی که دیگر جای آنها برخلاف گذشته، در قفسه‌های کتابخانه نیست و از دل آنها یا محصولی برای حل مشکلات بیرون می‌آید و یا راهکاری برای بهسازی و بهینه‌سازی حوزه صنعت و کشاورزی استخراج می‌شود. در این گزارش به معرفی 10 پایان‌نامه‌ای پرداختیم که سال گذشته به عنوان برترین‌های تقاضامحور از سوی وزارت علوم معرفی شدند.
ارائه چهارچوب نظری مدیریت مخاطرات امنیت سایبری سامانه‌های سایبر-فیزیکی با دفاع هدف متحرک
این مقاله به حوزه امنیت سایبری ورود کرده است. در حقیقت حملات سایبری فراوان در دو دهه اخیر همچون حمله استاکس نت در حوزه انرژی اتمی، حمله سایبری سال 1401 به صنایع فولاد کشور و حملات سایبری به جایگاه‌های سوخت کشورمان در سالهای 1400 و 1402، باعث شد مقوله امنیت سایبری در زیرساخت‌های حیاتی به عنوان یک نیاز ملی جهت افزایش تولید و کاهش خسارت و ارتقای پایداری و امنیت ملی مطرح شود. در این شرایط مدیریت مخاطرات امنیت سایبری سامانه‌های کنترل صنعتی بر اساس یک رویکرد جزئی و مورد پذیرش جامعه علمی و فنی یکی از نیازهای جدی این حوزه در کشور است.
این پایاننامه دستاوردهایی در حوزه پاسخ به نیاز زیرساخت‌های حیاتی کشور برای کاهش خسارات حاصل از حملات سایبری و در نتیجه افزایش تولید (ارتقای پایداری و امنیت ملی) داشته و توانسته رتبه برتر ملی پژوهشی را به دست آورد.
تولید آب فعال‌شده با پلاسما به روش‌های آرک، DBD و گلایدینگ آرک؛ مشخصه‌یابی و بررسی کاربردهای کشاورزی
بررسی‌ها نشان داده بود که PAW به عنوان یک تامین‌کننده مواد مغذی ضروری برای گیاهان محسوب می‌شود؛ این مقاله نیز با هدف رسیدن به مواد مغذی به طراحی و ساخت پیکربندی‌های مختلف پلاسما از جمله سیستم‌های آرک و تخلیه سد دی الکتریک(DBD) پرداخته است. برای این کار از شبیه‌سازی برای تعیین میدان و پتانسیل الکترونیکی بهره گرفته شده. نتایج حاصل از این تحقیقات نشان می‌دهد PAW با افزودن ترکیبات نیتروژن‌دار و اکسیژن‌دار به آب می‌تواند بر روی پارامترهای رشد و صفات زراعی گیاهان اثرگذار باشد. این مقاله توانسته به عنوان مقاله نمایه‌دار خارجی ISI تحت داوری قرار بگیرد. همچنین از آن در همکاری با بنیاد ملی نخبگان در قالب هفتمین دوره طرح توسعه هسته‌های مساله‌محور پژوهشی/ فناورانه (طرح شهید احمدی‌روشن) در قالب ساخت دستگاه پلاسمایی تولید آب فعال‌شده با پلاسما برای مصارف کشاورزی بهره گرفته شده است.
قیمت‌گذاری اوراق مبادله بیمه عمر در بازار ثانویه با استفاده از رویکردهای قطعی، احتمالی و تصادفی و انتخاب رویکرد مناسب برای صنعت بیمه ایران
قیمت‌گذاری اوراق مبادله بیمه عمر یکی از موضوعات حیاتی برای در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود و این پژوهش با استفاده از رویکردهای قطعی، احتمالی و تصادفی به صورت کمی به قیمت‌گذاری اوراق مبادله بیمه عمر در بازار ثانویه برای ایران پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش برای فروش یک بیمه‌نامه تمام عمر در بازار ثانویه حاکی از آن است که ارزش بازخرید بیمه‌نامه از قیمت محاسبه‌شده بر اساس رویکردهای احتمالی و تصادفی کمتر و از قیمت محاسبه‌شده بر اساس رویکرد قطعی بیشتر است. استفاده از جدول زندگی بومی در قیمت‌گذاری اوراق مبادله بر اساس رویکرد احتمالی به نفع بیمه‌گذار و بر اساس رویکرد قطعی و تصادفی، به ضرر او خواهد بود. از دستاوردهای این پژوهش هم می‌توان به انتخاب آن به عنوان پایاننامه برتر صنعت بیمه در سی‌امین همایش ملی و یازدهمین همایش بین‌المللی بیمه و توسعه اشاره کرد.
بهینه‌سازی پلاسمای سرد فشار پایین فرکانس رادیویی به منظور آلودگی‌زدایی زعفران با حفظ کیفیت و مواد موثره آن
زعفران را باید یکی از گیاهان باارزش در دنیای امروز دانست. این رساله به منظور بهینه‌سازی پلاسمای سرد فشار پایین فرکانس رادیویی (RF) جهت آلودگی‌زدایی زعفران با حفظ کیفیت و مواد موثره آن انجام و تاثیر تغییر پارامترهای پلاسمای سرد و حجم نمونه زعفران بر نوع و میزان نسبی گونه‌های فعال پلاسما (به وسیله OES) مورد بررسی قرار گرفت.
در این تحقیق شرایط تیماری مخلوط گازیY، توان76 وات به مدت26 دقیقه به عنوان شرایط بهینه‌شده پلاسما معرفی شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد زعفران بدون آسیب قابل‌توجه به خصوصیات کیفی و متابولیت‌های آن با استفاده از تیمار بهینه‌شده پلاسمای سرد به طور مناسبی آلودگی‌زدایی شد. یکی از دستاوردهای ویژه این پژوهش را باید عقد قرارداد حمایت صنعت از این طریق توسط شرکت تمیم زرفام مشرق زمین دانست.
مطالعه رفتار سایش و خوردگی پوشش‌های آبکاری الکتریکی آلیاژی نیکل-کبالت
بالا بردن کیفیت پوشش‌های آبکاری برای جلوگیری از توقف تولید در صنایع مختلف در شرایط امروز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پوشش‌های آلیاژی نیکل-کبالت ضخیم به دلیل مقاومت به سایش، حفظ سختی و استحکام مکانیکی در دمای بالا بر صفحات قالب‌های مسی ریخته‌گری مداوم تختال فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پژوهش به منظور ایجاد و بررسی عوامل موثر بر رفتار سایشی و خوردگی پوشش‌های آلیاژی نیکل-کبالت ضخیم (بیش از0.5میلیمتر) با استفاده ازحمام وات سه نوع پوشش آبکاری نیکل-کبالت حاوی10 تا 25 درصد کبالت، آبکاری نیکل غیر‌آلیاژی و آبکاری درجه‌بندی‌شده، ایجاد شد. نتایج نشان داد دستیابی به ترکیب مورد نظر به صورت یکنواخت در ضخامت‌های بالای پوشش با تنظیم متغیرها و افزودنی‌ها میسر است. از‌جمله دستاوردهای این پژوهش می‌توان به راه‌اندازی کسب و کار مبتنی بر پروژه و تکمیل فرم بیزینس پلن و جذب سرمایه از یک صندوق خطرپذیر اشاره کرد.
امکان‌سنجی استحصال آلومینا از ذخایر
آلومینیوم یکی از مهم‌ترین فلزات در پوسته زمین بوده که به‌واسطه خواص منحصربه‌فرد خود جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی پیداکرده است. برای تولید آلومینیوم نیاز به آلومینا است که در حال حاضر از بوکسیت برای تولید آن استفاده می‌شود. به علت کاهش منابع با کیفیت بوکسیتی و افزایش نیاز به آلومینیوم، توجه به تولید آلومینا از منابع غیربوکسیتی افزایش یافت. روش‌های مختلفی برای تولید آلومینا از آلونیت ابداع شده اما به علت وجود سیلیس زیاد در نمونه مورد نظر که از کانسار 7صندوق قزوین تهیه شد روش اسیدی-بازی در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش با افزایشpHبا هیدروکسید آمونیوم، هیدروکسید آلومینیوم رسوب داده شد. با استفاده از طراحی آزمایش شرایط بهینه 8.8ph؛ زمان 30 دقیقه، دور همزن
105 rpm، دما 56 درجه به دست آمد و در این حالت بازیابی ترسیب به 94درصد رسید. از دستاوردهای پژوهش هم می‌توان به ارائه فرآیندی مناسب و بهینه‌شده برای تولید آلومینا از ذخایر آلونیت ایران اشاره کرد.
بازیابی درختان چنار در فضای سبز شهری از کلروز به روش شیمی‌درمانی توسط یک سیستم با فشار پایین تزریق به تنه درخت
زردی رنگ درختان همان اندازه که می‌تواند جلوه جدید به طبیعت دهد، اگر زودرس باشد، به‌عنوان یک مشکل پیچیده و چندوجهی قلمداد می‌شود که از عمده‌ترین عوامل بروز آن، کمبود یا غیرفعال شدن آهن در برگ درختان است. شیمی‌درمانی روشی ابتکاری برای نجات درختان نومید از درمان با روش درون‌درمانی محسوب شده که سبب ایجاد واکنش سریع و شدید و بازیابی سلامت درخت می‌شود. در این پژوهش پس از انجام شیمی‌درمانی درختان برگ‌های بیمار خود را تا پایان تیرماه1401 به سبب اثر غلظت بالای مواد تزریق شده از دست دادند و برگ‌های جدید از هفته اول و دوم مردادماه همان سال شروع به رشد کردند. ابداع روش شیمی‌درمانی از طریق تزریق به تنه به‌عنوان راهکاری برای نجات درختان در حال زوال در مراحل پایانی حیات و اثبات کارایی روش شیمی‌درمانی نسبت به روش‌های رایج درون‌درمانی از راه تزریق به تنه در اصلاح کلروز درختان فضای سبز را می‌توان از دستاوردهای این مقاله دانست.
عیب‌یابی توربین گاز صنعتی با به‌کارگیری ماشین یادگیری حدی با مکانیسم جبران‌ساز
سامانه عیب‌یابی عملکردی برای توربین‌های گازی یکی از بخش‌های مهم در صنایع مجهز به این توربین‌هاست. با این حال حجم عظیم داده‌های دریافتی از توربین گازی و مسائل مربوط به ذخیره‌سازی داده‌ها، در دسترس نبودن اندازه‌گیری‌ها در بخش‌های داغ و وجود نویز اندازه‌گیری از جمله چالشهای اساسی در توسعه این سامانه‌ها محسوب می‌شود. در این پژوهش برای اولین بار نوعی شبکه عصبی با ساختار عمیق تحت عنوان ماشین یادگیری حدی با مکانیسم جبران‌ساز عمیق جهت تشخیص عیب رسوب‌گرفتگی و فرسایش توربین ملیIGT25 به کار گرفته شده، سپس در مرحله بعد به مدلی با قابلیت یادگیری افزایشی ارتقاع داده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که مدل پیشنهادی در داده‌های نویزی دقت بالای79 درصد را ار ائه می‌دهد. پیاده‌سازی سامانه عیب‌یاب داده‌محور برای توربین گاز ملیIGT25 و مدل‌سازی عملکردی این توربین گاز و شبیه‌سازی عیوب مسیر گاز ماحصل دستاوردی این پژوهش است.
بررسی روش‌های تامین مالی نیروی کشش در صنعت حمل‌ونقل ریلی
یکی از چالشهای امروز کشور را باید کمبود لوکوموتیو در کشور دانست، درحالی‌که این وسیله یکی از مهم‌ترین عوامل برای حرکت قطارها و عملیات حمل‌ونقل محسوب می‌شود و از طرف دیگر به‌خاطر روند رو به رشد حمل‌ونقل ریلی در ایران، کمبود لوکوموتیو و نیروی کشش به‌عنوان یکی از مشکلات اساسی در این حوزه مطرح است. براساس نتایج حاصله از میان روش‌های مورد مطالعه در این تحقیق، روش ساخت، بهره‌برداری، واگذاری(BOT)و روش لیزینگ نسبت به دیگر روش‌ها از اولویت بالاتری برخوردار شده و می‌تواند به‌عنوان روشی مناسب برای تامین مالی در صنعت ریلی مورد استفاده قرار گیرد. از جمله دستاوردهای این پژهش می‌توان به تعیین دقیق میزان کمبود لوکوموتیوهای مورد نیاز کشور براساس سند چشم‌انداز حمل‌ونقل ریلی در افق 1404 در سال 1402 اشاره کرد که طبق آن هزار و 512 دستگاه کمبود در این زمینه وجود دارد.
طراحی الگوی کارآفرینی چرخشی با رویکرد نوآوری در مدل کسب‌وکار
طی سالهای اخیر تاکید زیادی به رسیدن به الگوی مناسب برای ایجاد کسب‌وکار نوآورانه شده است. این پژوهش نیز با هدف طراحی الگوی کارآفرینی چرخشی با رویکرد نوآوری در مدل کسب‌وکار انجام شده است. نتایج این پژوهش می‌تواند مورد استفاده مسئولان، سیاستگذاران و فعالان حوزه کسب‌وکار، محیط‌زیست، بخش اقتصادی و به‌ویژه شرکت‌های زیرنظر شرکت شهرک‌های صنعتی باشد تا مدل‌های کسب‌وکارچرخشی مناسب را شناخته و به کار گیرند و از گذار به سمت مدل‌های کسب‌وکار چرخشی نهایت بهره را ببرند. نتایج پژوهش نشان داد که پیشران‌های متفاوتی برای تغییر مدل‌های کسب‌وکار موجود به مدل‌های کسب‌وکار چرخشی شناسایی شده که یکی از آنها مدل‌های موجود و فناوری‌های دیجیتال است که می‌تواند همچون تسهیلگر و کاتالیزور، این گذار را تسریع کند. نتایج این پژوهش می‌تواند مورد استفاده مسئولان، سیاستگذاران و فعالان حوزه کسب‌وکار، محیط زیست، بخش اقتصادی و به‌ویژه شرکت‌های زیرنظر شرکت شهرک‌های صنعتی باشد.