محمدرضا ولی‌زاده؛ فرهیختگان آنلاین: اوایل فعالیت مجلس یازدهم بود که طرح مالیات بر مهریه از سوی تعدادی از نمایندگان مطرح شد. هر چند در آن زمان فرآیند بررسی این طرح به اتمام نرسید، اما در روزهای اخیر باز هم موضوعاتی پیرامون آن مورد بحث قرار گرفته است.
تغییر مفهوم ازدواج با ترویج نگاه معامله‌گری
در سال‌های اخیر سیستم قضائی کشور برای کاهش جرایم مالی مربوط به مهریه، اقداماتی را در دستور کار قرار داده و این طرح را نیز می‌توان ذیل همین موارد دسته‌بندی کرد، اما باتوجه به حساسیت موضوعاتی نظیر ازدواج و مهریه و میزان دربرگیری آن در سطح جامعه، اجرایی‌سازی چنین طرح‌هایی، در وهله‌نخست نیازمند بررسی همه‌جانبه از سوی نهادهای تصمیم‌ساز است.
طرح مالیات بر مهریه نیز دارای ابهامات بسیاری است و سایه‌روشن‌های متعددی دارد اما اجرای آن با افزایش بار مالی ازدواج به موضوع «معامله‌گری» در آن دامن می‌زند و کانون خانواده‌ها را در معرض آسیب قرار خواهد داد. هر چند مدت‌هاست جامعه ایرانی درگیر این چالش مهم شده و دیگر درکی از مفهوم ازدواج و اهداف آن در میان بسیاری از جوانان وجود ندارد، در این بین انتظار می‌رود این طرح نیز به تجربه‌های ناموفق پیشین در این حوزه اضافه شود.
موانع اقتصادی تسهیل ازدواج جوانان و بحران‌سازی
متأسفانه فرهنگ ازدواج در کشور با آسیب‌های جدی روبه‌روست که این مهم می‌تواند معلول عوامل گوناگونی باشد. اما مهم‌ترین بحث در این موضوع به موانع متعدد اقتصادی برمی‌گردد که موجب شکل‌گیری تنش ازدواج‌هراسی برای جوانان شده و در آینده عواقب جبران‌ناپذیری نیز خواهد داشت. این چالش حتی در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هم اختلال ایجاد کرده و ابربحران‌هایی نظیر کمبود منابع انسانی می‌سازد.
آن‌طور که مشخص است، سیاست دولت‌ها هم در این راستا تاکنون موثر نبوده و تسهیلات حمایتی موجود برای رفع موانع متعدد ازدواج راهگشا نیست. هر ساله با کاهش آمار ازدواج در کشور مواجه‌ایم و درحالی که گرانی‌ها و بالارفتن نرخ کالاهای اساسی شرایط اقتصادی را برای مردم و طبقات مختلف جامعه دشوار کرده و بیکاری همچنان معضل نخست جوانان است، این موضوع می‌تواند نگران‌کننده‌تر از گذشته دنبال شود.
راه‌حل درست، اخذ مالیات بر مهریه نیست
با سیاست اقتصادی دولت‌ها در سال‌های اخیر، پایه‌های مالیاتی در کشور گسترده‌تر شده و افراد بیشتری مشمول طرح‌های مالیاتی می‌شوند. اما در موضوع مهریه، برای رفع و کاهش معضلات فرهنگی ازدواج، طرح مالیات بر مهریه راه‌حل درستی نبوده و این اقدام، مصداق بارز درآمدزایی از اموال خصوصی مردم است.
مجلس شورای اسلامی به‌عنوان عالی‌ترین نهاد قانون‌گذاری می‌تواند با تصویب قوانینی برای ایجاد یک سازوکار در مدیریت ضمانت اجرایی حقوق مالی زنان(اعم از مهریه، نفقه و...) و تدبیر در تعیین محدودیت‌های اجتماعی پس از ازدواج آن‌ها، با مداخله قانونی و شرعی از افزایش جرایم مالی مهریه جلوگیری کند تا با استفاده از ابزارهای فرهنگی بتوان به حل این معضلات امیدوارتر شد.
به‌هرحال طرح مالیات بر مهریه تاکنون در مجلس شورای اسلامی به تصویب نرسیده اما تسهیل ازدواج جوانان و برداشتن موانع پیشروی آن‌ها بیشتر نیازمند هماهنگی دستگاه‌های اجرایی کشور برای فرهنگ‌سازی است تا تصویب چنین طرح‌های بدون پشتوانه‌‌ای.