به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشجوی ترم 9 پزشکی در خوابگاه دانشجویی به دلیل گاز‌گرفتگی فوت کرد. این خبر زنگ هشدار جدی را برای فصل سرما به صدا در‌آورد. با وجود تغییر نحوه گرمایش از چراغ‌های نفت‌سوز به بخاری‌های گازسوز و شوفاژ، همچنان گاز مونوکسید‌کربن جان ایرانی‌ها را تهدید می‌کند. اتفاقی که می‌تواند منجر به مرگ دسته‌جمعی اعضای یک خانواده شود. گاز‌گرفتگی تنها به خانه‌ها محدود نمی‌شود و جان رانندگان را هم در مسیرهای سرد تهدید می‌کند.

 قاتل بی‌رنگ و بی‌رحم

مونوکسید کربن با فرمول CO گازی بی‌رنگ و بی‌بو است. مونوکسید کربن حاصل احتراق ناقص زغال و سوخت‌های فسیلی است. هیپوکسی که به وسیله مونوکسید کربن ایجاد می‌شود، منجر به نارسایی در اعمال حسی و عضلات مثل مغز، قلب، جدار داخلی عروق خونی و پلاکت‌ها می‌شود. با توجه به اینکه میل ترکیبی مونوکسید کربن با هموگلوبین خون حدود 220 برابر بیشتر از اکسیژن است، در محیط‌های آلوده کربوکسی هموگلوبین خون به سرعت افزایش می‌یابد. در جوانان با رسیدن کربوکسی هموگلوبین خون به پنج درصد، ظرفیت اکسیژن‌گیری بدن پایین آمده و اثرات آن روی قلب به طور وضوح نشان داده شده است. این گاز اگر‌چه سبک‌تر از هواست اما قابلیت انتشار آن در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط همچون یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم و منتشر می‌شود. روشن نگه داشتن خودروها در فضاهای بسته مانند گاراژ نیز می‌تواند منجر به گاز‌گرفتگی شود. شومینه در صورت مسدود بودن مسیر تهویه، بدترین منبع تولید مونوکسید کربن است.

 علائم گاز‌گرفتگی

نشانه‌های مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در وهله اول، سردرد همراه با احساس سنگینی و در صورت عدم اکسیژن‌رسانی مناسب گیجی، تهوع، استفراغ، سوزش شدید در ناحیه چشم و گلو، احساس گرفتگی و درد شدید در قفسه سینه، تشنج و احساس آشفتگی، تحریک‌‌پذیری، ناتوانی در تشخیص موقعیت و شرایط، کاهش هوشیاری، اغما و مرگ است. مسمومیت با گاز مونوکسید‌کربن علائمی شبیه سرماخوردگی دارد و فرد را دچار آب ریزش بینی، سردرد و سوزش چشم می‌کند. در مسمومیت با این گاز، رنگ قرمز روشن در پوست و مخاط و زیر ناخن فرد مصدوم مشخص است. مونو‌کسید کربن در صورت غلظت بالای 6400ppm  می‌تواند در عرض 10 دقیقه منجر به مرگ مصدوم شود. زنان باردار و سالمندان جزء گروه آسیب‌پذیر و در معرض خطر بیشتری با منواکسید کربن هستند و علائم مسمومیت در آنها سریع و با شدت بیشتری ایجاد می‌شود.

 یک قدم تا مرگ

براساس آمار رسمی پزشکی‌قانونی در سال 95، بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن 836 نفر جان خود را از دست داده‌اند که سهم مردان با 620 نفر حدود سه برابر زنان است. نکته تاسف بار آنکه در پنج ماهه ابتدایی سال 96 یعنی در فصلی که هوا گرم‌تر است و استفاده از وسایل گرمایشی کمتر، 204 نفر بر اثر گاز‌گرفتگی جان خود را از دست داده‌اند. مقایسه آمار مرگ و میر به دلیل مسمومیت با مونوکسید کربن در سال‌های 94 و 95 نشان می‌دهد 210 نفر بر تعداد قربانیان در سال 95 افزوده شده است. استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا بخاری‌های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز CO جلوگیری نمی‌کند. در صورت مشاهده علائم گازگرفتگی باید فرد مسموم را  از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کرد، یقه پیراهن و کمربند و لباس‌های تنگ افراد مسموم باز و در اسرع وقت، پنجره‌های اتاق باز شود. همچنین باید با باد زدن محیط به تهویه هر چه سریع‌تر آن کمک کرد.