به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، فرزاد جهانبین، استاد دانشگاه شاهد و دبیر همایش ملی تمدن نوین اسلامی در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده، به مباحث حول کارآمدی یا ناکارآمدی جمهوری اسلامی واکنش نشان داده است. او با یک بررسی تاریخی - تحلیلی در مورد حکومت امیرالمومنین (ع) به نکاتی در باب این عصر اشاره کرده و در ادامه نتیجهگیری جالبی انجام داده است.
جهانبین در ابتدا با ارائه توضیحی در مورد حکومت عدل علوی و شعارهای امیرالمومنین در بدو حکومت در مورد عمل براساس سنت پیامبر و سختگیری در بیتالمال و مقابله با زیادهخواهیها و پایبندی به این اصول و شهادت در راه همین آرمانها در محراب عبادت سوالی را مطرح میکند که اساسا مجموعه نظام سیاسی امیرالمومنین(ع) چه میزان در تحقق آرمانها و اهداف خود موفق شدند و حکومت ایشان در این خصوص چه میزان کارآمدی داشت؟
این استاد دانشگاه با استناد به نامههای ۳، ۵، ۲۰، ۳۳، ۴۰، ۴۱، ۴۳، ۴۵ و خطبههای ۲۵و ۲۹ عنوان میکند که نگاهی اجمالی به خطبهها و نامههای نهجالبلاغه حاکی از آن است که در دوره حکومت ایشان استانداران و فرمانداران متعددی بودند که دست به خیانت زدند و علی(ع) بهرغم تمامی حساسیتها و برخوردهای بیاغماض در مواردی موفق به ساماندهی امور نشدند و حتی در بعضی موارد، حملهها و غارتهای متعددی با نام «الغارات» – که از طرف دشمنان به مرزها انجام میشد تا هم پیامی برای حمایت از مخالفان داخلی علی(ع) باشد و هم کارآمدی حکومت ایشان را زیر سوال ببرد- بیپاسخ ماند.
جهانبین این موارد را نفی دستاوردهای حکومت علوی از جمله احیای سنت پیامبر(ص) و نشان دادن حقیقت دین در مقابل قرائتهای انحرافی را مهمترین دستاورد میداند، اما معتقد است به هر حال در جامعهای که در راس آن معصوم قرار دارد، چنین مواردی نیز بود. اما در تحلیل چرایی این موضوع و با گذشتن از ریشههای تاریخی این مساله و استمداد از برخی خطبههای حضرت از جمله خطبه ۲۱۶ که در آن به حقوق طرفینی حاکم و مردم اشاره میکنند، میتوان علل این وضعیت را دریافت: «رعیت جز با صلاح والیان اصلاح نمیشوند و والیان جز با استقامت مردم در مسیر صلاح قرار نمیگیرند.»در خطبه 166 میفرمایند: «ای مردم اگر در یاری حق کوتاهی نمیکردید و در نابودی باطل سستی نمینمودید، هیچگاه دیگران در شما طمع نمیکردند و بر شما برتری نمییافتند.»
این استاد دانشگاه در پایان مینویسد: «به جز معصوم(ع)، انسانها در معرض خطا هستند و لذا در چنین شرایطی، حتی اگر در حکومتی که معصوم در راس آن قرار دارد، مردم و نخبگان در صحنه تحقق ارزشها و نظارت بر روند امور مستحکم و پراستقامت نایستند، موفقیتها قابل دسترسی نخواهد بود. البته در کنار این استقامت و حساسیت نسبت به حق عظیم و باطل عظیم، نیازمند بصیرت هستیم. امروز اگر میخواهیم که انقلاب اسلامی در مواجهه با چالشها سربلند بیرون بیاید و آرمانهای امام و شهدا محقق شوند باید واقعبینانه، آگاهانه، بصیرانه، صبور و پراستقامت در صحنه باشیم. اگر ما در زمان امیرالمومنین بودیم، آیا با دیدن نابسامانیها در مقابل حضرتش میایستادیم یا مایوس صحنه را رها میکردیم یا با خصوصیات فوق در صحنه میبودیم و سهم خود را در تحقق آرمانها ادا میکردیم؟»