یکی از ابعاد اجرای طرح اقتصاد مقاومتی بهبود وضعیت تولید دارو و کاهش وابستگی به واردات دارو در سال‌های اخیر بود تا جایی‌که رسول دیناروند، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو در همایشی از کاهش وابستگی ارزی کشور به واردات دارو به میزان 650 میلیون دلار خبر داد و گفت:‌ «پیش از این دولت برای واردات دارو یک‌میلیارد و 650 میلیون دلار پرداخت می‌کرد که با کوشش مسئولان دولت یازدهم این رقم به یک میلیارد دلار رسیده است.  همچنین یکی از اهداف وزارت بهداشت در تولید دارو بالا بردن کیفیت کمی و ارزشی است که در سه سال گذشته این هدف مورد توجه قرار گرفته و درنهایت به حمایت از تولید داخلی، بیماران و کاهش هزینه‌های درمانی بیماران انجامید.  در دولت تدبیر و امید وضعیت دارویی به ثبات نزدیک شده و تا حد زیادی معضلات و مشکلاتی که در سال‌های اوج تحریم با آن دست به گریبان بودیم، مرتفع شد. در سال 93 توانستیم حجم بازار دارویی کشور را به حدود 12هزار و 500 میلیارد تومان برسانیم که نسبت به سال قبل خود حدود 12 درصدی یعنی چیزی معادل تورم سالانه خود، افزایش داشته است. سهم داروهای تولید داخل نسبت به داروهای وارداتی از رشد خوبی برخوردار بوده است.

 گفت‌وگوی خبری

توسعه صادرات مهم‌ترین هدف

اکنون بازار دارویی در داخل کشور سه میلیارد دلار است و یک میلیارد هم واردات داریم و این آمار طی چهار سال گذشته تغییر نکرده است. رسول دیناروند، ‌معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو در این باره به «فرهیختگان» گفت: «ما می‌توانیم بازار دارویی‌مان را یک تا دو میلیارد دیگر برای صادرات توسعه دهیم و این امکان‌پذیر است. باید توجه کرد که در ۱۵ سال پیش میزان صادرات دو میلیون دلار بود، اما اکنون ۲۰۰ میلیون دلار یعنی ۱۰۰ برابر شده است. در عین حال هنوز هم با تراز مثبت تجاری فاصله داریم اما می‌توانیم برای رسیدن تراز مثبت تجاری، میزان صادرات را افزایش دهیم.» او ادامه می‌دهد: «‌در شروع به‌کار دولت، رفع بحران کمبود دارو از مهم‌ترین خواسته‌های مردم به شمار می‌رفت، هم بحران کمبود دارو حل شد و هم واردات دارو حدود ۳۰ درصد کاهش یافت. در سه سال اخیر توانستیم قیمت تجهیزات پزشکی و داروهای وارداتی در کشور را حدود 30 درصد کاهش دهیم و این مهم درحالی صورت پذیرفت که به دلایل معلوم و مشهود با افزایش نرخ ارز مواجه بودیم و فقط در حوزه دارو موفق به صرفه‌جویی حداقل 500 میلیون دلاری در مقایسه با سه سال قبل از آن شدیم.» طی سه سال اخیر هر سال بین ۳۰ تا ۵۰ قلم داروی جدید در کشور تولید شده است؛ به‌طوری که در مجموع در سه سال گذشته بیش از ۱۰۰ قلم فرآورده جدید که سابقه تولید در ایران نداشتند، به مردم معرفی شده است.  دیناروند با اشاره به اینکه همچنین در این دولت یکی از دستاوردهای ما کاهش واردات دارو بوده است، می‌افزاید: «این دستاورد به این معناست که قدر مطلق واردات دارو نسبت به دولت گذشته ۵۰۰ میلیون دلار کاهش یافته است، با این تفاسیر تولید داخل توانسته جوابگوی نیاز داخل باشد. علاوه‌بر آن گام بعدی خود را توسعه صنعت دارویی کشور به خارج از مرزها و بازارهای منطقه در نظر گرفته‌ایم.» داروی ایران توسط 62 کارخانه دارو‌سازی تولید می‌شود. هزار و 240 مولکول دارویی در فهرست دارویی کشور وجود دارد که حدود دوهزار و 200 شکل با حدود 7500 پروانه در بازار دارویی عرضه می‌شوند. از تعداد دوهزار و 200 قلم شکل دارو، چیزی حدود 690 قلم آن صرفا وارداتی است که اصولا رقابتی با تولیدات داخل ندارد.

 تولید 1240 شکل دارو در کشور
معاون وزیر بهداشت با تاکید بر اینکه حدود 1240 شکل دارو نیز صرفا تولید داخل است و هیچ رقابتی با واردات ندارند، می‌گوید: «در این بین رقابت موجود صرفا 170 قلم داروی خارجی و داخلی را در بر می‌گیرد که بازاری معادل سه‌هزار میلیارد تومان دارد. 40 درصد بازار 3000 میلیارد تومانی داروهای مشابه و رقابتی به واردات و 60 درصد به داروهای تولید اختصاص دارد. این داروها هم عمدتا داروهای بیماران مزمن، خاص و صعب‌العلاج است که جلوگیری از واردات آنها میسر نیست.» در سال گذشته از نظر ارزش حدود 350 میلیون دلار صرفه‌جویی داشته‌ایم و امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سال‌جاری نیز در تمامی حوزه‌ها پیشرفت داشته باشیم و این روند را به‌صورت افزایشی ادامه دهیم. دیناروند یادآور می‌شود: «‌سهم تولید داخل از نظر ریالی در حال افزایش بوده یعنی در سال 94، 70 درصد بازار تولید داخل بوده و در سال 91 زیر 60 درصد که این نشان‌دهنده این است که صنعت داروسازی داخلی ما درحال پیشرفت است و سهم بازار آن بالاتر رفته و امیدواریم در آینده از این هم بالاتر رود، به نحوی که هدف برنامه توسعه ششم که 75 درصد ارزش بازار تولید داخل باشد تا پایان همین دولت قابل‌ دست‌یافتن است.»

 آمارها چه می‌گویند

درحال حاضر ۴۰ قلم داروی نوترکیب و ۵۰ درصد داروهای بیوتکنولوژی، نانوداروها و داروهای نوترکیب و تولید دارو در داخل کشور تولید می‌شود.

سیاست کشور این است که در درجه اول داروهای موردنیاز بیماری‌های جدید و سخت را در داخل کشور تولید کند.

سیاستگذاری کشور این است که در درجه اول داروهای موردنیاز ۹۶ درصد از بیماری‌ها با تولید داخل پوشش داده ‌شود و داروی چهار درصد از بیماری‌های خاص از خارج کشور تهیه شود.

۶۰ درصد ارز خارج‌شده از کشور برای چهار درصد دارویی است که به داخل کشور وارد می‌شود و حدود ۴۰ درصد از ارز به داروهایی اختصاص دارد که مواد اولیه آنها از سایر کشورها خریداری می‌شود.