برای نخستین‌بار در جریان محاکم قضایی، نماینده دادستان با استناد به بند ب ماده 290 قانون مجازات اسلامی سال 92، مبنی‌بر آگاهی متهم به کشنده بودن فعل خود، خواستار تخفیف در مجازات قصاص متهم به قتل شد. حالا با این نظر نماینده دادستان، متهم به قتلی در شیراز در انتظار برگزاری دوباره جلسه دادگاه با توجه به قانون جدید مجازات اسلامی است. با توجه به این قانون، تعدادی از پرونده‌های قتل که در دادگاه، قتل عمد تشخیص داده می‌شد اما در واقع در جریان نزاع یا درگیری‌ و بدون برنامه‌ریزی قبلی بوده، مشمول قتل شبه‌عمد شده و منجر به صدور حکم قصاص نمی‌شود.
هشت سال پس از وقوع یک قتل ناموسی در یزد، قانونی که سال 92 به تصویب رسید، به کمک متهم به قتل آمده است. اوایل سال 85 به ماموران پلیس آگاهی یزد خبر رسید که پسر جوانی در یک درگیری با ضربه چاقو زخمی شده است. با اعلام این خبر، موضوع در دستور کار ماموران قرار گرفت و آنها با حضور در محل حادثه در انباری یک خانه به تجسس در این رابطه پرداختند. بررسی‌ها نشان داد که پسر 25 ساله‌ای در اثر ضربه چاقو به ران پایش به‌شدت زخمی شده و به بیمارستان منتقل شده است. ضارب نیز به همراه برادرش که خودشان با پلیس تماس گرفته بودند و در محل حضور داشتند، از سوی پلیس دستگیر شدند. این پسر جوان به دلیل شدت جراحت جان خود را از دست داد. بنابراین موضوع با عنوان قتل در دستور کار پلیس قرار گرفت و تحقیق از این دو برادر آغاز شد. متهم اصلی این پرونده در بازجویی‌ها به ماموران پلیس گفت: مقتول با خواهر 16 ساله‌ام ارتباط داشت برای همین او را زخمی کردم، اما قصد قتل او را نداشتم.
او در ادامه صحبت‌هایش گفت: محسن یکی از دوستان من و برادرم بود و از قبل او را می‌شناختیم. چند وقتی بود که به او و خواهرم شک کرده بودم و تصور می‌کردم که آنها پنهانی با هم ارتباط دارند. برای همین مدتی هر دوی آنها را زیر نظر گرفتم و متوجه رفتارهای مشکوک آنها شدم، اما به روی خودم نیاوردم تا اینکه یک روز به صورت سر‌زده به خانه آمدم و ناگهان متوجه شدم که جلوی در انباری خانه‌مان یک جفت کفش مردانه است. همان لحظه با برادرم تماس گرفتم و به او گفتم که این کفش‌های مردانه برای تو است یا نه. برادرم گفت که این کفش‌ها برای او نیست. به جز برادرم هم مرد دیگری در خانه ما رفت و آمد نداشت. برای همین بلافاصله به برادرم گفتم که به خانه بیاید و خیلی بی‌سر و صدا مادر و خواهرم را به خانه من ببرد. او هم آمد و همین کار را انجام داد. وقتی به خانه برگشت، با هم به انباری رفتیم. انباری را که گشتیم متوجه شدیم محسن زیر یکی از کارتن‌های داخل انباری پنهان شده است. خونم به جوش آمد. اصلا باور نمی‌کردم که محسن با خواهر 16 ساله من ارتباط داشته باشد و حتی به خانه ما هم آمده باشد. برای همین او را کتک زدم. محسن هم من ‌را با لگد زد و همان لحظه یک چاقو را دیدم که در انباری خانه‌مان افتاده بود. چاقو را برداشتم و به پای محسن زدم. محسن هم روی زمین افتاد که با برادرم از ترس به پلیس زنگ زدیم.
متهم ادامه داد: برادرم هیچ نقشی در کشتن محسن نداشت و فقط می‌خواست به من کمک کند. با اعترافات متهم 28 ساله، وی به همراه برادر کوچک‌ترش با قرار قانونی روانه زندان شد. پرونده آنها نیز پس از بازسازی صحنه قتل و صدور کیفرخواست و همچنین درخواست قصاص اولیای دم، به شعبه اول دادگستری یزد ارسال شد و متهم در این شعبه محاکمه شد. عبدالصمد خرمشاهی، وکیل متهم در این جلسه با دفاع از موکلش به قضات اعلام کرد که متهم تصور می‌کرده مقتول مهدور‌الدم است بنابراین با این دفاع، متهم در این شعبه به زندان محکوم و از اتهام قتل تبرئه شد. این حکم اما در دیوان عالی کشور نقض و پرونده بار دیگر برای رسیدگی به شعبه دوم دادگستری یزد ارسال شد. در این شعبه با توجه به درخواست اولیای دم، این‌بار متهم اصلی پرونده به قصاص محکوم شد و برادرش نیز به اتهام معاونت در قتل، محکومیت زندان گرفت. این حکم در دیوان عالی کشور نیز تایید شد و پرونده این مرد برای اجرا به شعبه اجرای احکام دادسرا ارجاع شد. سودابه رضوانی، وکیل دادگستری که به همراه عبدالصمد خرمشاهی در این پرونده دفاع از متهم را برعهده گرفته است، در گفت‌و‌گو با فرهیختگان گفت: در قانون مجازات اسلامی که در سال 1361 تصویب شد مشکلاتی به وجود آمد مبنی‌بر اینکه آیا کسانی که قبل از این سال دست به جرم زده‌اند باید براساس قانون مجازات جدید مجازات شوند یا براساس قانون قدیم. همین باعث شد که در همان سال قانونی تصویب شود که اگر قانون مجازات تغییر کرد و براساس آن متهم مشمول تخفیف شد اجرای مجازات براساس قانون جدید باشد.
وی ادامه داد: پس از ارسال این پرونده به شعبه اجرای احکام قرار بود حکم اعدام متهم اجرا شود که نماینده دادستان با دفاع از متهم و به استناد ماده 10 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تخفیف مجازات متهم را کرد. نماینده دادستان با دفاع از متهم براساس همان ماده 10 قانون مجازات اسلامی، اعلام کرده درست است که آلت قتل نوعا کشنده بوده، اما متهم این پرونده خودش آگاهی نداشته که عملی که انجام می‌دهد کشنده است. همچنین بند ب ماده 290 قانون مجازات اسلامی سال 92 همین را می‌گوید که متهم باید بر کشنده بودن فعل خود آگاهی داشته باشد.
رضوانی در ادامه گفت: در این پرونده درست است که متهم به ران پای مقتول ضربه زده و یکی از شریان‌های اصلی بدن در ران پا جریان دارد، اما باز هم نمی‌توان گفت که به قصد کشتن مقتول این ضربه را زده است زیرا این ضربه به قلب مقتول وارد نشده که بشود با استناد به آن گفت قاتل به قصد قتل این ضربه را وارد کرده است. نماینده دادستان نیز همین دفاع را برای اولین‌بار از متهم کرده است. بنابراین پرونده بار دیگر به شعبه اول دادگستری یزد ارسال شد و قرار بود صبح روز یکشنبه 12 مرداد سومین جلسه محاکمه متهم در این شعبه برگزار شود اما با توجه به عدم حضور اولیای دم، این جلسه تجدید و به روز دیگری موکول شد. رضوانی در پایان گفت: درباره خواهر 16 ساله متهم نیز وی پس از اعتراف به ارتباط پنهانی با مقتول در دادگاه به 100 ضربه شلاق محکوم شد. این حکم تایید و به شعبه اجرای احکام ارسال شده است.

***

قانونی برای امیدواری
تا پیش از تصویب قانون جدید مجازات اسلامی در سال 92، قتل در موارد زیر قتل عمد محسوب می‌شد: الف- مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را دارد، «خواه آن کار نوعا کشنده باشد، خواه نباشد» اما در عمل سبب قتل شود. ب- مواردی که قاتل عمدا کاری را انجام دهد که نوعا کشنده باشد، «هر چند قصد کشتن شخص را نداشته باشد». ج- مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری را که انجام می‌دهد نوعا کشنده‌ نیست‌ ولی ‌نسبت ‌به ‌طرف ‌بر اثر بیماری یا پیری یا ناتوانی‌ یا کودکی و امثال آنها نوعا کشنده باشد و قاتل نیز به آن آگاه باشد.  اما بند ب ماده 290 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 می‌گوید: «متهم باید بر کشنده بودن فعل خود آگاهی داشته باشد» تا قتل عمد شناخته شود.