امسال با آغاز فصل ســرما نخستین گرمخانه مخصوص زنان در تهران راه‌اندازی خواهد شد، این در حالی است که در چند سال اخیر با فعالیت سه گرمخانه دائم و چند گرمخانه موقت برای مردان در تهران، نیاز به راه‌اندازی گرمخانه‌ای مخصوص زنان بی‌خانمان احساس می‌شد.
براساس آمار در پنج سال گذشته شمار معتادان زن در کشور از 5/2 به 9/3 درصد رسیده است. معنی این آمار آن است که پنج سال پیش، از هر 20 معتاد ایرانی یک نفر زن بوده و اکنون از هر 11معتاد ایرانی، 10نفر مرد و یک نفر زن است. براساس آمار رسمی ستاد مبارزه با مواد‌مخدر که در بهمن سال 1392 در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، هم‌اکنون یک میلیون و 325هزار معتاد در کشور وجود دارد که با احتساب 9/3 درصد معتاد زن در این بین، تعداد زنان معتاد در حال حاضر حدود 123 هزار نفر است. به نظر می‌رسد بیش از نیمی از این تعداد در تهران ساکن هستند.
3 گرمخانه دائمی در تهران
علاوه‌بر گرمخانه مشهور خاوران که سال گذشته به دلیل شکایات مردمی چند روزی تعطیل و تعطیلی آن خبرساز شد، دو گرمخانه دائمی و چندین گرمخانه فصلی نیز در مناطق دیگر تهران فعالیت دارند اما با این حال هنوز چهره شهر پر از چهره‌های ژولیده شهروندانی است که لابه‌لای بوته‌ها و خرابه‌های شهر زندگی می‌کنند.
گرچه تاسیس گرمخانه یا مددسرا برای اسکان افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب‌های شهر طراحی شد تا از خدمات اولیه‌ای همچون شام و خدمات بهداشتی و درمانی استفاده کنند اما در عمل معتادان بی‌خانمان اصلی‌ترین مراجعان این مددسراها هستند و با رشد روزافزون اعتیاد کمبود این مراکز به‌شدت احساس می‌شود. برآوردهای غیررسمی در تهران از وجود هفت تا هشت هزار معتاد ته‌خطی و آواره خبر می‌دهد. این در حالی است که مراکز ساماندهی این افراد ظرفیتی بسیار کمتر از این تعداد را دارد و پارسال به گفته مسئولان شهرداری نزدیک به سه هزار نفر در فصل زمستان از خدمات این مراکز بهره بردند.
افزایش ظرفیت گرمخانه‌ها
در همین رابطه رضا جهانگیری‌فر، معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران درباره گسترش تعداد گرمخانه‌ها به فرهیختگان می‌گوید: «امسال برای گسترش فعالیت مددسراها یا همان گرمخانه‌ها در همه مناطق تهران برنامه‌هایی در دستور کار داریم.» وی با اشاره به راه‌اندازی گرمخانه زنان می‌گوید: «این برای نخستین‌بار است که گرمخانه زنان تاسیس خواهد شد و امیدواریم بتوانیم این گرمخانه را تا اواسط پاییز راه‌اندازی کنیم و در حال حاضر جانمایی آن انجام شده است.» او با اشاره به اینکه امسال دو مددسرای بزرگ دیگر، به‌عنوان مددسرای کمکی خاوران راه‌اندازی می‌شود، می‌گوید: «با این کار تمرکز زیاد مددجو مثل سنوات گذشته نخواهیم داشت و سطح ارائه خدمات بالا می‌رود.»
معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران به همکاری با پلیس و شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر اشاره می‌کند و می‌گوید: «در پی این هستیم که امسال بتوانیم دو مرکز بزرگ برای بی‌خانمان معتاد راه‌اندازی کنیم تا حتی‌المقدور افرادی که دچار اعتیاد شدید هستند را به این مراکز ببریم که در این صورت ظرفیت‌های ما در گرمخانه‌ها آزاد خواهد شد.»
در حال حاضر سه گرمخانه بزرگ تهران با ظرفیت هزار نفر فعالیت دارند که معمولا در فصول سرد سال و با راه‌اندازی مراکز موقت میزان پذیرش به سه هزار نفر می‌رسد. به گفته معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران امسال این ظرفیت به چهار هزار نفر افزایش پیدا می‌کند.
مشکل خاوران حل شد
خرداد امسال در حالی که هنوز هوا چندان گرم نشده بود، خبرهایی از پلمب بزرگ‌ترین گرمخانه تهران توسط دادستانی در سایت‌ها و خبرگزاری‌ها منتشر شد. این به آن معنا بود که بیش از 800معتاد کارتن‌خواب آواره خیابان‌ها و زیرپل‌ها شدند تا اینکه خبر رفع پلمب هشت‌روزه این گرمخانه رسید. این در حالی بود که در این هشت روز و با توجه به توفان اخیری که تهران را در نوردید، چهار نفر از این افراد که آواره خیابان‌ها بودند بدون حتی لقمه نانی، جان خود را از دست دادند. جهانگیری‌فر درباره احتمال تکرار این اتفاق می‌گوید: «موضوعات گرمخانه خاوران را مدیریت کردیم، ظرفیت آن را کاهش دادیم و وسیله حمل‌ونقل برایشان فراهم کردیم و خوشبختانه الان با فرآیند جدید فعالیت می‌کند و مشکلی هم ندارد.»
سرنگ توزیع نمی‌شود
از آنجایی که اکثر ساکنان این گرمخانه‌ها معتادان هستند، استفاده از سرنگ‌های مشترک در میان آنها شایع است و این موضوع موجب انتقال بیماری‌ها می‌شود ولی با این حال امکاناتی مثل سرنگ و دیگر موارد مشابه در این گرمخانه‌ها توزیع نمی‌شود. در این باره معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران می‌گوید: «ارائه امکانات خاص مجوز قانونی می‌خواهد و مجوز آن را وزارت بهداشت باید بدهد و این وزارتخانه باید مجری آن را معرفی کند. یکی دو بار از مسئولان وزارت بهداشت دعوت کرده‌ایم و مسئولان مربوطه آمدند و بازدیدی از مددسراها داشتند اما هنوز اقدام خاصی در این باره صورت نگرفته است و ما اجازه این کار را نداریم.»
وی ادامه می‌دهد: «اما از سوی دیگر افرادی که به این مددسراها مراجعه می‌کنند، ممکن است مراجعات هر روزه نداشته باشند به همین دلیل امکان برنامه‌ریزی منظم روی آنها وجود ندارد. البته کارهای فرهنگی بسیاری از سوی سازمان‌های مردم‌نهادی که در این‌باره فعالیت می‌کنند صورت می‌گیرد و به این افراد برای شروع ترک اعتیاد کمک می‌کنند ولی خیلی از افرادی که علاقه‌مند به ترک هستند این امکان را پیدا نکرده‌اند.»
اشتغال بی‌خانمانان
اما در این میان کسانی که از گردونه اعتیاد خارج می‌شوند، امکان جذب در بخش خدمات شهرداری را خواهند داشت. جهانگیری‌فر در این باره می‌گوید: «دوستان ما در این بخش اعلام آمادگی کرده‌اند تا از دوستانی که علاقه‌مندند کار کنند و از چنگ اعتیاد رها شده‌اند و بنیه بدنی برای انجام کار یدی نیز دارند، در حوزه‌های مختلف خدماتی بازیافت و فضای سبز و... استفاده کنند، چراکه درآمدزایی به رفع مشکل این افراد کمک خواهد کرد.»
تعداد گرمخانه‌ها کافی نیست
در همین‌باره حسین طلا، سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران، با انتقاد از کمبود گرمخانه‌ها در تهران، گفت: «این کمبود باعث شده تا گرمخانه‌ها بیش از ظرفیت خود پذیرای افراد باشند و همین امر موجی از نارضایتی را بین ساکنان آن مناطق ایجاد کرده است.»
طلا به خانه ملت، درباره وضعیت گرمخانه‌ها در تهران و پیگیری مجمع نمایندگان استان تهران نسبت به رفع معضلات معتادان این گرمخانه‌ها، گفت: «دو گرمخانه عمده در منطقه مشیریه و غرب تهران وجود داشت. براساس بازدیدی که از این دو گرمخانه صورت گرفت متوجه شدیم به دلیل عدم‌کارآمدی لازم در مورد جمع‌آوری معتادان و طی کردن فرآیند مربوطه معضلاتی گریبان‌گیر این گرمخانه‌ها و ساکنان منطقه شده است.» وی درباره حضور بی‌خانمانان و معتادان در گرمخانه‌ها، تاکید کرد: «بر این اساس مازاد معتادانی که فرآیند مربوطه برای ترک را طی کرده‌اند جذب گرمخانه‌ها می‌شوند که متاسفانه گاهی بیش از حد ظرفیت، شاهد وجود افراد در گرمخانه‌ها هستیم به‌گونه‌ای که اگر گرمخانه مشیریه ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر ظرفیت داشته باشد در زمستان این تعداد به ۱۲۰۰ نفر هم می‌رسد.»
