شوپنهاور جوان میان تجارت و دادوستد بزرگ شد، گرچه تجارت را رها کرد اما اثرات این سبک زندگی بر وی باقی ماند و او را به فردی نسبتا خشن و واقعبین تبدیل کرد که به احوال دنیا و مردم توجه نشان میداد. همین ویژگی او را در نقطه مقابل فیلسوفان رسمی آکادمیک که مورد نفرت او بودند، قرار میداد. شوپنهاور دورهای را تحتتاثیر فیخته برای قیام ضدناپلئون به فکر رفتن به میدان جنگ افتاد، حتی تفنگی هم فراهم کرد اما دوراندیشی او مانع از این کار شد و درنهایت به یک ده رفت و مشغول تدوین رساله اجتهادیه خود در فلسفه شد. این رساله به نام «چهار اصل دلیل کافی» معروف شد.
شاهکار شوپنهاور
پس از اتمام این رساله شوپنهاور تمام تلاش و وقت خود را صرف تدوین شاهکار خود «جهان همچون اراده و تصور» کرد. او معتقد بود این کتاب یک دیگ در حال جوش مملو از افکار و عقاید کهن نیست، بلکه بنایی عالی است که از فکری بدیع و نو ترکیب شده است. چند سال بعد از نگارش این کتاب شوپنهاور مدعی شد که تمام مسائل فلسفی را حل کرده است. اما کتاب معروف وی در آن دوره توجهی را جلب نکرد شاید به این خاطر که مردم به قدری بدبخت و سرگرم مشکلاتشان بودند که وقتی برای خواندن کتابی درباره بدبختیهای خودشان نداشتند. تقریبا میتوان ادعا کرد که شوپنهاور تمام عقاید و آرای خود را در این کتاب گنجانیده است و میتوان کتابهای بعدی وی را شرحی از این کتاب دانست. بعد از این اثر وی کتابی با عنوان «رسالات» را نوشت. او در عزلت به تحقیق روزگار میپرداخت تا اینکه به آرزوی خود رسید و موفق شد در یکی از دانشگاههای بزرگ آلمان فلسفه خود را تدریس کند.
هگل و شوپنهاور
شوپنهاور فیلسوفی بود که به خاطر بیاعتمادی به متافیزیک، در دورهای در وطن خودش مورد بیاعتنایی قرار گرفت. کلاسهای درس وی مورد استقبال قرار نگرفت اما هگل که همزمان با او در همان دانشگاه تدریس میکرد با استقبال بیشتری روبهرو بود. شوپنهاور درنهایت از دانشگاه استعفا میدهد و برای انتقام هجونامههای تلخی ضدهگل مینویسد.
نیچه و شوپنهاور
مدتها دانشگاهها از او و آثارش بیخبر بودند. نیچه میگوید «هیچ چیز علمای آلمان را مانند عدمشباهتی که میان شوپنهاور و آنان بود، رنج نمیداد.» اما بعد از مدتی سالهای شهرت او فرارسید. اروپایی که سرخورده بود از فلسفهای که انعکاس ناامیدی بود، استقبال کرد. حمله علم به الهیات، نفرت سوسیالیسم از فقر و جنگ و اجبار برای نزاع بر سر حیات، همه عواملی بودند که به شهرت شوپنهاور کمک کردند.
شوپنهاور در ایران
سنت ترجمه آثار شوپنهاور در ایران نزدیک به 15 سال عمر دارد. پیش از این و قبل از انقلاب، ایرانیان با گزیدهای از مقالات شوپنهاور که به صورت سلیقهای هرازگاهی در نشریات منتشر میشدند، آشنا بودند. مثل «زن از نظر شوپنهاور» که سال 1313 منتشر شده و توسط لیقوانی که گویا نماینده مجلس در آن سالها بوده، ترجمه شده است. یا فصولی از کتاب «تاریخ فلسفه» ویل دورانت که توسط عباس زریابخوئی ترجمه شده بود که 1345 در مجله نگین منتشر شد. اما کمتوجهی به این فیلسوف مهم در دهه 60 و 70 و نیمه دهه 80 بیشتر خودنمایی میکند.
عبدالعلی دستغیب؛ نخستین مترجم اثری درباره شوپنهاور
اولین کتاب درباره شوپنهاور در سال 1379 با نام «فلسفه آرتور شوپنهاور» توسط عبدالعلی دست غیب ترجمه شد. این کتاب بررسی مهمترین اثر شوپنهاور «جهان همچون اراده و تصور» است که در پنج فصل توسط تامس تافه نوشته شده است. این کتاب بر اصول کلی فلسفه شوپنهاور و مهمترین اثر وی تاکید دارد. این کتاب بهعنوان جدیدترین و اولین اثر ترجمهشده از فلسفه شوپنهاور رسالت سختی را برعهده داشته از اینرو با وجود ترجمه روان هنوز اصطلاحات فلسفه شوپنهاور به خوبی جا نیفتاده است.
ذاکرزاده و شرح فلسفه شوپنهاور
کتاب دیگر «هنر همیشه بر حق بودن، 38 راه برای پیروزی، در هنگامی که شکست خوردهاید» ترجمه عرفان ثابتی در سال 1385 است. این کتاب اولین ترجمه یکی از آثار شوپنهاور است، اما یکی از آثار نهچندان مهم او. متاسفانه کتاب از زبان انگلیسی به فارسی برگردانده شده و بخش قابلتوجهی از کتاب به دیدگاه و نظر مترجم اختصاص دارد. کتاب «فلسفه شوپنهاور» ترجمه دیگری از آثار شارحان شوپنهاور است که سال 1386 منتشر شد. کتاب که توسط ابوالقاسم ذاکرزاده نوشته شده است، به نوعی مرجعی برای آشنایی با شوپنهاور و فلسفه وی محسوب میشود. ذاکرزاده در این کتاب به شرح زندگی، سالشمار و رابطه وی با دیگر فلاسفه و همچنین شرح رساله دکترای او میپردازد. این کتاب فقط ترجمه صرف نیست بلکه نویسنده به شرح و تفسیر خود از فلسفه شوپنهاور پرداخته است. نویسنده برای بهرهمندی از آثار شوپنهاور به متون اصلی و آلمانی مراجعه کرده است.
رضا ولی یاری؛ جدیدترین و جدیترین مترجم شوپنهاور
کتاب «جهان و تأملات فیلسوف» که در سال 1386 منتشر شد گرچه به نام شوپنهاور بود اما شوپنهاور هرگز کتابی با این عنوان نداشته است بلکه مترجم، رضا ولییاری، 15 مقاله از مجموعه مقالات شوپنهاور را برگزیده و ترجمه کرده و آنها را ذیل این عنوان منتشر کرده است. این اثر جدیدترین ترجمه از شوپنهاور است که به صورت مستقیم به ترجمه آثار شوپنهاور اقدام کرده است. نکته دیگر در انتشار این کتاب نوید آغاز به کار یک مترجم در حوزه تخصصی فلسفه شوپنهاور است. گرچه این اولین کار از رضا ولییاری است که با چند مقاله خود را محک زده اما همین کار قدمهای بعدی او را در ترجمه آثار مهم شوپنهاور مستحکم میکند. انتشار کتاب «زندگی این جوریست» ترجمه محمد رنجبر درسال 1386 نشانه دیگری از این ادعا است که در ایران برخی فیلسوفان گاهی مد میشوند و نابهنگام نیز از مد میافتند. در این سال سه کتاب از شوپنهاور توسط سه مترجم و سه ناشر منتشر میشود. این کتاب ترجمه بخشی از گزینگویههای شوپنهاور است و آن را نمیتوان ترجمه دقیقی از شوپنهاور دانست.
محمد مبشری؛ مترجم مجموعه مقالات شوپنهاور
کتاب «در باب حکمت زندگی» با ترجمه محمد مبشری سال 1388 منتشر شد. شوپنهاور در سال 1851 مجموعهای از دیدگاههای فلسفی خود را تحت عنوان ملحقات و متممات انتشار داد که مجموعه حاضر قسمتهایی از ملحقات و متممات اوست. در این کتاب شوپنهاور در توضیح و تایید افکار خود در مورد حکمت عملی و دستیابی به سعادت، بعضی از سخنان خردمندان جهان ازجمله هومر، ارسطو، فوکو، ولتر، گوته و سعدی استفاده میکند. این کتاب ترجمه روان و سادهای دارد.
ترجمه یک جهان شوپنهاوری
سال 1388 رضا ولییاری دست روی مهمترین شوپنهاور او یعنی «جهان همچون اراده و تصور» میگذارد و آن را ترجمه میکند. کتاب «جهان همچو اراده و تصور» از چهار بخش تشکیل شده و دارای نظامی سیستماتیک است. عناوین بخشهای این اثر عبارتند از: تصور، اراده، هنر و اخلاق. بخش سوم اثر با نگاهی به بخش تصور و بخش چهارم با نگاهی به دفتر دوم نوشته شده است. «جهان همچو اراده و تصور» کتاب حجیمی است که در دو جلد منتشر شده اما مترجم کتاب را در یک جلد بزرگ ارائه میدهد که استفاده از آن را برای خواننده سخت میکند. ترجمه این اثر مهم ساده و روان است و نشان از این دارد که تجربه مترجمش در معادلسازیهای اصطلاحات فلسفه شوپنهاور به وی کمک شایانی کرده است.
آخرین آثار شوپنهاور در ایران
کتاب «ریشه چهارگان اصل دلیل کافی» رساله دکترای آرتور شوپنهاور است که در سال 1813 میلادی آن را نگاشته و درباره مبادی فلسفه است. رضا ولییاری این اثر مهم را هم ترجمه و در سال 1392 منتشر کرد. در این سال ما شاهد ترجمههای دیگر از این مترجم در حوزه فلسفه شوپنهاور هستیم مثل کتاب «در باب طبیعت انسان» و «فلسفه شوپنهاور» از برایان مگی. امسال نیز این مترجمه کتاب «شوپنهاور» از شارح معروف وی پاتریک گاردینر را وارد بازار کتاب کرد.
کتاب «شوپنهاور» شناختهشدهترین و تاثیرگذارترین کتاب گاردینر است. شوپنهاور فیلسوفی بوده که به خاطر بیاعتمادی به متافیزیک او در دورهای در وطن خودش مورد بیاعتنایی بوده است اما با انتشار کتاب «شوپنهاور» به قلم گاردینر هشت سال بعد از مرگ شوپنهاور، اعتبار و اهمیت این فیلسوف به خوبی به هموطنان و دیگر فلاسفه یادآوری شد. از سوی دیگر این کتاب اشاره مهمی به تاثیر گرفتن فیلسوف ستایش شده و پرطرفداری چون ویتگنشتاین از شوپنهاور دارد که اهمیت فلسفه وی را نشان میدهد.











