در این شماره به آرامگاه خاندان محمود در گورستان تاریخی ابنبابویه شهرری میپردازیم که فقط مقبره روانشاد محمود محمود در آن قرار دارد. او به دو دلیل کتابهایی که نوشته و نام خانوادگیاش در تاریخ معاصر مشهور است.
میرزامحمودخان متولد 1261 خورشیدی در تبریز است. او تحصیلات ابتدایی و رایج آن دوره را در این شهر به اتمام رساند و با شروع مشروطه به جمع مشروطهخواهان پیوست و بهعنوان جوانی فعال و پرحرارت در سالهای اولیه مشروطه مشهور شد. همچنین مقالههای زیادی در حمایت از مشروطه و عدالتخواهی در روزنامههای آن زمان نوشت.
فضای سیاسی حاکم بر ایران آن زمان و همصحبتی با روشنفکران مشروطهخواه در او اشتیاقی ایجاد کرد که درباره تاریخ حضور دولتهای خارجی در ایران و تاثیراتی که بر زندگی اجتماعی ایرانیان داشتهاند، به صورت تخصصی به مطالعه و پژوهش بپردازد. مطالعه و آگاهی از دنیای تاریخ و سیاست باعث شد چند سالی از عمر خود را به فراگیری زبانهای انگلیسی و فرانسه صرف کند که نتیجه آن ترجمه کتاب «شهریار» اثر نیکولو ماکیاولی بود. این ترجمه هنوز هم یکی از بهترین نمونههای ترجمه آثار نیکولو ماکیاولی است. محمود محمود در 46 سالگی نوشتن مجموعه هشتجلدی «تاریخ روابط ایران و انگلیس در قرن نوزدهم» را شروع کرد که از منابع مهم و مستند در زمینه رابطه ایران با کشورهای استعمارگر است. او هدف خود را از نوشتن این مجموعه اینگونه بیان میکند: «اینک نوبت من است که آنچه در مدت 30 سال تهیه کردهام به طبع رسانیده و در دسترس هموطنان خود بگذارم. در این عمل هیچ قصد و نیتی ندارم جز اینکه ملت ایران بدانند در این مدت (یکصدوپنجاه سال) چه بر آنها گذشته است.»
و اما دومین دلیل شهرت میرزامحمودخان نامخانوادگی اوست. بعد از تصویب قانون همگانی اجباریشدن انتخاب نامخانوادگی و حذف القاب در مجلس شورای ملی، ضروری بود برای رضاخان نامخانوادگی انتخاب شود. محمدعلی فروغی نام پهلوی را پیشنهاد داد اما با مراجعه به اداره ثبت متوجه میشوند که نام پهلوی قبلا توسط میرزامحمودخان به صورت انحصاری ثبت شده است، بنابراین او را ناچار میکنند نامخانوادگیاش را تغییر دهد و او نیز در اعتراض به این اجبار اسم خود را به جای نام خانوادگیاش انتخاب کرد. به این ترتیب میرزامحمودخان پهلوی شد «محمود محمود». به دنبال این اتفاق برای انحصاری ماندن کلمه پهلوی، مقرر شد به غیر از خانواده سلطنتی هیچ فردی اجازه نخواهد داشت نام پهلوی را بهعنوان نامخانوادگی خود انتخاب کند. محمود محمود در سال 1344 خورشیدی چشم از جهان فروبست و در گورستان ابنبابویه خاک شد.
شماره ۱۶۸۱ |
صفحه ۱۲ |
فرهنگ
دانلود این صفحه
چه کسانی در گورستان ابنبابویه دفن هستند؟-6
«محمود محمود» صاحب نامخانوادگی پهلوی
مهدی فیضآبادیفراهانی











