حسرت مدرسه، شاید فقط یکی از دردهای کودکان کار و بازمانده از تحصیل باشد اما حسرتی است که دولت قول داده بود از دل این کودکان برداشته شود. براساس آمار پارسال 156 هزار کودک بازمانده از تحصیل وجود دارد اما آمارهای غیررسمی عددی بالای سه‌میلیون را نشان می‌دهد. این آمار نشان می‌دهد تعدادی از دانش‌آموزانی که بین شش تا 17 سال دارند یا اصلا رنگ مدرسه را نمی‌بینند یا اینکه به هر دلیلی مجبور می‌شوند مدرسه را ترک کنند. بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل فقر مجبور به ترک مدرسه می‌شوند، با این حال علی‌اصغر فانی در روزهای ابتدای وزارتش قول داده بود عدالت آموزشی بین تمامی دانش‌آموزان برپا خواهد شد و دیگر هیچ دانش‌آموزی از تحصیل که جزء حقوق اولیه شهروندی است، محروم نخواهد شد اما این قول محقق نشده است.
ابتدای سال تحصیلی 94-93 معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش از جست‌وجوی خانه‌به‌خانه در سطح کشور برای شناسایی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل برای بازگشت به مدرسه خبر داد اما با این وجود، 65 درصد فرزندان خانواده‌های فقیر کشور به دلیل فقر توان ادامه تحصیل را ندارند. پیش از این علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش هم وعده داده بود در این سال تحصیلی کودک بازمانده از تحصیل وجود نخواهد داشت، ادعایی که با واقعیت سازگار نیست. او در پاسخ به این تناقض و در گفت‌وگو با فرهیختگان گفته بود: «برای شناسایی و کمک به کودکان بازمانده از تحصیل که بیشتر آنها جزء کودکان کار هستند هماهنگی‌هایی را با وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی انجام داده‌ایم و در همین راستا اعتباراتی را برای این کار پیش‌بینی کرده‌اند. وزارت آموزش و پرورش هم همکاری‌های لازم را انجام می‌دهد تا بتواند از امکانات وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی استفاده کند و کودکان کار بازمانده از تحصیل را شناسایی کند اما ما تنها به‌عنوان سازمان آموزشی می‌توانیم فعالیت‌های خود را انجام دهیم در حالی که دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل مشکلات دیگری دارند که اگر حل شود تحصیل آنها آسان‌تر خواهد شد.»
نیاز کودکان کار به کسب درآمد و پول قسمتی از مشکلات آنهاست که به گفته وزیر آموزش و پرورش «خارج از اختیار وزارت آموزش و پرورش» است. البته فانی ابراز امیدواری کرده است «با هماهنگی با وزارت تعاون به تدریج مشکل کودکان بازمانده از تحصیل حل شود» اما این را هم یادآوری کرده که «کودک کار غم نان دارد و باید در اولین قدم غم نان او را از بین برد.»
نان‌آوران کوچک بی‌سواد هستند
نمونه‌ای از مشکل کودکان کار و بازمانده از تحصیل در گفته‌های اسکندر لطفی، معلم مریوانی نمود پیدا می‌کند. به گفته او، امسال 400 دانش‌آموز مریوانی به دلیل نداشتن پول به مدرسه نمی‌روند. او در این‌باره به فرهیختگان می‌گوید: «حدود 100 دانش‌آموز ابتدایی و300 دانش‌آموز راهنمایی و دبیرستان امسال برای سال تحصیلی جدید ثبت‌نام نکرده‌اند که فقر و نبود امکانات کافی آنها را وادار به ترک تحصیل کرده است.» به گفته لطفی، بزرگ‌ترین آرزوی بسیاری از این دانش‌آموزان درس خواندن است که هیچ‌وقت به آن نمی‌رسند.
آمار دانش‌آموزان دختر و پسر هم در این باره متفاوت است. براساس آماری که لطفی ارائه می‌کند، به دلیل فقر فرهنگی برخی خانواده‌ها یا اینکه دختران باید برای ادامه تحصیل به روستای دیگر یا به مدارس شبانه بروند، دخترها بیشتر از پسرها مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. به گفته او، این موضوع درباره پسرها فرق دارد چراکه هر پسر در خانواده روستایی حکم نان‌آور خانواده را دارد و وقتی به مدرسه برود خانواده‌ها هم از درآمدی که از کار کردن فرزندشان به دست می‌آید، محروم می‌شوند. ضمن اینکه پسرها باید خرج تحصیل‌شان را هم بدهند و به همین دلیل اغلب پسرها تنها مقطع ابتدایی را می‌توانند بخوانند و بعد از آن باید به دلیل فقر خانوادگی وارد بازار کار شوند.
به گفته او، در مریوان بیش از 35 هزار دانش‌آموز وجود دارد که در هر سال تعدادی از این دانش‌آموزان به دلیل فقر نمی‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند. او معتقد است: «اگر مسئولان برای دانش‌آموزان روستایی امکانات و بودجه در نظر بگیرند می‌توان بسیاری از این دانش‌آموزان را به چرخه تحصیل بازگرداند.» این همان قولی است که وزیر آموزش و پرورش در آغاز به کارش به همه اعلام کرده و این روزها تبدیل به آرزویی برای کودکان بازمانده از تحصیل شده است.
