شاید در گزارشهای چند روز اخیر خبر شیوع بیماری سالک را در حدود 17 استان کشور شنیده باشید. این بیماری که به گفته مسئولان وزارت بهداشت به دلیل بالا رفتن حجم کاشت صیفیجات و نابسامانی نخالههای ساختمانی رواج یافته میتواند خطرات جدی را به دنبال داشته باشد. بیماری سالک شایعترین نوع بیماری پوستی «لیشمانیوز» بهشمار میرود که عامل اصلی انتقال آن از نوعی پشه خاکی به انسان است. سالک زخمهایی را روی پوست ایجاد میکند که در نواحی مختلف بدن از جمله صورت، بازوها و پاها ممکن است ایجاد شود. گاهی تعداد زخمها حتی به 200 مورد میرسد و بیمار را با مشکلات متعددی مواجه میکند و در بیشتر مواقع جای زخمها به جا میماند که گاه آزاردهنده میشوند.
چندی پیش خبرهایی مبنیبر شیوع سالک در کشورهای شرق آفریقا ازجمله اتیوپی، کنیا و سودان منتشر شد که باعث گسترش سریع بیماری و مرگومیر شمار زیادی از افراد این مناطق شد. بیماری سالک بیشتر در نواحی افغانستان، الجزیره، برزیل، کلمبیا، پاکستان، پرو، عربستان سعودی، سوریه و ایران به چشم میخورد. پشههای خاکی ناقل این بیماری حامل انگلهایی هستند که در مناطق حارهای و نیمهحارهای یافت میشوند. بیماری سالک در شکلهای مختلفی بروز میکند که میتوان به سالک احشایی، سالک پوستی و سالک دهانی اشاره کرد. در این میان، سالک احشایی از اهمیت بالاتری برخوردار است و در موارد شدید باعث مرگ مبتلایان میشود.
انگل عامل بروز سالک در بدن پشه خاکی ماده زندگی میکند و تکثیر میشود. حشره ناقل این انگل در ماههای گرم سال و نیز شبها بیشتر در محیطهای مرطوب یافت میشود. حیوانات خانگی مانند سگها منبع سیاری از این نوع انگلها بهشمار میروند و انتقال انگل از سگ به پشه و از پشه به انسان صورت میگیرد. سرایت انگل بین انسانها نیز از طریق انتقال خون آلوده یا استفاده از سوزن مشترک انجام میشود. در این میان، افراد مبتلا به ویروس HIV بیش از سایرین در معرض ابتلا به سالک قرار دارند.
علائمی که باید جدی گرفت
بررسیها نشان میدهد که افراد مبتلا ممکن است تا مدتها بعد از آلوده شدن با انگل لیشمانیوز بدون علامت باقی بمانند و بروز علائم بیشتر به نوع بیماری بستگی دارد. اصلیترین و شایعترین علامت بیماری سالک پوستی، دردناک بودن زخمهای پوستی ایجاد شده است. معمولا علائم سالک یک تا دو هفته بعد از گزش پشه خاکی بروز میکند و گاه حتی تا ماهها یا سالها نشانهای از خود بروز نمیدهد.
در سالک دهانی، علائم بین یک تا پنج سال بعد از درمان زخمهای پوستی بروز میکند. زخمهای اولیه در دهان، بینی و لبها ایجاد میشوند. گرفتگی یا آبریزش بینی، خونریزی بینی و دشواری در تنفس از علائم سالک دهانی بهشمار میرود.
در سالک احشایی علائم بیماری تا ماهها بعد از گزش پشه خاکی ناقل بروز نمیکنند. بیشتر موارد بین دو تا شش ماه پس از عفونت تشخیص داده میشوند.
علائم این نوع سالک عبارتند از: کاهش وزن، ضعف، سرفه، تبی که هفتهها یا ماهها به طول بینجامد، بزرگ شدن طحال و کبد، کاهش تولید سلولهای قرمز خونی، خونریزی، ابتلا به سایر عفونتها، تعریق شبانه، باریک شدن موها و پوسته پوسته یا تیره شدن پوست.
پیشگیری بهتر از درمان
افرادی که در مناطق پرخطر زندگی میکنند یا برای مدتی کوتاه به این نواحی سفر میکنند بهتر است پوست بدن خود را تا حد امکان بپوشانند. پوشیدن شلوارهای بلند و لباسهای آستینبلند و نیز پوشیدن جوراب میتواند مانع از دسترسی مستقیم پشه خاکی به پوست و انتقال انگل شود.
استفاده از اسپریهای دورکننده حشرات روی لباسها میتواند حشرات و پشهها را از شما دور کند.
از آنجایی که پشههای خاکی قابلیت پرواز در ارتفاع بالا را ندارند، محققان توصیه میکنند افراد در طبقات بالا بخوابند. از سوی دیگر، به دلیل فعال شدن پشههای خاکی بین ساعات غروب توصیه میشود از فعالیت خارج از منزل در این زمانها خودداری کنید. این راهکارهای ساده در جلوگیری از ابتلا به انگل لیشمانیوز و سالک توسط گزش پشه خاکی تاثیر بسزایی دارد و میتواند سلامت شما را تضمین کند.
.gif?v=0)
