مریم فضائلی، خبرنگار گروه فرهنگ: در دقایق ابتدایی سریال، پس از آنکه کودکی، خانوادهاش را در آتشی که نازیها به پا کردهاند از دست میدهد، صدایی شنیده میشود که میگوید: «از حالا به بعد، پدر و مادر تو، جمهوری ترکیه است.» دستی که برای کمک به او دراز میشود، انگشتری با طرح پرچم ترکیه بر انگشت دارد؛ دستی که بعدها، در بزرگسالی آن پسر هم همچنان حضور دارد و نمادی از تداوم وفاداری و تعلق به وطن است. داستان سریال «تشکیلات» از همینجا آغاز میشود؛ روایتی درباره تیمی مخفی از مأموران اطلاعاتی که پس از یک حمله تروریستی به کارخانه تولید پهپاد تشکیل میشوند. اعضای این تیم برای حفظ امنیت ملی، باید بهصورت رسمی «مرده» اعلام شوند و هویت خود را از خانواده و نزدیکانشان پنهان کنند. در واقع، آنها برای زنده نگهداشتن کشور، باید از زندگی خود بگذرند. اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، «تشکیلات» از نظر فرم و ساختار، ترکیبی است از سینمای هندی، ترکی و تلاشی برای شبیه شدن به مدل آمریکایی. تلاشی که در خیلی از صحنهها، بیشتر شبیه تقلید است تا الهام و همین باعث میشود سریال در برخی لحظات از باورپذیری فاصله بگیرد. اما وقتی از ظاهر فیلم و جزئیات فنی عبور کنیم و نگاهی فراتر از فرم داشته باشیم، هدف اصلی سازندگان روشنتر میشود؛ تأکید بر ارزش و اهمیت ترکیه بهعنوان یک کشور قدرتمند. در دنیای این سریال، ترکیه سرزمینی است که قهرمانانش حاضرند برایش جان بدهند؛ مفهومی که در هر نقطهای از جهان قابلدرک است، اما در «تشکیلات» از زاویه دید ترکی روایت میشود و این حس را به بیننده میدهد که ترکیه، باوجود دشمنان زیادی که دارد، اما همیشه پیروز و پایدار است. این حس همراه با چند ویژگی است که در ادامه به این موارد میپردازیم.
1- پیوند خانواده و وطن
تشکیل گروه هشتنفره مأموران، یکی از محورهای اصلی داستان است. هر یک از اعضا هویتی مشخص و شخصیتی متفاوت دارد؛ از مهارتهای نظامی گرفته تا ویژگیهایی که در پیشبرد عملیات نقش دارد. همین تنوع باعث میشود مخاطب بتواند با آنها ارتباط برقرار کند و حس کند با آدمهایی نسبتاً واقعی روبهرو است. از طرفی دیگر، عبارت «وطن، خانواده است» جملهای است که با دانستن آن رفتار هرکدام از 8 نفر گروه معنادار میشود. آنها با وجود داشتن خانواده و تعلقات شخصی، آمادهاند برای پیروزی کشورشان از همه این وابستگیها بگذرند. با این حال، سریال در پرداخت این گروه گاهی به ورطه کلیشه میافتد. مأمورانی که هیچوقت شکست نمیخورند، در سختترین شرایط به شکل ناگهانی راهحل پیدا میکنند و حتی گاهی با اتفاقاتی غیرواقعی از مهلکه نجات مییابند. این ویژگی هرچند از باورپذیری روایت کم میکند، اما در عوض پیام مورد نظر سریال را تقویت میکند؛ ترکیه و قهرمانانش، حتی در بدترین شرایط، باز هم راهی برای پیروزی پیدا میکنند.
2- ترکیهایبودن حتی در جزئیات
برخلاف تصوری که معمولاً از سریالهای ترکی داریم (روابط آشفته، قصههای عاشقانه و تصاویر مکرر از پرچم در پایان هر سکانس) «تشکیلات» شکل متفاوتی از ترکیهایبودن را نشان میدهد. این بار نشانههای ملیگرایی و هویت ترکی، نه بهصورت نمایشی و اغراقشده، بلکه در جزئیات تکرارشونده دیده میشود. از انگشتری با طرح پرچم ترکیه که بارها در طول هر قسمت به چشم میخورد، تا نوع غذایی که مأموران در خارج از ترکیه میخورند و تأکید بر ذبح حلال و پاکی و...؛ جزئیاتی که در ظاهر سادهاند؛ اما در مجموع به بیننده یادآوری میکنند که با قهرمانانی از دل ترکیه مسلمان و ملیگرا طرف است. بااینحال، نکته جالب اینجاست که در سریال، نشانهای از رفتار یا باور دینی مستقیم دیده نمیشود. هویت دینی این افراد در حد اشاره باقی میماند و در واقع، اسلام در «تشکیلات» نه بهعنوان یک اعتقاد شخصی، بلکه بهعنوان بخشی از هویت ملی به تصویر کشیده میشود. وقتی این رویکرد را در بستر شبکه پخشکننده سریال بررسی کنیم، معنا و هدف آن روشنتر میشود. شبکهای که «تشکیلات» را پخش میکند، در کنداکتور خود مجموعههای تاریخی پرطرفداری مانند سریالهای مربوط به دوران عثمانی را هم دارد؛ آثاری که به شکل مستقیم و غیرمستقیم، امپراتوری عثمانی را نماد شکوه، قدرت و عظمت ازدسترفته معرفی میکنند. در چنین فضایی، «تشکیلات» در امتداد همان مسیر حرکت میکند؛ تلاشی برای ساختن تصویری از ترکیه شکستناپذیر، مقتدر و صاحب رسالت تاریخی.














