علی ملکی، خبرنگار گروه سیاست: شرق آسیا از امروز شاهد ترافیک دیپلماتیک بیسابقهای خواهد بود. در کنار نشست آسهآن و اجلاس سالانه سازمان همکاری اقتصادی آسیا - اقیانوسیه (APEC)، دونالد ترامپ، رئیسجمهور پرسروصدای آمریکا در میانه بحران داخلی و اعتراضات گسترده در ایالات متحده، تور آسیایی آغاز کرده است. رسانههای آمریکایی گزارش دادهاند ترامپ قرار است در این سفر سهروزه از پنجم تا هفتم آبانماه، دیدارهایی در «مالزی»، «ژاپن» و «کره جنوبی» داشته باشد و همچنین با «شی جینپینگ»، همتای چینی خود گفتوگو کند. شیپور «جنگ تعرفهای» از سوی غرب و تقویت «نظم جهانی چندقطبی» از طرف شرق اهمیت این دیدار را دوچندان کرده است. همزمان با این تحولات، یک سایت دفاعی فرانسوی مدعی شده اسرائیل در عملیاتی محرمانه، فناوری گنبد آهنین را به تایوان منتقل کرده است. در مقابل، چین و قطر، توسط بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی متهم به تلاش برای اعمال «محاصره اطلاعاتی» علیه اسرائیل شدهاند. این تنشها در نتیجه سردشدن روابط پکن - تلآویو ایجاد شده و تهدید صهیونیسم را به شرق آسیا کشانده است. با فروکشکردن گردوغبار در جناح مشرق، ابعاد راهبردی و ژئوپلیتیکی این تحولات در سطح منطقهای و بینالمللی قابلارزیابی خواهد بود.
آسهآن؛ قلۀ همگرایی در جنوب شرق
اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا یا بهاختصار «آسهآن»، بهعنوان یکی از مهمترین سازمانهای منطقهای جهان، از امروز (4 آبان) وارد هفتهای پرفعالیت در حوزه دیپلماسی منطقهای میشود. چهلوهفتمین نشست آن تا ۶ آبانماه ۱۴۰۴ ( ۲۸ اکتبر ۲۰۲۵) در کوالالامپور مالزی ادامه خواهد داشت که فرصتی برای نمایش تعهد این انجمن به «تقویت همگرایی اقتصادی، صلح و پایداری» در منطقه است. این نشست بیش از ۳۰ رهبر از کشورهای عضو و شرکای گفتوگویی مثل ایالات متحده، چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، استرالیا و کانادا را گرد هم میآورد. آسهآن که در سال ۱۹۶۷ توسط اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و تایلند بنیان نهاده شد، از ابتدا با هدف ایجاد چهارچوبی برای همکاری منطقهای و مهار نفوذ کمونیسم در دوران جنگ سرد شکل گرفت. این انجمن با موفقیت از بروز شورشهای کمونیستی در کشورهای عضو جلوگیری کرد و با رشد اقتصادی بالا، تولید ناخالص داخلی پنج کشور بنیانگذار را تا سال ۱۹۸۴ به حدود ۲۲۰ میلیارد دلار رساند. پس از جنگ سرد، آسهآن با پذیرش اعضای جدید (ویتنام در ۱۹۹۵، لائوس و میانمار در ۱۹۹۷ و کامبوج در ۱۹۹۹) به یک بلوک فراگیر منطقهای تبدیل شد. نشست کنونی آسهآن با جلسات مقدماتی از ۲۳ تا ۲۵ اکتبر آغاز شده که شامل نشستهای کمیته دائمی نمایندگان (CPR) و شورای هماهنگی آسهآن (ACC) است. در این جلسات، امضای ابزار الحاق به معاهده دوستی و همکاری (TAC) و پروتکل دوم اصلاح توافق تجارت کالاهای آسهآن (ATIGA) در دستور کار قرار دارد. اجلاس اصلی از امروز آغاز میشود. تمرکز این نشست بر چالشهایی چون تغییرات اقلیمی، امنیت سایبری، بحران میانمار و تنشهای دریای جنوب چین است. آسهآن همچنین از طریق سازوکارهایی مانند مجمع منطقهای آسهآن (ARF) و اجلاس آسیای شرقی (EAS)، نقش محوری خود را در گفتوگوهای امنیتی منطقهای تثبیت کرده و بهعنوان پلی میان قدرتهای بزرگ عمل میکند. ایران از سال ۱۹۹۹ تلاش برای امضای توافقنامه مشارکت با آسهآن را آغاز کرد؛ اما موانعی چون اجماعمحوری در تصمیمگیریهای آسهآن، فشارهای قدرتهای بزرگ و امنیتیسازی برنامه هستهای ایران، این روند را متوقف کرد.
شی جینپینگ و ترامپ دور میز APAC
در فاصله سههزار و 700 کیلومتری کوالالامپور و نشست آسهآن، شهر تاریخی گیونگجو در کره جنوبی از ۹ و ۱۰ آبانماه میزبان اجلاس سالانه سازمان همکاری اقتصادی آسیا - اقیانوسیه (APEC) خواهد بود. این اجلاس، که پس از ۲۰ سال به کره جنوبی بازگشته، بر سه اولویت اصلی «اتصال»، «نوآوری» و «رونق» تمرکز دارد. «APEC» با حضور رهبران ۲۱ اقتصاد منطقه آسیا - اقیانوسیه، که همگی دارای ساحل یا مرز با اقیانوس آرام هستند و بیش از ۶۰ درصد تولید ناخالص جهانی و نیمی از تجارت جهان را پوشش میدهند، برگزار خواهد شد و مدیران شرکتهای بزرگ فناوری از جمله انویدیا نیز در آن حضور خواهند داشت. «APEC» در میانه تنشهای تجاری و تراشهای غرب و شرق قرار گرفته. ترامپ قرار است در حاشیه اجلاس با لی جائهمیونگ، رئیسجمهور کره جنوبی و شی جینپینگ، رئیسجمهور چین دیدار کند. این دیدارها ازآنجهت مهمند که ترامپ تهدید به اعمال تعرفه صددرصدی بر کالاهای چینی از اول نوامبر کرده است. کره جنوبی نیز در حال مذاکره برای نهایی کردن توافق تجاری با آمریکاست تا شاید تعرفههای متقابل از ۲۵ به ۱۵ درصد کاهش پیدا کند و در ازای این اتفاق، سئول به میزان ۳۵۰ میلیارد دلار در ایالات متحده سرمایهگذاری کند.
تور آسیایی ترامپ
سفر پنجروزه ترامپ بهعنوان اولین مأموریت آسیایی او در دوره دوم ریاستجمهوری، از مالزی آغاز میشود و به ژاپن و کره جنوبی میرسد. ترامپ در حالی تور آسیایی خود را آغاز کرده که تعطیلی دولت فدرال به روز بیستوچهارم رسیده و اعتراضات در ایالات متحده به حد بیسابقهای بالا گرفته است. بااینحال ترامپ بر این باور است که این سفر میتواند تصویر وی را بهعنوان «معاملهگر اصلی» بازنمایی کند. اولین توقف ترامپ در مالزی است، جایی که وی در حاشیه آسهآن با رهبران عضو دیدار میکند. امروز ترامپ در شام کاری رهبران آسهآن شرکت خواهد کرد و با انور ابراهیم، نخستوزیر مالزی دیدار دوجانبه دارد. همچنین وی در مراسم امضای توافقنامه مشترک با نخستوزیران تایلند و کامبوج حضور خواهد یافت، سپس ترامپ دوشنبه 5 آبان به توکیو پرواز میکند و تا 7 آبان در ژاپن میماند. وی در این سفر با «سانائه تاکایچی»، نخستوزیر جدید ژاپن – که اولین زن در این سمت است - و ناروهیتو، امپراتور ژاپن دیدار خواهد کرد. ترامپ همچنین سخنرانی برای نیروهای آمریکایی در پایگاه دریایی «یوکوسوکا» خواهد داشت. آخرین مقصد، کره جنوبی است؛ جایی که ترامپ در اجلاس «APEC» شرکت میکند و با لی جائهمیونگ دیدار دارد. انتظار میرود وی در 8 آبان در اجلاس مدیران اجرایی «APEC» سخنرانی کند و با شی جینپینگ دیدار کند، دیداری که چشم همه ناظران بینالمللی به آن دوخته شده است. این سفر در شرایطی که ترامپ تعرفههای ۱۵۵ درصدی بر چین را تهدید کرده، قماری دیپلماتیک است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ترامپ میتواند تعهدات سرمایهگذاری ژاپن و کره را تثبیت کند؛ اما شکست در دیدار با شی میتواند بحران اقتصادی را تسریع کند.
سایه صهیونیسم بر چین
در میانه هیاهوی دیپلماتیک شرق آسیا، سایه شرارت صهیونی بر چین هم افتاده است. وبسایت فرانسوی «اینتلیجنس آنلاین» در گزارشی فاش کرده اسرائیل در عملیاتی محرمانه، فناوری گنبد آهنین را به تایوان منتقل کرده تا سامانه دفاعی «T-Dome» (گنبد تایوانی) را تقویت کند. این همکاری که از سال ۲۰۱۹ در حوزههای امنیت اطلاعات و هوش مصنوعی آغاز شده، در سپتامبر ۲۰۲۵ به اوج خودش رسیده است. بنا به این گزارش، فو هورنگ-هوای، معاون وزیر دفاع تایوان، مخفیانه به اسرائیل سفر کرده تا جزئیات پروژه را از نزدیک ببیند. T-Dome، بهعنوان یک شبکه دفاع هوایی چندلایه، برای حفاظت از زیرساختهای حیاتی و مراکز جمعیتی تایوان در برابر حملات موشکی و پهپادی احتمالی چین طراحی شده است. لای چینگ-ده، رئیسجمهور تایوان در سخنرانی روز ملی (18 مهر 1404) به این سامانه اشاره کرد و آن را بخشی از افزایش بودجه دفاعی به ۵ درصد GDP تا ۲۰۳۰ دانست. فروش تسلیحات آمریکا به تایوان نیز در سال آینده به بالاترین سطح تاریخی میرسد و این همکاری با واشنگتن همخوانی دارد. از سوی دیگر بنیامین نتانیاهو اخیراً چین و قطر را متهم به تلاش برای اعمال «محاصره اطلاعاتی» علیه اسرائیل کرده است. در سخنرانی 24 شهریور 1404 برای هیئت ۲۵۰ نفره قانونگذاران آمریکایی، نتانیاهو گفت: «چین و قطر با سرمایهگذاری در هوش مصنوعی و رسانههای اجتماعی، حملهای سازمانیافته به مشروعیت اسرائیل در غرب راه انداختهاند.» وی این را با محاصره نظامی ایران مقایسه کرد و افزود: «اقلیتهای اسلامگرای اروپا، با حمایت از حماس و ایران، دولتها را تحت فشار گذاشتهاند.» سفارت چین در تلآویو بلافاصله واکنش نشان داد اتهامات را «بیاساس» خواند و هشدار داد این ادعاها به روابط دوجانبه آسیب میرساند و «نگرانی عمیق و مخالفت قاطع» ابراز کرد. سخنگوی سفارت افزود: «اتهامات نتانیاهو درمان نادرستی برای بیماری است و با نشانهگیری به هدف اشتباهی میزند.»
.gif?v=0)
